Birden fazla emekli maaşında özellikle kadınlara önemli haklar tanınıyor. Çift maaş sadece emekliye değil, dul ve yetimlere de sağlanan bir hak. Dul kavramı kadınlar için kullanılsa da bu kapsama erkekler de giriyor. Çoğu kişi, aldığı maaşın kesilebileceği endişesiyle veya bilmediği için ikinci hatta üçüncü maaş hakkını aramıyor.

Hangi sigortaya bağlı?

Bilindiği gibi sosyal güvenlik sisteminde kendi adına çalışanlar Bağkurlu, bir işyerinde sigortalı çalışanlar SSK’lı, kamuda çalışanlar da Emekli Sandığı’na tabi oluyor. Bu farklı sigortalılık türüne göre birden fazla maaş almak hakkı da değişiyor. Örneğin; kadın SSK emeklisi, eşi vefat etmiş Bağkur emeklisi ise dul aylığı alıyor. Vefat eden eş SSK veya Bağkurlu ise dul emekli eş, maaşın yüzde 50’sini, eş Emekli Sandığı’na tabi (memur) ise maaşın yüzde 75’ini alıyor.

Üçe kadar çıkabilir

Bazı durumda emekli kadının üç farklı emekli maaşı alma hakkı doğuyor. Kendi çalışmasından dolayı SSK emeklisi olarak maaş alırken, vefat eden Bağkur emeklisi kocasının ölümünden sonra dul aylığı, Emekli Sandığı’ndan emekli olmuş babasının v efatından sonra da yetim aylığı alabiliyor. Yani üç maaşa da hak kazanıyor. Dikkat edilirse burada maaş üç farklı sigorta sistemine göre bağlanıyor.

Tarihler neden önemli?

Sosyal güvenlikte yapılan düzenlemelere göre; yetim çocuklara anne ve babası üzerinden hangi maaşın hangi oranda bağlanacağı vefat tarihine göre değişiyor.

Çocuğa anne veya babadan bağlanan aylıkta durum:

Anne-babanın ölümünün 30 Eylül 2008 sonrası olması halinde;

• Her ikisi de SSK’lı ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın da yarısı bağlanır.
• Her ikisi Bağkurlu ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın yarısı ödenir.
• Her ikisi Emekli Sandığı’na tabi ise yüksek olan maaş bağlanır.
• Her ikisi de 1 Ekim 2008’den önce memur olan eski memursa yüksek olan maaş,
• Her ikisi de 1 Ekim 2008’den sonra memur olmuşsa yükseğin tamamı, düşük olanın ise yarısı bağlanır.
• Anne, babadan biri Bağkur ya da SSK’lı, diğeri Emekli Sandığı’na tabi ise yetim, iki maaşı tam alır.

Eş ve anne-babadan aylık bağlama durumu:

1- Ölümlerden biri 1 Ekim 2008 öncesi ise

• İkisi SSK’lı ise yüksek olan tam, düşük olan yarım ödenir.
• İkisi de Bağkurlu ise yüksek maaş bağlanır.
• İkisi de memur ise tercih edilen aylık bağlanır.
• Sigorta statüleri farklı ise tam maaş bağlanır.

2- Ölümlerden ikisi de 1 Ekim 2008 öncesi ise;

• Anne ve babanın sigortalılık statüsü farklı ise iki maaşın ikisi de tam ödenir.
• İkisi de SSK’lı ise yüksek olan tam, düşük olan yarım ödenir.
• İkisi de Bağkurlu ise tek maaş ödenir.
• İkisi de devlet memuru ise ve memurluk 1 Ekim 2008’den önce başladıysa, tercih edilen aylık tam ödenir.

Eş üzerinden aylık bağlanması

• Eşim, 6 yıllık devlet memuru iken vefat etti. Bağkur'a tabi çalışıyorum. Emekli Sandığı’ndan dul aylığı alabilir miyim? n Bağkurlu çalışmanız dul aylığı bağlanmasına mani değil. Dul aylığı alabilirsiniz. Ancak dul aylığı Emekli Sandığı Kanunu’na göre değil, 5510 sayılı kanuna göre bağlanır.
• Eşimden SSK’dan dul aylığı alıyorum. Babamdan Emekli Sandığı yetim aylığı bağlanır mı? n SSK dul aylığı alan kadınlar, Emekli Sandığı’ndan babasından dolayı yetim aylığı alabilirler.
• SSK emeklisi kadınım. Babam, Emekli Sandığı emeklisi iken vefat etti, babamın emekli aylığından yararlanabilir miyim? n Babanızdan dolayı yetim aylığı alabilirsiniz. Ancak bekar veya dul olmanız gerekiyor.

Dul eş, sonradan evlendiği eşinden boşanırsa...

• Eşin ölüm aylığı alabilmesi için, sigortalının vefat ettiği tarihte yasal evlilik bağı bulunması gerekiyor. Dul eşin yeniden evlenmesi halinde ise ölüm aylığı kesiliyor. Yeri gelmişken belirtelim: Dul eş, sonradan evlendiği eşinden boşanırsa, vefat eden sigortalıdan yeniden ölüm aylığı alabilir.

Emekli Sandığı'ndan durum

• SSK’ya tabi çalışıyorum. Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı alabilir miyim?

Vefat etmiş olan kişinin hizmetinin 10 yıldan fazla olması halinde SSK’ya tabi çalışan kız yetimlere aylık bağlanabilir. Erkek yetimlere ise malul ve muhtaç olmaları halinde aylık bağlanır. Vefat etmiş olan kişinin hizmetinin 5 ila 10 yıl arasında olması halinde SSK’lı çalışan kız ve erkek yetimlere aylık bağlanamaz.

• Eşimden Bağkur dul aylığı alıyorum. Babamdan Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı alabilir miyim?

Bağkur dul aylığı almanız, Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı almanıza engel değil.

• Eşimden Emekli Sandığı dul aylığı alıyorum. Babamdan Emekli Sandığı yetim aylığı alabilir miyim?

Bu durumda tercih ettiğiniz aylığı alabilirsiniz. Yani tek maaş alma hakkınız var.

Bu detaylara dikkat!

• Eşini kaybeden bir kişinin dul aylığı alabilmesi, başka bir evlilik yapana ya da ölene kadar devam eder.
• Baba veya annesini kaybeden bir erkek, 18 yaşına kadar kesintisiz, öğrenciliği devam ederse 25 yaşına kadar kesintisiz yetim aylığı almaya hak kazanır.
• Eğer erkek çocuğunun çalışmasına engel olacak bir malul durumu mevcut ise o zaman yaşına bakılmaksızın ömür boyu yetim aylığı alabilir.
• Baba veya annesini kaybeden bir kız çocuğu, evlenene kadar ve sigortalı bir işe girene kadar yaşı ne olursa olsun ömür boyu yetim aylığı alır.
• Evlenirse ya da bir işe girerse aylık kesilir. Boşandığında ya da işten ayrıldığında aylık yeniden kendisine bağlanır.
• Hiçbir geliri, mal varlığı bulunmayan ve sigortalının ölmeden önce bakmakla yükümlü olduğu 65 yaş üzeri anne ve babası, ‘ölüm aylığı’ adı altında maaşa bağlanabilir.
• Dul ve yetim aylığı alabilmek için resmi talepte bulunulması şart. Bunun için ölüm aylığı talep belgesi il ve ilçelerde bulunan sigorta müdürlüklerine teslim edilmeli.
• Dul ve yetim aylığı ödemeleri, sigortalının ölüm tarihini izleyen ilk aybaşında ödenmeye başlar.