Giriş
8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü nasıl ortaya çıktı?
Her yıl 8 Mart'ta tüm dünya kadınları tarafından kutlanan, kadınların toplumdaki yeri, eşitlik ve emek mücadelesini kutsayan bu özel günün tarihi, nasıl ortaya çıktığı ve arkasındaki büyük acılar ve mücadelelerin hikayesini merak edenler için... 8 Mart Dünya Emekçi kadınlar Günün'nün tarihi ve bilinmeyenleri.
Grevlerle başladı
8 Mart 1857’de New York’ta tekstil işçisi kadınlar, 16 saatlik çalışma saatleri, düşük ücret ve insanlık dışı çalışma koşulları sebebiyle greve çıktı. Bu grev, ABD’deki işçi mücadelesinin önemli eylemlerinden biri oldu. Kadınların ayaklanmasıyla büyük bir işçi dayanışması doğdu.
8 Mart tarihçelerinde, karşımıza çıkan pek çok kaynakta 1857 yılında meydana gelen bir yangında, greve çıkan kadınların fabrikaya kilitlenmesi nedeniyle hayatını kaybetmesinden söz edilir.
Bu yangınlar içerisinde, tarihçede anlatıldığı gibi, bir grev ve kapıların kilitli olmasıyla örtüşen tek yangın 1911 yılında Triangle Gömlek Fabrikası'nda çıkmıştır.
25 Kasım 1909'da yaklaşık 40 bin işçiyi istihdam eden, New York ve civarı, Philadelphia ve Baltimore'dan 600 gömlek fabrikasında çalışan, yüzde 80'i kadın, 20 bin gömlek işçisi greve çıkar. ABD tarihi belgelerinde "en büyük kadın grevi" olarak adlandırılan grev, Şubat 1910'da sona erer. Çoğu talepleri kabul edilir.
Takvimler 1911’in 25 Mart’ını göstermektedir. Asch binasının son üç katında faaliyet gösteren Triangle Gömlek Firması’nda sönmemiş bir sigara izmaritinden kaynaklandığı tahmin edilen yangın, sekizinci katta başlar. Asansörler çalışmaz ve çok sayıda işçi hayatını kaybeder.
Yangında hayatını kaybeden 146 kişiden 129’u kadın, bunların 48’i sendika üyesiydi.
5 Nisan’da 80.000 bin kişilik bir cenaze yürüyüşü düzenlendi. Kadın Sendikalar Birliği ve Local 25 Sendikası matem yürüyüşünü protestoyla birleştirdi. Yüzbinlerce işçi o gün iş bırakarak protesto yürüyüşüne katıldı.
Clara Zetkin önerdi
1910 yılında II. Enternasyonal, Danimarka’nın Kopenhag kentinde toplandı. Almanya Sosyal Demokrat Partisi önderlerinden Clara Zetkin, 8 Mart'ın "Internationaler Frauentag" (International Women's Day - Dünya Kadınlar Günü) olarak anılması önerisini getirdi ve öneri oy birliğiyle kabul edildi.
İlk olarak 1911'de anıldı
Dünya Kadınlar Günü ilk kez 19 Mart 1911’de Avusturya, Danimarka, Almanya ve İsviçre’de anıldı. Gösterilere yüz binlerce kadın katıldı, oy verme, seçme seçilme, meslek edinme ve mesleki eğitim görme hakkı istedi.
İlk 8 Mart Rusya'dan
1917'de Rus emekçi kadınlar "Ekmek ve gül istiyoruz" sloganlarıyla sokaklara çıktı. Rusya'daki kadın eylemlerinin başlangıcı, Jülyen takvimine göre 23 Şubat'tı. Dünya genelinde daha yaygın biçimde kullanılan Miladi takvimde bu tarih 8 Mart'a denk geliyordu.
İlk yıllarda belli bir tarih saptanmamıştı fakat her zaman ilkbaharda anılıyordu. Tarihin 8 Mart olarak saptanışı 1921'de Moskova'da düzenlenen 3. Uluslararası Kadınlar Konferansı'nda gerçekleşti.
Birinci ve İkinci Dünya Savaşı yılları arasında bazı ülkelerde 8 Mart anmaları yasaklandı.
60'lı yılların sonunda ABD'de de anılmaya başlandı ve cinsel devrim rüzgarı ve siyasi gündem sayesinde daha güçlü bir şekilde gündeme geldi.
BM 16 Aralık 1977 tarihinde 8 Mart'ın "Dünya Kadınlar Günü" olarak anılmasını kabul etti. Yani mücadelenin başlangıcından tam 66 yıl sonra!
Türkiye'de 8 Mart
1975’te Ankara ve İstanbul’da İlerici Kadınlar Derneğinin girişimiyle 8 Mart ilk kez kamuya açık olarak 400-500 kadının katılımıyla kutlandı.
12 Eylül döneminde kesintiye uğrayan kutlamalar 90'lı yıllardan sonra tekrar başladı. Artık her yıl Taksim'de düzenlenen Gece Yürüyüşü'yle kutlanmaya devam ediyor.Tüm kadınlar için eşit hak ve özgürlük dileğiyle 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü'nüz kutlu olsun!