Tezgah kiraları pazarcıyı zorluyor

Türkiye'de toplam 3 bin 200 civarı pazar bulunuyor. En çok pazarın kurulduğu İstanbul’da yaklaşık 460 pazar yeri var. Türkiye’deki pazarlarda 350 bin kişi esnaflık yapıyor ve aileleriyle birlikte bir milyona yakın kişi bu pazarlardan geçimini sağlıyor. Ancak mazot fiyatları, ödenen tezgah kiraları vb. gibi maliyetlerin yükselmesi esnafın boynunu büken en büyük etken. Mümkün olan en düşük kârla ürün satmaya çalışan esnaf enflasyonun yükselmesi ve vatandaşın alım gücünün düşmesiyle evine ekmek götürmekte zorlanıyor.

AYDA EN AZ 4 BİN TL

Pazar esnafı belediyelere her yıl tahsis (işgaliye) ücreti ödüyor. Bu ücretler oldukça cüzi rakamlar. Ülke genelinde işgaliye ücretleri günlük ortalama 2.50 TL’ye tekabül ediyor. Yani aylık ortalaması yaklaşık 10 lira. Ancak pazarcılar bir de tezgah yerleri için mülk sahibine kira ödüyor. Bu da pazar yerine göre değişmekle birlikte ortalama tezgah başına günlük 50 ila 500 lira arasında değişiyor. İstanbul Pazarcılar Esnaf Odası Başkanı Mesut Şengün, “Yani 2 tezgahı olan bir pazarcı ki en az 2 tezgahla çalışırlar, ayda 4 bin lira kira ödemek zorunda kalıyor. Üstelik bu sadece bir pazar için geçerli” dedi.

HAMALİYE ÜCRETİ KALKTI

Fahiş fiyat artışlarının her sektörü olduğu gibi pazar sektörünü de olumsuz etkilediğini belirten Şengün, “Mazot fiyatları, haldeki giderler, ödenen kiralar ve diğer masrafların yükselmesi ürün fiyatlarına yansıyarak zincirleme bir fiyat artışı yaratıyor. Bugüne kadar halde esnaftan talep edilen hamaliye ücretleri maliyetlerimizi arttırarak fiyatların yükselmesine neden olmuştu. Ancak hamaliye ücretleri bakanlık kararıyla kaldırıldı ve hamaliye hizmeti almayanlardan hamaliye ücreti talep edilmesi yasaklandı. Bu da pazarcının maliyetlerinde bir miktar düşüşe neden oldu” diye konuştu.

PARASI OLAN DEĞİL ESNAF ALACAK

Daha önceki dönemde pazar tezgahlarının bir yatırım aracına dönüştüğünü anlatan Şengün, “Esnaflıkla alakası olmayanlar, kira geliri elde etmek için pazar tezgahları alıyordu. Bu durum tezgah fiyatlarını, dolayısıyla ürünlerin fiyatlarını arttırıyordu. Ancak yıllardır bu konuyla ilgili yaptığımız müracaatlar sonucunda, 23 Mayıs’ta 5957 sayılı yasada bazı değişiklikler yapılarak, sınırlı ayni hak yöntemi kaldırıldı. Bu maddelerin değişmesiyle artık pazar yerleri sınırlı ayni hak yöntemi kullanılarak parayla satılamayacak ve pazar yerleri pazarcılık mesleğiyle iştigal eden esnafa tahsis edilecek” dedi.

HAKSIZ REKABET ÖNLENSİN

Öte yandan yıllardır süre gelen pazar olduğu günlerde marketlerin halk günü ilan ederek pazar tezgahı gibi kaldırımlara ve yollara tezgah açmasının, sebzemeyve fiyatlarını düşürmesinin haksız rekabet yarattığını belirten Şengün, şunları söyledi: “Bu durum hem esnafı hem vatandaşı mağdur ediyor. Ayrıca fahiş fiyat artışlarının ve fırsatçılığın da önüne geçilmesi için zincir marketler de ürünlerini, esnaflar gibi hallerden almalı. Böylelikle, zincir marketlerin temin edip, sattığı ürünler denetim altına alınabilir. İstediği fiyata satamaz. Oysa esnafın halden, sebze ve meyveyi ne kadara aldığı bellidir. Zincir marketler bunun yerine, sözleşmeli tarım yaparak çiftçilerin ürünlerini elinden alıyor ve istediği fiyata satıyor.”

ALÇAK TAVAN, OTOPARK VE AYDINLATMA SORUNU

Pazarcı esnafının modern pazar yerleri talep ettiğini dile getiren Şengün, şunları söyledi: “Üstü kapalı, altında veya çevresinde otoparkı olan modern pazar yerleri inşa edilmeli. Ancak yeni yapılan kapalı ya da açık pazar alanlarında havalandırma ve aydınlatma eksikliği, otopark sorunu, pazar alanındaki kolon mesafelerinin ve tavan yüksekliğinin uygun olmaması, pazar kurulan alanın yerleşim alanlarına uzak olması vb. nedenlerle de esnafımız sürekli sorunlar yaşanıyor. Bu sorunların önüne geçilmesi için yeni yapılacak projelerde pazar esnafının yasal temsilcisi olan İstanbul Umum Pazarcılar Esnaf Odası’nın görüşü alınarak, ilçe belediyeleri ile ortak projeler üretilmeli, vatandaşa ve esnafa daha rahat, daha sağlıklı bir alışveriş ortamı yaratılmalı.”

MAHALLELERİN DÖNÜŞÜMÜ BİZİ DE ZORLUYOR

59 yıldır pazarcılık yapan Murtaza Bahadır, bugünlerde pazarlara eskisinden daha fazla rağbet gösterildiğini söyledi. Bu durumu enflasyon artışına bağlayan Bahadır, “Mağazalara, marketlere pahalılıktan girilemiyor. Alım gücü düştüğü için vatandaş ihtiyacını pazardan alıyor” dedi. Eskiden pazara sabah 4-5 gibi gidildiğini ve akşam 23:00’a kadar çalıştıklarını anlatan Bahadır, “Şimdi tabii her şey değişti, gecekondular apartmana dönüştü. Böyle olunca pazar yerleri de değişti. Bizim en çok rahatsız olduğumuz şey ise sokakların, mahallelerin dönüşmesiyle birlikte pazar yerlerinin kaldırılması. Semtler geliştikçe sokaklarda pazar istemeyenler oluyor. Ayrıca yeni pazar yerleri de rant haline dönüşüyor ve pahalı olduğu için pazar tezgahına yer bulmak zor oluyor” diye konuştu.