Ambalajı iade eden para kazanacak! Sistem nasıl çalışacak ve ne zaman başlayacak?

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın desteklediği ve israfın önlenmesi, kaynakların daha verimli kullanılması, atık oluşumunun en aza indirilmesi gibi amaçlar taşıyan ‘Sıfır Atık Projesi’nde yeni bir süreç başlıyor. Türkiye Çevre Ajansı (TÜÇA) tarafından yönetilen ‘Depozito Yönetim Sistemi’nde (DYS) beş yıldır yürütülen çalışmalar tamamlanarak Türkiye genelinde pilot uygulama aşamasına geçiliyor. Buna göre, DYS kapsamında kullanılacak depozito iade makinesi ve depozito mobil uygulamasıyla cam, pet ve alüminyum içecek ambalajlarının geri dönüşümü sağlanacak. 5 Haziran Dünya Çevre Günü sebebiyle Ankara’da yapılan ÇEVREFEST etkinliğinde DYS ile ilgili konuşan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, 2024 sonunda uygulamaya geçecek proje kapsamında depozito iade makinelerinin kurulumuna pilot bölgelerde başlanacağını söyledi. Özhaseki, “Depozito iade makineleri, üzerinde DYS işareti bulunan ürünleri ayrıştırarak tüketiciye depozito bedelini ödeyecek. Böylece Türkiye ekonomisine yaklaşık 20 milyar TL katkı sağlanırken sürdürülebilirlik ve döngüsel ekonomi ilkelerine de öncülük edilecek” dedi. Depozito Yönetim Sistemi uygulamasını ‘Türkiye Yüzyılı’na yakışır birkaç proje’ olarak tanımlayan Özhaseki, “Sadece su içerken kullandığımız, günde birkaç kez tüketip dışarıya attığımız o şişe, pet ve camların Türkiye’deki yıllık kullanım miktarı 20 milyar adet. Bunlar tabiatta kolay kolay erimiyor. Her birisi bizim başımıza bela olarak bekliyor. Yazılımını kendi yaptığımız Depozito Yönetim Sistemi ile insanlar çöp olarak gördükleri her şişe ve atığın geri dönüşümünü telefonlarında hesaplarına yatmış olarak bulacaklar ve bu çöpler tabiata atılmamış olacak. Onları da toplamış olacağız” diye konuştu. Öncelikli olarak tek kullanımlık cam, polietilen tereftalat (pet) türünde plastik ve alüminyum türünde metal malzemeden yapılmış olan içecek ambalajları için depozito uygulaması zorunlu olacak. DYS’ye tabi içecekler ambalajın üzerinde yer alacak özel güvenlikli mürekkebe sahip ve kopyalanamaz nitelikteki DYS işareti ile piyasa sürülecek. Tüketiciler depozito bedeli dahil ücret ödeyerek satın aldıkları tek kullanımlık ambalajlı içecekleri tükettikten sonra boş ambalajları belirlenecek olan iade noktalarına veya depozito iade makinelerine teslim ederek depozito bedelini geri alacak. Ambalajları elden teslim alacak iade noktalarında ambalaj onayı ve depozito bedeli iadesi el terminalleri ile yürütülürken, depozito iade makinelerine teslim edilen ambalajlar için bu işlemler makineler tarafından otomatik olarak gerçekleştirilecek. Tüketicilerin depozito iade makinelerine iade ettikleri boş ambalajların doğrulama, onay ve depozito bedeli iadesi bizzat bu makineler tarafından gerçekleştirilecek. Depozito iade makineleri boş ambalajları tek tek kabul edip her ambalajın özel DYS işaretini, şeklini ve boyutlarını kontrol edecek, tanımlı kriterleri karşılayan ambalajların depozito iade bedelini para olarak tüketicinin mobil cihazında bulunan DYS mobil uygulamasındaki e-cüzdana aktaracaklar. DYS mobil uygulamasında her tüketicinin kendine ait bir hesabı olmasını sağlayan e-cüzdan altyapısı bulunacak. Depozito bedeli iade işlemleri için özel olarak tasarlanmış ve tüketicilerin işlemlerini kolay, hızlı ve güvenilir şekilde gerçekleştirmesine olanak tanıyacak mobil uygulama ile e-cüzdana ilişkin bankacılık ve muhtelif finansal hizmetler Emlak Katılım Bankası tarafından sağlanacak. Depozito Yönetim Sistemi yıl sonuna kadar 2 bin noktada oluşturulacak iade noktaları ile çalışmaya başlayacak, bu dönemde boş ambalaj iade eden tüketicilere mobil uygulama vasıtası ile ödüllendirme bedelleri yüklenecek. 2025 yılı içerisinde zorunlu DYS’nin başlamasıyla iade noktalarında tüketicilere depozito bedelleri iade edilecek ve boş ambalajlar toplanacak. Türkiye Çevre Ajansı’nın belirleyeceği depozito bedeli ürünün nihai satış fiyatına dahil edilecek. Tüm başarılı ülke örneklerinde olduğu gibi Türkiye’de uygulanacak sistemde de depozito bedelinin tüketicileri boş ambalajları iade etmeye teşvik etmesi bekleniyor.