Sigarada vergi oyunu

EN ÇOK SATAN MARKA

Hükümet yılbaşında sigara, alkol ve akaryakıtta vergi oranlarını artırmış, sigara sektörünün dört firması Philip Morris Sabancı (Philsa), British American Tobacco (BAT), Japan Tobacco ve European Tobacco da bu artışları fiyatlarına yansıtmıştı. Philsa, en çok satan sigarasının uzun pakette 5.75, kısa pakette 5.50 lira olan fiyatını 7 lirada eşitlemişti. İki yıl önce özelleştirmeden Tekel’i satın alan BAT ise eski Tekel ürünlerini 5.90 liraya kadar fiyatlamıştı.

BAT’TAN YANIT GELDİ

Philsa önceki gece en çok satan markasının fiyatını eski rakamlara çektiğini bildirdi. Açıklamada, indirimin ‘değişen pazar dinamikleri çerçevesinde’ yapıldığı belirtildi. Philsa’dan iki saat sonra da BAT iki markasının tüm çeşitlerinde fiyatları 3.5 liraya indirdiğini açıkladı. Bu markalarda zamlı fiyatlar 4.50 ile 4.75 lira arasındaydı. BAT’ın sigarası 4.50 lira iken vergisi 3.5 liraydı, indirimle vergi 3 lira civarına indi ve yılbaşı öncesindeki düzeye döndü.

MAKTU AVANTAJ SAĞLIYOR

Piyasa uzmanları, Philsa’nın sigarada maktu (sabit) vergi istediğini, nispi (fiyata göre değişen) vergiden yana olmadığını belirtiyor. Maktu vergide, sigara 7 lira da olsa 3 lira da olsa aynı vergi alınıyor. Bu, pahalı markalarda avantaj sağlıyor. Uzmanlara göre Philsa, fiyat indirimiyle hükümete ‘Sigaraya zam yapılmazsa, nispi vergi artsa da vergi gelirin artmaz’ mesajı veriyor. Rakiplerine de yükselen enflasyon ve işsizlik ortamında rekabet resti çekiyor.

HERKES KESESİNE GÖRE

Uzmanlara göre BAT, sigarada maktu vergiye karşı çıkıyor. Bunda BAT’ın alt ve orta gelir grubuna hitap eden markalarının gücünün etkisi var. Çünkü maktu vergi yükseldikçe, fiyatı düşük tutmak zorlaşıyor. Fiyatları düşük olduğu için BAT nispi vergiyi daha az ödüyor. BAT daha düşük fiyatlı ürünlerinde yaptığı indirimle, bir yandan Philsa’nın rekabet restini görüyor ve hükümete sigarada vergi geliri artışının zamma bağlı olduğunu gösteriyor.

YASAKTAN ETKİLENENLERİ MECLİS ARAŞTIRACAK

* CHP İstanbul Milletvekili Çetin Soysal, sigara yasağının kapsamının genişletilmesiyle işletmelerin yaşadığı sorunların belirlenmesi amacıyla Meclis araştırması istedi. Meclis Başkanlığı’na sunulan önergede, “Yasa, amaç itibarıyla doğru olsa da uygulama açısından bazı sakıncaları barındırıyor. Uygulama başladığından beri, çeşitli hizmet sektörü kollarında yüzde 30’luk bir daralma meydana gelmiştir. Pek çok işyeri kapanmış ya da kapanma tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır” denildi.

* Önergede, 19 Mayıs 2008’de başlayan uygulamanın kapsamının, geçen yıl daha da genişletilmesiyle, daha çok işletmenin zora girdiği belirtildi. “Getirilen yasak nedeniyle işleri iyi gitmeyen işletme sahipleri, öncelikle çalışanların sayısını azaltma yoluna gitmektedir” denilen önergede, yasağın uygulanması ile ortaya çıkan olumsuzlukların görülmesi ve orta noktanın bulunması istendi. Önergede, işletmelerin yaşadığı sorunların belirlenmesi için Meclis Araştırması açılması önerildi.

Gülşah KARADAĞ