Giriş
Asya piyasalarında başlayan dalgalanma dünyayı etkiledi, uzmanlar yatırımcıları uyardı
Piyasalar, dün pandemiden sonraki en kötü günlerinden birini yaşadı. Asya piyasalarında özellikle Japon borsalarında yaşanan sert satış dalgası tüm dünyayı etkisi altına aldı. Piyasalara ‘kara pazartesi’yi yaşatan bu gelişmede ABD ekonomisine yönelik resesyon endişeleri, yükselen jeopolitik riskler etkili oldu. Tüm dünya borsalarında kan kaybı yaşanırken Borsa İstanbul da bundan etkilendi. BIST 100 Endeksi iki kez devre kesti. En büyük düşüş ise kripto paralarda görüldü. Güvenli liman altındaki gerileme sınırlı kaldı. Bu gelişmelerin ardından ABD Merkez Bankası’nın (Fed) olağanüstü toplanıp faiz indirebileceği beklentisi oluştu.
Başta ABD ekonomisi olmak üzere küresel ekonomiye yönelik artan resesyon (durgunluk) endişeleri haftanın ilk günü piyasalarda deprem etkisi yarattı. Asya piyasalarında başlayan sert düşüşler dalga dalga dünyaya yayıldı. Tokyo Borsasında Nikkei 225 endeksi haftanın ilk gününde yüzde 13.4. Japonya’da Nikkei endeksinde en son Ekim 1987’de böyle sert bir düşüş yaşanmıştı. O dönemdeki günlük kayıp yüzde 14.9 olmuştu. Güney Kore’de Kospi endeksi de yüzde 8.8 düşüşle kapandı. Öte yandan ABD’de Nasdaq vadeli işlemlerinde de açılışla birlikte düşüş yüzde 5’e ulaştı. Bu gelişmelerin ardından ABD’de S&P 500 Endeksi’ndeki dalgalanmayı gösteren ve “korku endeksi” olarak da bilinen VIX Endeksi 51.01 ile 4 yılın zirvesine çıktı.
AVRUPA’DA DA DURUM FARKLI DEĞİL
Söz konusu düşüş seyri Avrupa’ya da taşındı. Açılışın ardından Stoxx Europe 600 gösterge endeksi yüzde 3 düşerken, Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 2.7 azaldı. İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 2.4, İtalya’da MIB 30 endeksi yüzde 3.9, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 2.9 ve İspanya’da IBEX 35 endeksi yüzde 3.2 değer kaybı yaşadı. Gelişmelerin ardından Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) gelecek ay 50 baz puanlık faiz indirmesine kesin gözüyle bakılırken, analistler, İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) ise yüzde 50 ihtimalle faiz indirimlerine devam edeceğinin fiyatlandığını bildirdi.
BORSA İSTANBUL İKİ KEZ DEVRE KESTİ
Küresel piyasalardaki satış dalgası Borsa İstanbul’u da vurdu. BIST 100 açılışta yüzde 6.7 düşerek 9 bin 769 puana geriledi. Bu düşüşün ardından endekse bağlı devre kesici uygulandı. İşlemlere ara verildi. 10.30’da tekrar işleme başlayan borsada kayıp yüzde 7.07’ye (9 bin 733 puan) ulaşınca ikinci kez devre kesici uygulandı. Borsanın en büyük şirketlerindeki değer kayıpları yüzde 9’u aştı. 10.55’te piyasa tekrar açıldı ve kayıplarını telafi etmeye çalıştı. Gün içine Borsa 9 bin 944 seviyesinde dengesini buldu.
BITCOIN 6 AYIN DİBİNİ GÖRDÜ
ABD ekonomisine ilişkin resesyon endişeleri kripto paralarda da büyük satış getirdi. Bitcoin haftaya yüzde 18.5, Ethereum ise yüzde 23.6 düşüşle başladı. Böylece Bitcoin 50 bin doların altına düşerek 6 ayın dibini görürken, kripto paralardan son 24 saatte yaklaşık 250 milyar dolar silindi. Bitcoin dahil küresel kripto para piyasasının değeri 24 saatte yüzde 17.6 azalarak 1 trilyon 780 milyar dolara düştü.
CUMA NE OLMUŞTU?
Cuma günü açıklanan verilere göre, ABD’de tarım dışı istihdam, temmuz ayında 114 bin kişi artarak 175 binlik beklentinin altında gerçekleşti. Bunun yanında işsizlik oranı da yüzde 4.3’e çıkarak 4 ay üst üste yükseliş kaydederken 3 yılın zirvesine tırmandı. Küresel hisse senedi piyasalarında ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz indirimleri için geç kaldığı algısı oluştu. ABD’de ekonomik aktivitenin öngörülünden daha sert yavaşlayabileceği endişesi satış baskısının derinleşmesini sağladı. İran-İsrail gerilimi ve Rusya-Ukrayna savaşının sürmesi ise piyasalardaki tedirginliğin sürmesine neden oldu.
JEOPOLİTİK RİSK ALGISI DA ETKİLEDİ
ABD’de cuma günü açıklanan işsizlik rakamları ve artan resesyon endişeleriyle global borsalarda gelen satışların, devam eden jeopolitik risk algısının artmasıyla haftanın ilk gününde de hız kazandığını belirten Ata Yatırım Araştırma Genel Müdür Yardımcısı Cemal Demirtaş, “Özellikle Japon Yeni’nin dolara karşı değer kazanması ve ABD’de resesyon beklentilerinin artmasıyla birlikte Japonya ve Asya piyasalarında düşüş hızlanırken, cuma günkü düşüşlerin üzerine ABD vadeli piyasasında da borsa endekslerinde yüzde 3’lere varan geri çekilme gerçekleşti” dedi. Demirtaş, global endişeyi ölçen VIX Endeksi’nin 2008 ve 2020’de görünen rekor seviyelerin ardından son 20 yıldaki en yüksek seviyeye ulaştığını belirtti.
Dünyada yaşanan gelişmelerin korku endeksini (VIX) artırdığını belirten Altın ve Para Piyasaları Uzmanı Mehmet Ali Yıldırımtürk, “Özellikle ABD’den gelen işsizlik verisi resesyon yani durgunluk algısı yaratarak endişeye neden oldu. Fed Başkanı Jerome Powell’in açıklaması sonrası eylülde 25 baz puanlık faiz indirimi beklentisi vardı ama işsizlik verisi bu kadar olumsuz gelince yatırımcılar faizin 50 baz puan inebileceğini düşündü. Japon yatırımcılar da resesyon korkusuyla ABD tahvillerini satarak Japon Yeni’ne dönmeye başladılar” dedi.
Çin ve Asya borsasının hafta başına satıcılı başladığını belirten Yıldırımtürk, “Japonya, Tayvan ve Kore piyasalarında düşüşler yüzde 10’u aştı, kayıplar nedeniyle devre kesiciler çalıştı” dedi. Doların ise aslında dünyada düştüğünü belirten Yıldırımtürk, “Ancak bizde 33.20 liradan işlem görüyor. Altın ise daha çok İran-İsrail olayı gibi jeopolitik gerginliklerden etkileniyor. Aslında altının daha fazla yükselmesi beklenirken altın da güne düşük başladı çünkü satışlar da var. Altının ons (31.1 gram) fiyatı 2 bin 334 dolarken, gram altın da 2 bin 640 lira. Ancak yatırımcılar dünyadaki bu olaylardan kendilerini korumak için altın almaya devam ediyor” diye ekledi.