Giriş
Sosyal güvenlik sistemi, ayın belli günlerinde ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma araçlarında şoför olarak çalışanlara emekli olma imkanı tanıyor.
Plaka sahipleri işveren, araçları kullanan şoförler de işçi konumunda. Dolayısıyla ücret, sigorta gibi hakları var. Şoförler diğer çalışanlara göre bazı durumlarda daha az çalışabiliyorlar. Bir başka deyişle 30 günde 10 günden az çalışması olan şoförler söz konusu. Ancak artık bu günleri tamamlama imkanları var.
BAŞKASI YANINDA ÇALIŞIYORSA
Şoförler ay içinde 30 gün çalışıyorsa normal sigortası yapılıyor. 10 günden çok, 30 günden az çalışıyorsa kalan primlerini ödeyerek 30 güne tamamlayabiliyor. Ancak ticari taksi, dolmuş ve benzeri şehir içi toplu taşıma araçlarında çalışanlardan bir veya birden fazla kişi yanında kısmi iş sözleşmesiyle 1 ay içinde 10 günden az çalışanlara, kendileri tarafından prim ödemeleri imkanı sağlandı. Bu sigortalılar, 5510 sayılı Kanun’un hizmet akdi kapsamında sigortalı sayılıyor.
29 GÜN ÖDEME YETİYOR
Ay içinde 10 günden az çalışması olan şoför her ay için kendi cebinden 30 günlük prim ödeyerek gün kazanıyor. Üstelik bu yıl 29 gün prim ödeyenler 30 gün prim ödemiş sayılıyor. Aylık çalışma süresini isteğe bağlı sigortaya prim ödemek suretiyle 30 güne tamamlayanların, kazandıkları süreler SSK’ya (4A sigortalılık statüsüne) sayılıyor. Bu sigortalılara, şartları yerine getirmeleri halinde emeklilik aylığı, ölümleri halinde ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanacak. Emeklilik tarihi SSK’lı olunan yıla göre değişiyor.
ODAYA KAYIT ŞARTI VAR
İsteğe bağlı sigortalı olmak isteyenler, araç sahibiyle birlikte kayıt oldukları şoförler odasına müracaat edecek. Oda tarafından da onaylanan giriş bildirgesi ile bağlı bulunulan SGK müdürlüğüne gidilecek. SGK müdürlüklerine müracaatın ardından, yapılan araştırmalarda uygun görülenlerin sigortalılıkları devreye girecek. Bu durum sigortalılara gönderilen tebligatla da bildirilecek ve aylık ödemeler başlayacak.
PRİM HESABI NASIL YAPILIYOR?
2022 yılı için, Ek 6’ncı madde hükmüne göre; taksi veya dolmuş şoförü sigortalılarının ödemeleri gereken aylık prim tutarı; prime esas günlük kazanç tutarının 29 katı üzerinden hesaplanıyor. Buna göre Temmuz 2022 yılında 31 Aralık 2022 tarihine kadar geçerli olan günlük brüt asgari ücret olan 215.70 lira üzerinden, işsizlik sigortası primi ödemeyenler en az aylık prim 2 bin 32 lira 97 kuruş prim ödüyorlar (215.70 TL X 29 gün x yüzde 32.5). İsteyen gelirinin yüzde 3’ü kadar da işsizlik sigortası primini ödüyor. Yani aylık 2 bin 220 lira 63 kuruş primi (29 x 215.70 x yüzde 35.5) cepten yatırarak işsizlik maaşından yararlanabiliyor. 2023’te şoförler 30 gün üzerinden prim ödeyecek. Ayrıca yeni asgari ücretle birlikte yeni yılda bu primlerin yüzde 50 civarı artması bekleniyor.
İŞ BIRAKMA DURUMUNDA
İstifası ya da araç sahibi tarafından işten çıkarılması durumunda kanunda belirtilen süre olan en geç 10 gün içerisinde durumun yazılı bir dilekçe ile SGK’ya ve vergi dairesine bildirilmesi gerekiyor.
İKİ ARAÇTA ÇALIŞIYORSA
İkinci araç sahibiyle yapılan kısmi süreli iş sözleşmesinin SGK’ya bildirilerek araçta bulundurulması gerekiyor. Bundan dolayı ikinci bir prim ödeme yükümlülüğü bulunmuyor. Öte yanan emekliler Ek-6 madde kapsamında çalışamıyor. Emekli, takside çalışıyorsa taksi sahibi onu SSK’lı olarak sigortalı yapacak ve destek primi ödeyecek. Yani emekli maaşında düşüş olmuyor ama ücretinden destek primi kesiliyor. Bir başka takside de 10 günden az çalışıyorsa Kısmi Süreli İş Sözleşmesi’nin araçta bulundurması gerekiyor. 10 günden fazla çalışılıyorsa Ek-6 kapsamında prim ödenemiyor.
