Giriş
Astigmat nasıl görür, nasıl ilerler? Astigmat ölçüsü artması ve düşmesi nasıl dengelenir?
Astigmat, kişilerin hem yakını hem de uzağı görmekte zorluk yaşaması olarak tanımlanabilir. En sık görülen görme sorunlarından biri olan astigmatın nedenleri arasında kornea kaynaklı bozulmalar, göz içi merceği kaynaklı sorunlar yatıyor. Bunlara ek olarak düzensiz astigmat adı verilen, keratokonus gibi göz hastalıkları da astigmata neden olabiliyor. Peki astigmat nasıl bir göz hastalığı ve astigmatı olan hastalar nasıl görüyor, astigmatın tedavisi nasıl yapılıyor? | Hazırlayan: Selen Serdaroğlu
Astigmat sorununun ne olduğunu anlamak için öncelikle miyop ve hipemetrop adı verilen göz kusurlarını anlamamız gerekiyor. Miyop, yakını iyi gören anlamına geliyor. Miyop hastalar uzağı iyi göremiyor. Hipermetrop ise uzağı iyi görebilse de yakını iyi göremiyor. Astigmat hastaları ise hem uzağı hem de yakını iyi göremiyor. Astigmatın iki önemli ana nedeni var. Ancak kimi durumlarda başka göz hastalıklarından dolayı da astigmat gelişebiliyor.
Astigmat nedenleri
- Kornea sorunlarından kaynaklanan astigmat (Kornea kaynaklı astigmat)
- Göz içi merceğinden kaynaklanan astigmat (Lentükler astigmat)
- Düzensiz (irregüler) astigmat (Keratokonus vb. göz sorunu kaynaklı astigmatlar)
Gözün kırma gücü kuvveti iki aksa indirgenir. Verikal aks ve horizontal aks. Verikal aks dikey, horizontal aks yatay aks analmına gelir. Bu iki aksın güçleri birbirine eşitse o zaman astigmat yok demektir. Ancak bu akslardan biri -1 diyoptri , diğer de 0 diyoptri varsa, bu durumda dikey aksta bir astigmatizma var demektir.
Dikey aksta bir astigmat varsa, o zaman görüntüler ya fazla küçülür ya fazla büyür. Sonuçta astigmat sonucunda uzakta ve yakında bulanık görmeye yol açar.
Astigmat, gözün, dikey ve yatay olmak üzere iki eksene indirilmiş kırma güçleri arasındaki farktır. Dikey olan vertikal eksen ile yatay olan horizontal eksen kırma güçleri birbirinden farklıysa göz doktorları buna astigmat adı veriyor.
Astigmat nedenleri
- Kornea sorunlarından kaynaklanan astigmat (Kornea kaynaklı astigmat)
Astigmat korneadan kaynaklı nedenlerle oluşabilir. Korneanın vertikal bombeliği ile horizontal bombeliği farklı ise korneal kökenli bir astigmatizma meydana gelir.
- Göz içi merceğinden kaynaklanan astigmat (Lentükler astigmat)
Gözümüzde bunun dışında kırıcı ortam olarak bir de göz içi merceği vardır. Göz içi merceği de homojen yapıda olması gereken bir mercektir. Eğer bu merceğin vertikal veya horizontal aksları arasında kırma gücü farklılığı varsa, o zaman lense bağlı lentiküler astigmatizma oluşur.
- İrregüler (düzensiz) astigmat
Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Zeki Tunç, hem korneal kökenli astigmatizma hem de lentiküler astigmatizmanın tedavisinin gözlük, kontakt lens veya lazer ile yapılacağını belirtiyor. Ancak bu astigmatizma irregüler astigmatizma ise bu, başka göz hastalıklarından kaynaklanabiliyor. Bunlardan biri de keratokonus.
Prof. Dr. Zeki Tunç, keratokonus kaynaklı astigmatların lazerle tedavisinin daha komplike hatta kontrendike olabileceğinin altını çiziyor. "Kontrendike" yapılan tedavinin amacının tersine sonuç vermesi, hastalığın daha fazla ilerlemesi anlamına geliyor. Bu anlamda astigmat tedavisinde lazer kararı vermeden önce nedenin iyi tespit edilmesi gerekiyor.
Astigmat tedavisi nasıl yapılır? Astigmat nasıl geçer?
Kişi astigmat teşhisi almışsa, öncelikle göz doktoru hastaya uygun bir gözlük verir. Gözlük takmak istenmiyorsa, kontakt lens de verilebilir. Modern kontakt lensler torik kontakt lens adı verilen bir tür vardır ve bu lensler astigmatı da düzeltir.
Ancak hasta ne lens ne de gözlük takamıyorsa, lazer tedavisi seçeneği devreye girer. Ancak lazer tedavisinde astigmatın türü de önemlidir.
Astigmat, normal bir astigmatsa lazerle tedavi edilebiliyor. Kornea kaynaklı astigmat veya göz içi merceğinden kaynaklanan astigmatlar lazer ile tedavi edilebilen normal astigmatlar arasında.
Ancak irregüler, düzensiz astigmat söz konusu ise, örneğin hastada keratokonus hastalığı varsa veya korneada marjinal dejenerasyon sorunu görülüyorsa bunun lazerle düzeltilmesi gittikçe zorlaşır. Hatta hasta gözlük veya kontakt lens ile tedavisi bile zor hale gelir. Ancak bu duruma uygun tedavi yöntemleri de bulunuyor.
Prof. Dr. Zeki Tunç, lazer teknolojilerinin astigmatı da miyopi veya hipermetropiye yakın değerde tedavi edebilir hale gelinmesini sağlamış durumda olduğunu ifade ediyor. Ancak bunun da sınırları var.
- Astigmart normal nedenlerle oluşmuşsa 4 diyoptri (numara) astigmatizmaya kadar lazer tedavisi yapılabiliyor.
- Astigmat 1 - 1,5 - 2 numara astigmat ise astigmat çok başarılı bir şekilde tedavi edilebiliyor.
- Hastada keratokonus veya korneada marjinal dejenerasyon gibi nedenlere bağlı olan düzensiz astigmat varsa bunu lazer operasyonundan önce yapılacak ciddi tetkiklerle tespit etmek gerekiyor. Çünkü irregüler astigmatlarda lazer tedavisinin faydası olmaz.
- Lazer tedavisi olmak istemeyen hastalar gözlük veya kontakt lens kullanabilir. Ancak bunun dışında bir başka tedavi biçimi yoktur. Hastanın lazer ile kalıcı tedavi olması gerekir.
Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Sinan Göker de miyop astigmat, miks astigmat ve hipermetrop astigmat sorunlarını % 95 başarı oranıyla lazerle tedavi edilebildiğini ifade ediyor.