TL mevduat ve fonda faiz kazancının hesabı değişti

Merkez Bankası’nın faiz artırımları ve Türk Lirası’na (TL) geçişi desteklemeye yönelik adımlarıyla mevduat faizleri son dönemde yüzde 60’lara ulaşmıştı. Hatta bazı bankalar, döviz dönüşümlü kur korumalı mevduatlardan (KKM), TL mevduata dönenlere ise yüzde 68 oranında faiz teklif ediyordu. Bu yüksek kazanç nedeniyle tasarruf sahiplerinin TL mevduat yatırımlarında da hızlı bir artış oldu. Merkez Bankası’nın verilerine göre; özellikle 9-19 Nisan tarihleri arasında bireylerin TL vadeli mevduatlarındaki para 155 milyar lira artarak 7 trilyon 179 milyar liraya yükseldi.

UZUN VADEYİ TEŞVİK EDİYOR

Özetle son dönemde faizin cazibesiyle TL’ye geçiş hızlandı. TL vadeli mevduatlardan elde edilen faiz kazancından, vadenin süresine göre belli oranlarda stopaj yani vergi kesiliyordu. Bu oran, vade 6 ay veya daha az ise yüzde 5; 6 aydan uzun ve 1 yıl veya daha kısa ise yüzde 3; 1 yıldan uzunsa yüzde 0 (sıfır) olarak uygulanıyordu. Bu oranlar 30 Nisan 2024 tarihine kadar geçerliydi. Sürenin dolmasıyla birlikte yeni düzenleme yapıldı. Resmi Gazete’de yer alan Cumhurbaşkanı Kararı’na göre; 6 aya kadar (6 ay dahil) vadelerde yüzde 7.5; 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadelerde yüzde 5, bir yıldan uzun vadede yüzde 2.5 olarak uygulanacak.

31 TEMMUZ’A KADAR GEÇERLİ

Yeni oranlar ne zaman geçerli olacak?

1 Mayıs 2024 itibarıyla 31 Temmuz 2024’e kadar açılacak vadeli TL mevduatlardan elde edilen kazançlara yeni oran uygulanacak. Ayrıca vadesi 1 Mayıs’tan sonra dolan ve yenilenen hesaplarda da yeni oranlar geçerli olacak.

Daha önce vadeli hesabı olan etkilenecek mi?

1 Mayıs öncesi açılan hesaplarda eski oranlar uygulanacak. Vade 32 günse, vade bitiminde vade tekrar ederse o tekrar eden vade sonunda elde edilecek kazançta yeni orana göre stopaj kesilecek. 1 Mayıs’tan önce açılan hesabın vadesi 1 yıl dahi olsa, o vade bitiminde eski oranlar uygulanacak.

Ne kadarlık bir değişim söz konusu?

Örneğin; 100 bin liralık mevduat yüzde 55 faizle, 32 gün vadede yüzde 5 stopaj kesintisinden sonra net 4 bin 568 lira getiri sağlarken, şimdi yüzde 7.5’luk stopajla net 4 bin 448 lira kazandıracak. Yani stopaj farkının etkisi sadece 120 lira olacak.

GÜNLÜK GETİRİDE KESİNTİ YÜZDE 7.5

Fonlarda stopaj oranları ne oldu?

Düzenlemenin en dikkat çeken detayı fonlarla ilgili olanı. Buna göre; TL yatırım fonlarından elde edilen gelirlerdeki stopaj oranı yüzde 7.5 olarak belirlendi. Ancak, 23 Aralık 2020-30 Nisan 2024 tarihlerinde alınan para piyasası fonlarından elde edilecek gelirler için değişiklik öncesi geçerli ‘yüzde 0’ oranı uygulanacak. Yani zamlı stopaj, 31 Temmuz’a (dahil) kadar yeni fon alımları için geçerli olacak. Bu düzenlemeyle her ne kadar fonlardaki stopaj, mevduatla eşitlense de fonların günlük getiri sunması, likit yani hemen nakde çevrilebilir olması nedeniyle avantajı devam edecektir.

30 Nisan’dan önce alınan fona yeni ekleme yapılırsa ne olur?

Sonradan ekleme yapılanlar yeni vergiye tabi olacak. 1 Mayıs’tan sonra fon satışı yapıldığında bu satış ilk alınan fondan düşeceği için buradaki kazanç yüzde sıfır olacak.

Düzenleme hangi fonları kapsıyor?

. Para piyasası TL fonları.
. Altın (kıymetli madenler) fonu.
. Katılım fonu (döviz hariç).
. Fon sepeti fonu.
. Kısa, uzun, orta vadeli borçlanma araçları fonu alacak olanlar, satıştan elde edilen kazançtan yüzde 7.5 stopaj vergisine tabi olacak. Eğer bu fonlar 23 Aralık 2020- 30 Nisan 2024 (30 Nisan dahil) tarihleri arasında hesaptaysa uygulanacak stopaj sıfır olacak. Altın fonlarına vergi gelmesiyle fiziki altın talebinin artabileceği ifade ediliyor.

Döviz fonlarında durum nedir?

Değişken fon, karma fon, Eurobond fonu, yabancı (açıklamasında döviz, dış borçlanma ifadeleri geçen) tüm fonlar, isminde ‘hisse senedi yoğun’ ifadesi ‘geçmeyen’ serbest fonlarda zaten bir muafiyet yoktu. Bu fonlar için kazançtan yüzde 10 stopaj kuralı devam edecek.

HİSSE SENEDİ YOĞUNSA SIFIR

Hisse senedi fonlarında bir değişiklik var mı?

Hisse senedi yoğun fonlar, katılım hisse senedi yoğun fonlar, serbest hisse senedi yoğun fonlar özetle ‘hisse senedi yoğun fon’ olarak tabir edilen fonlarda stopaj yoktu. Yeni düzenlemede de bu konuda bir değişiklik yapılmadı. Değişken fonlar arasında izahnamede portföy sepetinde yerli hisse oranı yüzde 51 ve üzerinde ise bu fonlar da 1 yıl ve üzeri taşınıyorsa ‘hisse senedi yoğun fon gibi’ vergi sıfır olacak. Dolayısıyla buradaki vergi istisnası hisse fonlarına ilgiyi artırabilir.

Kur Korumalı Mevduata (KKM) uygulanan stopaj değişti mi?

Hayır. KKM mevduata uygulanan sıfır olan stopaj 31 Temmuz 2024’e kadar sürecek.

BES fonları etkileniyor mu?

Hayır. BES’te elde edilen gelirin vergilendirilmesi sistemde kalınan süreye göre değişiyor. 10 yıldan önce ayrılanlar için getiri tutarının yüzde 15’i, 10 yıllık katkı payını ödeyip 56 yaşını doldurmadan ayrılanları için getiri tutarının yüzde 10’u, emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat ve maluliyet gibi nedenlerle ayrılanlar için getiri tutarının yüzde 5’i oranında vergi uygulanıyor.