Son günler! Fırsatı kaçırmayın: fiyatı 8-10 lira arasında değişiyor

Bilal Emin Turan / Posta - Tarım ve Orman Bakanlığı’nın en son yayınladığı verilere göre, Türkiye’de 2020’de 13.2 milyon ton, 2021’de ise 13.1 milyon ton domates üretildi. Bunun 10.9 milyon tonu iç piyasada tüketiliyor. Kişi başına tüketim ise 110.7 kilogram. Türkiye domates üretiminde kendine yetiyor, fazlasını yurtdışına satıyor. 2020’de yüzde 7 payla ihracatta beşinci sırada yer aldı. Domates sadece ham halde değil salça ve konserve olarak da ihraç ediliyor. Irak, İtalya, Almanya ve Japonya en büyük pazarlar.

YILDA 2500-3000 LİRA ARASI

Bakanlığın aile bütçesini ilgilendiren kısmı ise domates üretiminde ülkemizin kendine yetiyor olması ve kişi başına 110.7 kilogram olan tüketim. Buna göre, 3 kişilik bir aile yılda ortalama 250-300 kilo domates tüketiyor diyebiliriz. Bu hesapla, kaynayan tencerelerin vazgeçilmezi domates, bugünkü market fiyatlarıyla aile bütçesine yılda 2 bin 500-3 bin 500 liraya mal oluyor. Geçen yıl kilosu 2.5-3 lira olan tarla domatesleri bu yıl sıcak ve verimli geçen yaz aylarına rağmen 10 liranın pek altına düşmedi. Hatta akşam pazarlarında dahi domatesin fiyatlarında indirim yapılmadı.

KIŞIN 2-3 KAT PAHALI OLUYOR

Yaz bitti, havalar yağışların da etkisiyle hızla serinledi ancak taze ve kış dönemiyle kıyas edilirse nispeten uygun fiyatlı kırmızı domatesler tezgahlarda sergilenmeye devam ediyor. Pazarcı esnafı ile çiftçiler, yazlık domateslerin ekim ortasına kadar tüketiciye ulaşmaya devam edeceğini belirtiyor. Başka bir deyişle henüz kışlık hazırlığını yapmamış ya da eksiği olanlar için önümüzdeki 1 ay önemli bir fırsat sunuyor. Üreticiler artan maliyetle fiyatların kışın yükseleceğine dikkat çekiyor. ‘Fiyatı 30-40 liraya çıkacak’ söylentileri dahi dolaşıyor. Olası böyle bir durumda aile bütçesine sadece domates kaynaklı 2-3 kat yük gelebilir.

İÇ PAZAR İÇİN ÖNLEM DEVREDE!

Fiyatlarda artış beklentisi sadece maliyetlerle de ilgili değil. Yurtdışından özellikle enerji kriziyle boğuşan Avrupa’dan yoğun talebin olduğu yetkililer tarafından her fırsatta dile getiriliyor. Ticaret Bakanlığı işte bu nedenle geçtiğimiz günlerde domates salçasını, ‘ihracı kayda bağlı mallar’ listesine ekledi. İhracatı yasaklanmadı ama yurtdışı talebi nedeniyle iç piyasaya yeterli arzın yapılmaması durumunda kısıtlamaya gidilebilecek. Yani bu karar, ‘erken önlem’ niteliğinde. Bu karar arz kaynaklı fiyat artışlarını frenleyecektir. Ama maliyetlerin fiyatlara etkisi de göz ardı edilmemeli.

DERİN DONDURUCUNUN YILLIK TÜKETİM MALİYETİ

Derin dondurucuların yıllık elektrik tüketimi büyüklüğüne göre 220-250 kilovatsaat. Son düzenlemeyle aylık 240 kilovatsaate (kWh) kadar tüketimde kilovat başına 1.73 lira, 240 kilovatsaat üstü için ise 2.60 lira olarak uygulanıyor. 1.73 liradan hesaplarsak yıllık tüketimin karşılığı 380-432 lira arasında, 2.60’tan hesaplarsak 572-650 lira arasında. Şimdiden alıp saklayacağınız sebze ve meyvenin tadı ve fiyatı bu aradaki maliyeti karşıladığı gibi sizi artıya geçirir.

PORSİYON HALİNE GETİRİN

Domatesin dışında mevsimlik taze fasulye, köy biberi, sivri ve dolmalık biber ile patlıcanı da ihtiyacınıza göre porsiyonlara ayırıp aynı yöntemle dondurabilirsiniz.

KONSERVEDE STERİL ORTAM OLMALI

Domatesleri çiğden dondurmak en kolay yol ama ülkemizde konserve yapanlar da bir hayli fazla. Yıkanıp kabuğu soyulan yemeklik domatesleri doğrayın ya da robottan geçirin. Sonra tencereye koyup kaynamaya bırakın. İçine yağ koymayın. Kaynamaya başladıktan sonra 3-4 dakika içinde rengi değişmeye başladığından ocağı kapatın. Artık istediğiniz ölçüde kavanozlara koymak için hazır. Konservede en çok dikkat edilmesi gereken kavanoz ve kapakların steril olması. O nedenle bir tencerede su kaynatın, kavanozları ve kapakları kaynar suya koyup 10-15 dakika bekletin. Kaynatılan domatesleri 1-2 parmak boşluk kalacak şekilde doldurduktan sonra, 1 çay kaşığı tuz ekleyin ve kapağı da sıcak sudan aldığınız gibi kapatın. Kavanozu ters çevirip tepsiye koyun. 2 saat sonra kapak içeri doğru çukurlaşmışsa ve sızıntı yoksa konserveniz tamamdır. Serin yerde saklayın.

FİYATI KADAR TADI DA ÖNEMLİ

Yazlık domatesleri şimdi almak elbette çok avantajlı ama avantaj sağlayan diğer bir unsur da tat. Domateslerin lezzeti şu anda zirvede. ‘Sezon geçiyor’ diye tarımsal ilaçlama ve gübre kullanımı da en aza inmiş durumda. Özetle, hem uygun fiyatlı hem de sağlıklı domatesler için eylül-ekim ayları çok iyi bir dönem. Domatesi kış için hazırlamak çok basit. Sebzelerin çoğu zaten kabuğu soyulup istenen boyutta kesildikten sonra çiğ olarak saklanabiliyor. Derin dondurucuda sebzeler 12 aya kadar hatta daha fazla dayanıyor. İhtiyaç durumunda, çözülmesini beklemeden yemek yaparken hemen kullanabiliyorsunuz. Bu hem paradan hem de zamandan tasarruf sağlıyor!

SOYARKEN SICAK VE SOĞUK SU FORMÜLÜ

Domateslerin, iri, içi kırmızı ve sulu olanını alın. İyice yıkadıktan sonra kabuğunu soyun. Tek tek kabuğunu soymak istemiyorsanız alt tarafına bıçakla ‘+’ şeklinde çentik atıp kaynar suda 25-30 saniye kadar bekletin. Ardından domatesleri buzlu soğuk suya alın ve kabuğu elinizle soyabilirsiniz. Domatesleri isterseniz küp küp doğrayın, isterseniz mutfak robotundan geçirip püre haline getirin. Burada planlamayı nasıl kullanacağınıza göre yapın.

Küp ya da püre haline getirdiğiniz domatesleri kullanacağınız miktarlarda buzdolabı poşetlerine koyun. Ağzını kapatmadan önce poşetin üzerine elinizle hafif bastırarak ince hale gelmesini sağlayın. Sonra içerisinde hava kalmayacak şekilde ağzını bağlayın. İnce kalıplar halinde dondurulan domatesler çözdürülürken zaman kazandırır ve dolabınızın düzgün olmasını sağlar. Paketlenmiş domatesler, buzluğa ya da derin dondurucuya olduğu gibi koyulabilir.