Aşırı sıcakta aşırı gıda israfı!

Dünya tüm zamanların en sıcak temmuz ayını yaşıyor. Bundan Türkiye de nasibini alıyor. Buna çöl sıcakları da eklenince termometreler 40-50 dereceleri göstermeye başladı. Bu sıcaklara dayanabilecek gıda neredeyse yok. Sebze, meyve ve özellikle hayvansal gıdalar en çok bu dönemde çöpe gidiyor. Marketten, manavdan ya da çarşı pazardan alınan gıda ürünleri, soğuk ve serin ortamlarda korunmazsa israfla birlikte bütçeye de ek yük getiriyor. Öte yandan sıcak havalar insanların sahile veya piknik alanlarına akın etmesini teşvik ediyor. Buralarda tüketmek için hazırlanan gıdalar, uygun koşullarda muhafaza edilmezse hemen bozulabiliyor. Hatta gıda zehirlenmelerine de davetiye çıkarıyor. Gıda ürünlerini dolaba atmak tek başına çözüm değil. Buzdolabının bu kavurucu sıcaklarda verimli çalışması ve derecelerinin mevsim şatlarına göre ayarlanması gerekiyor. Yazın buzdolabının 5 derecenin altında çalışması gerekiyor. İçerideki hava sirkülasyonunun sağlanması için dolabı gereğinden fazla doldurmamalısınız. Yani ürünler arasında soğuk hava dolaşımı olmalı. Buzluklara ise buz tutması için pet şişe içinde su koyabilirsiniz. Buzlar dolap içinin daha hızlı serinlemesini ve daha uzun süre serin kalmasını sağlar. Bu da gıdaların bozulmasını geciktirir. Bu günlerde hızlı tüketebileceğiniz ölçüde gıda alıp dolapta saklayın. Ayrıca buzdolabı kapağı bu günlerde daha az açıp kapatılmalı. Buzdolabına yerleştirirken veya piknik çantası hazırlarken çapraz bakteri bulaşmasını önlemek için çiğ et ile sebze ve meyveleri ayrı yerde muhafaza edin. Aynı şekilde yemek hazırlarken çiğ etleri, sebzeleri kestiğiniz yerden farklı bir kesme tahtası üzerinde kesmeye özen gösterin. Hem çiğ hem de pişmiş et için aynı bıçak ve tabağı da kullanmayın. Kurban Bayramı’nın üzerinden çok uzun süre geçmedi. Dolapta kalan etler kebap veya farklı yemek türleri için derin donduruculardan veya buzluklardan çıkarılıyor ve dışarıda bekletiliyor. İşte bu sıcaklarda en tehlikeli buz çözdürme işlemi budur. Etin dış kısmındaki buz çözüldükten sonra iç kısmına doğru çözülme devam ederken dış kısmı bozulmaya başlar. O yüzden dondurulmuş et ürünlerini sıcak ve açık ortamlarda çözdürmeyin. Tavuk ve balık en hızlı bozulan gıdalardır. En iyi yöntem derin dondurucudan veya buzluktan çıkarılan gıdanın buzdolabı içinde yavaş yavaş çözülmesini sağlamaktır. Market alışverişinde temel kural, sıcak alandan soğuk alana doğru hareket şeklinde olmalı. Yani baklagil, deterjan gibi yani sıcak ve soğuktan etkilenmeyen ihtiyaç ürünlerini ilk önce alın. Tüm bu ihtiyaçları tamamladıktan sonra ihtiyacınız varsa sebze ve meyve reyonuna yönelin. Buradaki ihtiyaçları tamamladıktan sonra en son et, süt, süt ürünü ile dondurulmuş ürünleri alın. Yani soğuk dolaplarda tutulan ürünleri en son alın. Eve varınca da aldığınız ürünleri hemen dolaba yerleştirin. Bu durum buzdolabınızın ayrıca soğutma için çalışmasını da önleyecektir. Isı yalıtımlı çantalar soğuk gıdaların bozulmasını geciktirir. Sıcak ve açık havada bir mekana örneğin sahile gidecekseniz bu çanta hem soğuk içeceklerin daha geç ısınmasını sağlar hem de yemek, et ve süt ürünlerini belli bir süre korur. Market ile ev arasındaki mesafe uzunsa yine bu çantanın kullanılması soğuk zincirin bozulmasını önler. Bu sıcak havalarda kurtarıcı olur. 200-300 liraya alınacak bu çantaları uzun süre kullanabilirsiniz. Yaz mevsimi tatile çıkanların ve seyahate gidenlerin sayısının arttığı bir mevsim. Yiyecek-içecekler, bebeğin sütü, maması da genelde bu yolculuklarda taşınıyor. Bu gıdaları bozulmalara karşı korumak için araç içi soğutucular bir çözüm olarak duruyor. Bu cihazlar hem evde prize hem araç çakmak girişine takılabiliyor. Araç içinde hissedilen 30-40 derecelik sıcaklarda 10-15 dereceye kadar soğutma yapabilen bu cihazlar piknik ve kamp için de kullanım imkanı sunuyor. Gıdalar için en tehlikeli sıcaklık aralığı 50-60 derecedir. Çünkü bu dereceler, bakterilerin çoğalması için en ideal sıcaklığı sağlar. Bu nedenle tıpkı soğuk yiyecekleri soğuk tutmanız gerektiği gibi, sıcak yiyeceklerin (örneğin pişmiş et) oda sıcaklığına düşmesine izin vermeyin ve servis edilip bitene kadar 60 derecenin üzerinde tutun. Yemeğinizle işiniz bittiyse ve soğutmak istiyorsanız, buzdolabına koyun. Dışarıda soğumaya bırakırsanız bakteri oluşabilir. Buzdolabı veya derin dondurucu gibi daha düşük sıcaklıklar bakterileri uzak tutar. Pişmiş yiyecekleri oda sıcaklığında 2 saatten fazla bırakmayın.Bilal Emin TURAN