Yeni evlenen sigortalı kadına şartsız tazminat

NE KADAR SÜRESİ VAR?

Yılda yaklaşık 600 bin çift evleniyor. Yasalara göre; kadın işçilerin evlilik nedeni ile işten ayrılması durumunda, çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatı ödeniyor. Bu haktan yararlanmak için kadın işçinin evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde iş sözleşmesini feshetmesi ve kıdem tazminatını işverenden talep etmesi gerekiyor. Aksi halde bu haktan yararlanılamaz. 1 yıllık sürenin başlangıç tarihi resmi evlilik tarihi olarak belirlenmiştir.

İHBAR SÜRESİ UYGULANIR MI?

Evlilik nedenine dayalı olarak iş akdinin feshedilmesi halinde işçi ve işveren ihbar tazminatı talep edemez, ihbar süresi uygulanmaz. Evlilik nedeniyle iş akdini feshetmek isteyen işçinin, işverenine evlilik cüzdanının bir örneği ile başvurması ve iş akdini bu nedenle feshetmek istediğini yazılı olarak bildirmesi gerekiyor. Öte yandan istifayla kıdemde evlilik ve doğum dönemleri karıştırılıyor. Hamilelik veya doğum sebebine dayalı işten ayrılmalar istifa olarak değerlendirildiğinden, bu nedenlerle işten ayrılan işçi tazminat haklarından vazgeçmiş sayılıyor.

BAŞKA YERDE ÇALIŞABİLİR Mİ?

İş sözleşmesini evlilik nedeniyle feshederek kıdem tazminatını alan kadının yeni bir yerde işe başlamasının önünde engel bulunmuyor. Fakat, sırf kıdem için evlenip boşanma durumu tespit edilirse bu durumda işveren kıdemi geri isteyebilir. Bu durumda mahkeme süreci başlayabilir. Böylece hileli boşanmayla hakkını kötüye kullanan işçi, tazminatını işverenine faiziyle geri ödemek durumunda kalacağı gibi işinden de olmuş oluyor. Ayrıca evlendikten sonra işinden ayrılan kadınların işsizlik maaşı alamayacağını da belirtmek gerekiyor.

PRİM DE ETKİLİ OLUYOR

Kadınların istifayla kıdem tazminatı elde etmesinde belli dönemler ve prim süreleri de etkili oluyor. 8 Eylül 1999’dan önce ilk kez sigortalı olup da 15 yıl 3600 gün sigortalılık süresini dolduran yani yaş dışındaki emeklilik şartlarını yerine getiren kadın çalışanlar, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) işyerinin talep ettiği yazıyı ibraz ederek, istifa ederse kıdem tazminatına hak kazanıyor. 9 Eylül itibarıyla işe girenlerde ise iki şart aranıyor: 7000 gün prim süresini doldurmak ya da 25 yıllık sigortalılık süresiyle birlikte en az 4500 gün prim ödemek.

BAŞKA HANGİ HALLERDE MÜMKÜN OLABİLİR?

• Çalışmakta olduğu işyeri, bir belediye (büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi) sınırını aşacak şekilde taşınırsa, kadın işçi ile işveren arasında var olan hizmet sözleşmesinde aksi yazmıyorsa, işçi yeni adrese gitmek zorunda değil. Bu durumda da hizmet sözleşmesinin esaslı unsurlarından biri değiştirildiği için işveren, işçilerine kıdem tazminatı ödemek durumunda.
• İşin, işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlike oluşturması, işçinin sürekli görüştüğü işveren veya başka bir işçinin bulaşıcı hastalığa yakalanması ya da işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması, işçiye iş akdini feshetme hakkı veriyor.
• Eksik ve zamanında ödenmeyen ücret nedeniyle istifa durumu da kıdeme imkan tanıyor.
• İşverenin iş sözleşmesi yapıldığı sırada sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış bilgiler ve sözler vermesi istifa nedeni olabiliyor.
• İşverenin, işçinin veya aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söylemesi, işçiye cinsel tacizde bulunması veya mobbing (psikolojik baskı) uygulaması halinde de tazminat hakkı doğuyor.
• İşçinin, diğer çalışanlarca işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemleri almaması da tazminat nedeni.
• Çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıktığında da işçi iş akdini feshedebiliyor.