Giriş
Bankada parası olan vatandaşların son dönemdeki tercihi para piyasası TL fonlar oldu. Merkez Bankası’nın faiz artırmaya başladığı Haziran 2023’ten sonra tam bir yıl içinde para piyasası fonlarının büyüklüğü yaklaşık 7 kat artarak 94.4 milyar liradan 644.2 milyar liraya yükseldi. Günlük getiri sunan ve tasarruf sahibine piyasadaki dalgalanmalara göre hızlı hareket imkanı sağlayan bu fonlar, her geçen gün mevduat yatırımcısını kendine çekiyor.
Bilal Emin Turan ile Hayatımız Tasarruf
MEVDUATTAN DAHA HIZLI
Faizler Şubat 2023’te yüzde 8.5’e kadar gerilemiş 3 ay boyunca bu seviyede sabit kalmıştı. BDDK verilerine göre; bu dönemde bireylerin vadeli mevduatta tuttuğu para 3 trilyon liraydı. Merkez Bankası, 23 Haziran 2023 itibarıyla faizleri hızla artırmaya başladı. Bu süreç, politika faizi yüzde 50 olana kadar devam etti. Bugün bireysel tasarruf sahiplerinin bankalardaki vadeli mevduat hesaplarında yaklaşık 5.5 trilyon lira bulunuyor. Son 1 yıllık artış yüzde 83 civarında. Bir başka ifadeyle artan faizden yararlanmak isteyen vatandaşlar vadeli mevduata hücum etmiş durumda.
7 KATA VARAN ARTIŞ OLDU
Faiz getirisi için alternatif yatırım araçlarından biri de para piyasası TL fonları. Son dönemde TL cinsi mevduat ve para piyasası fonlarının büyüme oranlarının ayrıştığı ve yatırım tercihlerinin etkisiyle likiditenin önemli bir kısmının para piyasası fonlarında yoğunlaştığı görülüyor. Haziran 2023’ten bu yana para piyasası fon büyüklüğü yaklaşık 7 kat arttı. Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu (TEFAS) verilerine göre; geçen yıl haziran ayında 94.4 milyar lira olan para piyasası fonlarının toplamı, bu yılın temmuz ayında 644.2 milyar liraya çıktı.
EN ÖNEMLİ AVANTAJ VADESİ
Fonlardaki büyümenin mevduatı sollaması Merkez Bankası’nın da radarında ve son enflasyon raporunda bu noktaya dikkat çekti. Peki para piyasası TL fonlarını bu kadar cazip kılan ne? En önemli kriter vade! Bu fonlar genellikle 1 gün (işgünü) valörlü oluyor. Yani bugün alış ya da satış emri verdiğinizde ertesi günü işlem gerçekleşiyor. Bazı fonlar anında alınıp satılabiliyor. Dolayısıyla vadenin kısa olması, paranın ihtiyaç halinde hesaba hızlıca geçmesi fonları, vadeli mevduata göre avantajlı kılıyor. Vadelide piyasadaki en yüksek faizi almak için en az 32 günlük bir hesap açmak gerekiyor. Vade bitmeden faiz kazancı hesaba geçmiyor. Örneğin 29’uncu gün acil nakde ihtiyacınız olduğu için vadeli hesabı bozsanız kazancınız sıfır oluyor.
FAİZDE DE ÖNE ÇIKIYOR
TL para piyasası fonlarını cazip kılan diğer önemli bir faktör ise faiz. Bu fonlarda faiz günlük hesaplanıyor ve hesaba geçiyor. Yani 1 ay veya 3 ay vade sonunu bekleme derdi olmuyor. Üstelik fonların günlük uyguladığı faizin 32 günlük getirisi, 32 gün vadeli mevduat hesabına ödenen faizden çoğu zaman yüksek oluyor. Mesela günlük yüzde 0.1350 faiz getirisi olan bir fon 32 gün sonra bileşik ‘net’ (stopaj düşülmüş) yüzde 4.08 civarı getiri sağlıyor. Yıllık yüzde 50 faizle 32 gün vadeli mevduat hesabı açanların net getirisi yüzde 4.04 oluyor. Yani fonlar 100 bin lira için 32 günde 4 bin 80 lira, mevduat hesabı ise 4 bin 44 lira net getiri sunuyor.
GARANTİ GETİRİNİN HER TÜRLÜSÜNE YATIRIM YAPIYORLAR
Para piyasası TL fonları, günün şartlarına göre yatırım stratejilerini ayarlıyor ve sabit garanti getirinin en yükseğini elde etmeye odaklanıyor. Söz konusu fonların aylık ortalama getirileri birbirine yakın olsa da bazıları getiride daha öne çıkabiliyor. İşte bu fark da paranın park ettiği yatırıma göre oluşuyor. Para piyasası fonlarının varlık dağılımında ‘ters repo’, ‘devlet tahvili’, ‘TL mevduat’, ‘varlığa dayalı menkul kıymet’, ‘özel sektör tahvili’ ve ‘finansman bonosu’ belli oranda yer alıyor. Şu sıralar ağırlıklı olarak ters repo bu fonların portföyünde bulunuyor. Bu durum fonların piyasa faizinin günlük değişimine duyarlı olduğundan faiz yukarı gidince faiz artışını çok hızlı yansıtabiliyor.
NASIL ALINIR-SATILIR?
Fon bilgilendirme platformu TEFAS’a açık olan tüm fonlara, banka ve aracı kurumlardaki hesaplarınız üzerinden yatırım yapabilirsiniz. Bunun için öncelikle yatırım hesabı açmalısınız. Bu işlem mobil bankacılıkla sözleşmelerin ve izinlerin onaylanması yoluyla kısa sürede yapılabiliyor. İşlemleri yaptıktan sonra seçtiğiniz para piyasası TL fonlar için alış emri girebiliyorsunuz. Çok zorlanırsanız bankanızdan destek alabilirsiniz.
NE KADARLIK İŞLEM YAPILABİLİR?
Piyasada satışa hazır fon olduğu sürece alım yapılabilir. Fonların adet fiyatı 2-3 lira civarında. Hesabında yeterli para olan herkes bu fonları alıp-satabilir. Genelde işgününde saat 13.30’a kadar verilen emirler aynı gün gerçekleşiyor. Bu saati aşan emirler ertesi işgününde yerine getiriliyor. İşlem 1 gün sonra gerçekleşse de alım için girilen limite günlük faiz uygulanıyor. Yani 1 gün bile kayıp oluşmuyor.
HERHANGİ BİR KESİNTİ VAR MI?
Resmi Gazete’de yayınlanan yeni düzenleme ile 1 Mayıs 2024 ile 31 Ekim 2024 tarihleri arasında alınan fonlardan elde edilen gelir ve kazançlara, fonun satış tarihinden bağımsız olarak yüzde 7.5 stopaj uygulanıyor. Bunların dışında yıllık yönetim ücreti, saklama ücreti gibi toplamda yüzde 2-3 civarı kesinti oluyor. Günlük getiriye göre bu tutarlar oldukça düşük.
BAŞKA NELERE DİKKAT ETMELİ?
Fonun kuruluş yılı, geçmiş aylara göre getiri performansı ve fonlara yatırım yapan yatırımcı sayısı bir fona yatırım yaparken dikkat edilmesi gereken kriterlerdir. Türkiye’nin önde gelen ve finansal açıdan güçlü bankalarının iştiraki konumundaki aracı kurumların yönettiği fonlar bu anlamda öne çıkıyor.
