Şirket için yolsuzluk 5 trilyon dolara çıktı

Uluslararası Suistimal İnceleme Uzmanları Derneği (ACFE), 2024 yılı mesleki dolandırıcılık raporunu açıkladı. 138 ülkeden 1921 kurumun incelendiği hile vakası raporuna göre şirketlerin yıllık gelirlerinin yüzde 5’i suistimal nedeniyle heba oluyor. Genel çerçeveye bakıldığında ise her yıl 5 trilyon dolar, hile ve suistimal yoluyla yasal ticaret sistemi dışına çıkarılıyor. Rapora göre tüm dünyadaki hile ve suistimallerin yüzde 43’ü ihbarlar üzerine ortaya çıkıyor.

YETKİLİLER İŞİN İÇİNDE

İhbarların yüzde 52’si o işletmede çalışanlar tarafından yapılıyor. Dünyada en yaygın görülen hile ve suistimallerin başını ise nakit olmayan varlıkların çalınması ve faturalandırma usulsüzlükleri çekiyor. Bu tip suçlar çoğunlukla yetkili kişiler tarafından işleniyor. ACFE raporuna göre şirket sahipleri ve yöneticiler tarafından işlenen suçlar, çalışanlar tarafından işlenen suçların tam 7 katı büyüklüğünde kayba yol açıyor.

3 KATEGORİYE DİKKAT

Bu suçlar en fazla diğer ortaklara, bankalara ve devlet kurumlarına karşı işleniyor. Tüm hile ve suistimaller, genel olarak şu üç kategoride toplanıyor: Yolsuzluk, varlıkların kötüye kullanılması ve mali tablo dolandırıcılığı. Yolsuzluklar; alım ve satım sırasında rüşvet, kayırma, komisyon şeklinde gerçekleşirken ölçüsü sınırlı kalıyor ve daha çok alt kademe çalışanlar arasında yaygın. Varlıkların kötüye kullanılmasında en çok nakit hırsızlığı, stok kayıtlarında oynamalar, zimmete geçirme görülüyor.

YAKALAMA SÜRECİ 12 AY

Tüm dünyada, bütün suçlar açısından yapılan araştırmada bir hile ve suistimalin yakalanma süreci 12 ayı buluyor. Yöneticiler işin içindeyse bu oran artıyor. Yine tüm dünyada ortak olan bir diğer konu ise bütün ortaya çıkan vakaların sadece yüzde 57’si kolluk kuvvetlerine yansıyor. Geri kalan vakalarda patronlar, yöneticiler, karar vericiler yüzde 50 oranında iç disiplin gereği konuyu kolluk kuvvetlerine taşımıyor. Yine yüzde 34 oranıyla şirket itibarı buna gerekçe gösteriliyor.

DENETİM YAPILMIYOR

Hile ve Suistimal Denetimi Uzmanı Fikriye Aslan, konuyu Türkiye özelinde değerlendirdi. Türkiye’de aileler tarafından yönetilen ve kurumsallaşma konusunda yeterince ilerleyememiş çok sayıda işletme bulunduğuna dikkat çekerek, “İç kontrol sistemlerinin ve denetim mekanizmalarının geliştirilmesi için yeterince çaba sarf edilmiyor. Finansal süreçler çoğunlukla işletme sahiplerinin yanında ikinci kişi olarak konumlanan çalışanlar tarafından yönetiliyor” dedi.

ÇOĞU FIRSAT KOLLUYOR

Aslan, sektörel kırılımlara bakıldığında en çok kaybın sırasıyla emlak ve gayrimenkul, toptan ticaret, ulaşım ve depolama, inşaat ve kamu hizmetleri sektörlerinde görüldüğüne vurgu yaptı. Aslan, “Hile denetimi, işletmeleri yüzde 5’lik gelir kaybından koruyor. Araştırmalara göre çalışanların yüzde 75’i böyle suçlara fırsatını bulursa karışma eğiliminde. Yüzde 10 neredeyse suç işlemek için çalışıyor. Sadece yüzde 15’i hiçbir durumda hile yapmıyor” diye konuştu.