Giriş
Aryana Sayeed: Türkiye'nin kıymetini bilin! Kadınlar için cehennem olan bir ülkeden size sığındım
Aryana Sayeed, Afganistan’ın pop star’ı. 36 yaşındaki yıldız, Afgan kadınlarının savaş ve baskılar yüzünden çektiği acıları dünyaya anlatmaya çalıştı. Hatta ‘Kadın Olduğum İçin Köleyim Ben’ şarkısıyla ülkesinde büyük tepki çekti ve Taliban’ın 15 Ağustos’ta başkent Kabil’e girmesinin ardından ölümle burun buruna geldi. Ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Tıklım tıkış Amerikan kargo uçağıyla önce Katar’a, oradan İstanbul’a geldi. “Size anlatacak hikayelerim var” dediğinde tanıdık onu. “Atatürk’e minnettar olmalısınız” diyor. Hikayesini ondan dinleyelim. Bu röportajın gerçekleşmesi için bana yardım eden Eda Acar’a buradan teşekkür ediyorum. Alev Gürsoy Cimin / alev.gursoy@posta.com.tr
Sizi yakından tanımak isterim, kendinizi anlatır mısınız?
Kabil’de doğdum. Sekiz yaşındayken, ailemle önce Pakistan’a ardından İsviçre’ye göç ettik. Sonra da Londra’ya yerleştik. Çünkü ülkeden kaçmak zorundaydık. Kaçmamızın nedeni ise Afgan kadınlarının hakkını aramamız ve haksızlığa boyun eğmememizdi. Şu anda da Afgan-Kanadalı nişanlım Hasib Sayeed ile Türkiye’yi evimiz olarak kabul ediyoruz.
Afganistan’a neden tekrar dönüş yapmıştınız?
2011’deAfganistan’akadın sanatçı olarak geri döndüm. Son 10 yılda ‘The Voice of Afghanistan’, ‘Afghan Star’ ve ‘Afghan Süperstar’da jüri olarak görev yaptım. Bu sene yine jüri olarak ‘Afghan Süperstar’ için Kabil’deydim, mart ayında sezon bittikten sonra kendi markamı kurmak için orada kaldım. Ne yazık ki, kendi mağazam ve markam için açılış yaptıktan yalnızca bir ay sonra Taliban, Kabil’i ve nişanlımı ele geçirdi. Ülkeden kaçmak ve Türkiye’ye sığınmak zorunda kaldım.
AFGANİSTAN KADINLARINI ETKİLEDİĞİM İÇİN BENİ ORTADAN KALDIRMAK İSTEDİLER
Neden sizi öldürmek istediler?
Ne yazık ki, Afganistan’da kadın şarkıcı olmak ve toplum üzerinde etkisi olan biri olmak, toplumun gerici kesimi tarafından kesinlikle kabul edilemez bir şey. Milyonlarca açık fikirli insanımızın desteğine sahipken, yeni fikirlere açık olmayan insanlar, Afganistan kadınlarını etkilediğim için beni ortadan kaldırmak istediler.
Kaçış anınızda az kalsın sizi öldürüyorlarmış.
Hayatımdaki en korkutucu ve stresli deneyimdi. Taliban’ın yönetimi devralmasından sonra iki gün boyunca Kabil’de mahsur kaldık. Havalimanına gitmeye karar verdiğimiz gece hem nişanlım hem de ben bu süreçte ölebileceğimizi kabul ettik. Ben sadece canlı yakalanmak istemedim. Geçmişte kadınları nasıl taşlayarak öldürdüklerini görmüştüm ve ayrıca tecavüze uğramaktan veya siyasi kazanç için kameralar önünde idam edilmekten korkuyordum. Taliban veya başka terörist grup tarafından canlı yakalanmaktansa ölmeyi tercih ederdim.
Tıklım tıkış Amerikan kargo uçağıyla önce Katar’a, oradan İstanbul’a gelirken neler yaşadınız?
O reçel dolu Amerikan ordusu kargo uçağının içindeyken, bir yıldız sanatçı ile hayatlarını kurtarmaya çalışan normal bir insan arasında hiçbir fark yoktu. Doha’ya vardığımızda nişanlım ve ben diğer tüm mültecilerle aynı süreçten geçmek zorunda kaldık. Kabil’den saklandığımız evden havaalanına yaptığımız ilk yolculuk kendi içinde çok korkutucu bir maceraydı. Kurşunların delik deşik ettiği yanmış arabaları gördük. Kimliğimizi gizleyerek Taliban kontrol noktalarından geçtik ve sonunda havaalanına yaklaştığımızda o çılgınca insan kalabalığının arasından geçmek çok stresliydi.
ÜLKEMDE KADINLAR HİZMETÇİ VE SADECE ÇOCUK DOĞURMA MAKİNESİ
Afganistan’da kadın hakları aktivizmi yapmak kulağa çok da kolay gelmiyor; neler yaşadınız bu mücadelede?
Afganistan ne yazık ki uzun yıllardır kadınların en çok baskı altına alındığı bir ülke. Ülkemde kadınlar, çoğunlukla bebek üreten makineler ve başka hiçbir değeri olmayan hizmetçiler olarak görülüyor. Son 10 yılda çalışmalarımla milyonlarca kadını güçlendirmiş olsam da ölmemi isteyen aşırı uç fikirli bir grup insan var.
Kıyafetleriniz bile başınıza bela olmuş. Vücudu saran kıyafetleriniz yüzünden radikal isimlerin öfkesini üzerine çekmişsiniz?
Sizden rica ediyorum Google üzerinden araştırın. Çıplak bacaklarım veya dekolteli herhangi bir fotoğrafıma dair tek kare görsel bulamazsınız. Ama oradaki gerici zihniyet bir yıldız şarkıcının sahnede konser verirken bile burka giymesini istiyor. Aşırı uç fikirli insanların öfkesini daha çok üzerime çekmek için fotoğraflarımın photoshop’landığı durumlarla da karşılaştım.
60’LI VE 70’Lİ YILLARDA AFGANİSTAN DÜNYANIN ENGELİŞMİŞ ÜLKELERİNDEN BİRİYDİ
Ne kadar ağır şeyler yaşamışsınız, bana Afganistan’ı anlatır mısınız biraz?
60’lı ve 70’li yıllarda Afganistan, dünyanın en gelişmiş ülkelerden biriydi. Ne yazık ki ilerlemeye karşı olan insanların ortaya çıkmasıyla birlikte Afganistan 40 yılı aşkın bir iç savaşla karşı karşıya kaldı. Son 20 yılda, birçok şey tekrardan düzelmeye ve gelişmeye başladı ve sonra ne yazık ki Taliban yüzünden tüm ülke karanlık çağa geri döndü.
EVLENECEĞİNİZ KİŞİYİ BİLE KENDİNİZ SEÇEMİYORSUNUZ
Afganistan’da kadın olmak nasıl bir şey?
Kendi başınıza dışarı çıkamadığınızı, okula gidemeyeceğinizi, dışarıda olan herhangi bir işte çalışamayacağınızı, şarkıcı olmanın ailenizin adına büyük bir utanç olduğunu hayal edin... Kendi sesinize sahip olamadığınızı, kiminle evleneceğinize karar veremediğinizi, çarşaf giymeye zorlandığınızı hayal edin... Afganistan’da kadın olmanın nasıl bir his olduğunu bunları hayal ederek anlayabilirsiniz.
Afganistanlı kadınlar olaylara ne kadar vakıf, ne kadar eğitimli ve bilinçliler?
1996’dan 2001’e kadar önceki Taliban yönetimi sırasında, kadınların kendi başlarına evlerinden dışarı çıkmasına bile izin verilmezken son 20 yılda büyük bir ilerleme kaydedildi. Son 20 yılda, milyonlarca Afgan kız okula gitti ve binlerce Afgan kadın resmi bir işe gitmeye başladı. Ne yazık ki her şey son zamanlarda Taliban’ın devralmasıyla aniden sona erdi.
Bugünkü Taliban ile o dönemki Taliban aynı mı?
Tamamen aynı! Geliştirdikleri tek şey, bu sefer zulüm ve baskılarını gizlemede daha iyi olmaları. Ancak tüm ülkeyi ele geçirdiklerinden bu yana kadınları, gazetecileri ve normal insanları düzenli olarak dövdüklerini gösteren çok sayıda video var. Aynı Taliban olduklarından hiç şüphem yok.
KEŞKE BİZİM DE ATATÜRK GİBİ BİR LİDERİMİZ OLSAYDI
Peki, neden Türkiye’de yaşamayı seçtiniz?
Türkiye, dünyadaki birçok modern İslam ülkesinden daha demokrat olduğu için geldim. Şimdiye kadar deneyimlediğim kadarıyla çoğu kadın çok güçlü ve kendi kendine yetebiliyor. Kadınlar sokakta yürümekte, eğitim almakta ve çalışmakta özgür. İyi ki Atatürk var! Çok şanslısınız, keşke bizim de böyle bir liderimiz olsaydı. Türkiye’yi seviyorum!
BENİ PORNO YILDIZI GİBİ GÖSTERMEK İÇİN FOTOĞRAFLARIMI PHOTOSHOP’LADILAR
Sizi Afganistan’da kafir ilan etmişler...
Uzun yıllar boyunca suikast girişimlerine maruz kaldım. Beni porno yıldızı olarak göstermek için fotoğraflarımı photoshop’ladılar. Kendi ülkemde bir mahkum gibi yaşadım ve kalaşnikoflu korumalarla zırhlı bir araçta dolaşmak zorundaydım. Erkek şarkıcılar hiçbir zaman bu söylediklerimin hiçbiriyle yüzleşmek zorunda kalmadı. Kafir ilan edilmek yaşadıklarımın en hafifi.
KELLEMİ UÇURMAK İSTEDİLER, KAFİR İLAN ETTİLER
Korkuyor musunuz?
Korkum oradaki kadınlar için. Hâlâ sosyal medyadan tehdit ediyorlar. Gericiler, Taliban tarafından yakalanmamı ve kellemi uçurmalarını istiyor. Bu yüzden beni kafir ilan ettiler.