Sigortalı bir işte çalışmayanlara eksik primi tamamlama taktikleri

SSK’DA 5975 GÜNE KADAR

İlk defa sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayanlar yani EYT’liler SSK’da 5000–5975 arasında değişen prim günüyle (kadınlar 20 yıl, erkekler 25 yıllık sigortalılık süresiyle), Bağkur ve Emekli Sandığı’nda ise kadınlar 7200, erkekler 9000 prim günüyle, yaşa bakılmaksızın emekli olabiliyor. En az 3600 günü olan SSK’lı kadınlar 58, erkekler 60 yaşında; en az 5400 günü bulunan Bağkur’lu kadınlar 56, erkekler 58 yaşında; en az 3600 prim günü bulunan Emekli Sandığı iştirakçisi kadın ve erkekler ise 60 yaşında emekli olabilecek.

BORÇLANMAYA RAĞMEN YETMİYORSA

EYT’den emekli olmak için aranan prim şartını tamamlamak için askerlik ve doğum borçlanması yapılıyor. Bağkur’lunun ise varsa dondurulan günlerini ihya (canlandırma) hakkı var. Bu borçlanmaya rağmen prim süreleri dolmayan 100 binlerce kişi var. Sosyal güvenlik sistemi bu durumdaki kişilerin işini kolaylaştıracak imkanlar sağlıyor. Bunlardan biri de hiçbir yerde çalışmayanlar için önemli bir fırsat olan ‘isteğe bağlı sigorta’.

KİMLER YARARLANABİLİR?

Peki, kimler isteğe bağlı sigortalı olabilir? Türkiye’de ikamet edenler ile ikamet etmekteyken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarından;

• zorunlu sigortalı (SSK’lı) olmayı gerektirmeyecek şekilde çalışmayan,
• sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içinde 30 günden az olarak çalışan ya da tam gün çalışmayanlar,
• malullük ve yaşlılık aylığı almayanlar ile
• 18 yaşını dolduranlar faydalanabiliyor.

HANGİ KAPSAMDA OLACAKLAR?

İsteğe bağlı sigortalılar 1 Ekim 2008 sonrası 4B (Bağkur) kapsamında değerlendiriliyor. Bağkur kapsamında SSK’lılara göre daha uzun süre prim ödeyerek emekliliğe hak kazanılıyor. Sigortalar arası geçişte ise son ödenen prim önemli oluyor. Bir başka deyişle son 1260 günde isteğe bağlı sigorta primi ödenirse bu kez emeklilik Bağkur şartlarına göre belirlenir. Bu durumda kadın için 7200, erkek için 9000 gün şartı işler. Oysa yasa teklifinde SSK’lıdan en fazla 5975 gün isteniyor. Bu nedenle SSK’dan emekli olmak isteyenler, İsteğe bağlı 1259 günden fazla prim ödememeliler.

BAŞVURU NEREYE YAPILIYOR?

• Bu sigorta hakkından yararlanabilmek için bağlı bulunulan sosyal güvenlik il-ilçe müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine gidilerek ya da e-Devlet kapısı üzerinden başvuru yapılıyor. İsteğe bağlı sigorta; müracaatın SGK kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlıyor. İsteğe bağlı sigortalılıkta ödenecek prim kişinin tercihine bağlı olmakla beraber sınırlama da var.
• Ödenecek en düşük primde asgari ücret belirleyici oluyor. Bu yıl en düşük aylık prim 3 bin 202 lira. Bunun üzerinde de ödeme yapılabilir. Tarım ve orman işlerinde süresiz çalışanlar (Ek mad. 5 kapsamında) ve esnaf muaflığından yararlanan kadınların ödeyeceği prim tutarı da aylık 3 bin 202 lira. Ev hizmetlerinden 10 günden az çalışanlarda emeklilik primini kendileri yatırabiliyor. Bunlarda aylık 3.202 lira prim ödüyorlar.

BU ALTERNATİFLERİ UNUTMAYIN

Özellikle prim günlerini tamamladıklarında hemen emekli olma hakkına sahip olan EYT’liler, eksik prim günlerini tamamlamak için önce varsa borçlanma haklarını kullanmalı. Erkekler askerlik sürelerini, kadınlar ise sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocukları için boşta geçen sürelerinin her bir çocukta 2 yıla kadar (toplam 3 çocuk için 6 yıla kadar) kısmını borçlanabiliyodr. Askerlik ve doğum borçlanması, borçlanma yapılan tarihteki statüde veya en son çalışılan sigortalılık statüsüne sayılır. Borçlanma sürelerini SSK’ya saydırabilmek için borçlanmanın ya SSK’lı çalışırken ya da SSK’lı çalışma sonrasında ancak Bağkur’lu (veya isteğe bağlı sigortalı) olmadan önce yapılması gerekir.