Giriş
Bilimin sınırlarını zorlayan yöntem: Kök Hücre ve Eksozomlarla tedavi devrimi
Son zamanların en çok kullanılan tedavi yöntemlerinden birisi olan hücresel tedaviler, tıbbın gelişmesiyle birlikte birçok alanda ve birçok uzman tarafından uygulanmaya başlandı. Moleküler Biyolog Beyza Gülçin Eracun, hücresel tedaviler ve kullanım alanları hakkında bilgi verdi.
Büşra Akkaya / Posta.com.tr | Her geçen gün gelişen teknoloji sonucu ortaya çıkan hücresel tedaviler yöntemiyle birçok hastalıkta başarı oranı oldukça yükselmeye başladı.
HÜCRESEL TEDAVİLER NEDİR?
Gelişen teknoloji sayesinde günümüzde sıkça kullanılan hücresel tedavileri açıklayan Moleküler Biyolog Beyza Gülçin Eracun, “Hasarlı hücrelerin ve dokuların sağlıklı, canlı, genç hücreler ile hücre kaynaklı veziküller aracılığıyla hasarlı dokuların tedavi edilme yöntemleri hücresel tedaviler olarak adlandırılmaktadır” dedi.
Uygulamanın yöntemini anlatan Moleküler Biyolog Beyza Gülçin Eracun, “Tedavi amacıyla uygulanan hücreler hastanın kendisinden (otolog uygulama) veya bir güvenli donörden (allojenik uygulama) alınabilmektedir.
Hücresel tedavi yöntemi ile pek çok branş ve hastalıkta etkin sonuçlar alınmıştır. Günümüzde en çok kullanılan hücresel tedavi yöntemleri Kök hücreler ve Eksozomlardır” ifadelerini kullandı.
KÖK HÜCRE NEDİR?
Son zamanlarda sıkça duyduğumuz kök hücreyi Beyza Gülçin Eracun, “Kök hücreler, bölünme yoluyla hem kendilerini yeniden oluşturabilen hem de bulundukları bölgeye göre özgü hücrelere dönüşebilen hücrelerdir. Kaynaklarına göre Embriyonik kök hücre, Fetal kök hücre ve Yetişkin kök hücreler olarak çeşitli gruplara ayrılmaktadırlar. Klinik kullanımlarda tedavi yöntemi olarak genellikle yetişkin kök hücre grubu içerisinde bulunan mezenkimal kök hücreler tercih edilmektedir” şeklinde tanımladı.
MEZENKİMAL KÖK HÜCRELER
Vücutta bulunan sağlıklı hücreler kullanılarak hasarlı hücrelerin tedavi edilebildiği yöntemi açıklayan Moleküler Biyolog Beyza Gülçin Eracun, “Mezenkimal kök hücreler vücudun pek çok dokusunda yer alır ve elde edilebilirler. Vücudun en çok bağ dokularında bulunur ve stroma hücrelerinin temelini oluşturur. Hasarlı dokularda doku tamirinde yüksek oranda görev alırlar. Diğer kök hücrelere göre belirli hücrelere dönüşebildikleri için ve belirli bir yaşam sürelerine sahip oldukları için kanserleşmeye veya teratom dediğimiz uygulama yapılan bölgede olmaması gereken bir doku oluşumuna neden olmazlar” ifadelerini kullandı.
MEZENKİMAL KÖK HÜCRELERİN KLİNİK KULLANIMI
Hücresel tedavi yöntemlerinin kullanım alanlarından bahseden Beyza Gülçin Eracun, şu şekilde açıkladı:
Mezenkimal kök hücrelerin tedavi amaçlı kullanımını sağlayan en önemli sebeplerinden biri hem uygulama yapılan bölgedeki hücreleri hem de kendilerini yeniden oluşturabilmeleri. Bir diğeri ise parakrin etki olarak isimlendirdiğimiz; salgıladıkları eksozomlar ve çeşitli büyüme faktörleri sayesinde etraflarındaki hasarlı dokulara bilgi ve uyarı aktarımı yaparak o hücrelerde de rejenerasyonun başlamasını sağlamalarıdır. Böylelikle uygulama yapılan bölgede, hücrelerin, hücrelerin bulundukları ortamın ve dolayısıyla dokunun onarımını sağlarlar.
Rejeneratif etkileri sayesinde özellikle nörodejeneratif hastalıklar olmak üzere, ortopedi, kadın doğum, fizik tedavi, üroloji gibi pek çok alanda çeşitli hastalıklarda tedavi aracı olarak uygulanmaktadırlar.
TEDAVİ AMAÇLI HANGİ KÖK HÜCRE KULLANILIR?
Son 10 yılda göbek kordonu saklama uygulaması bir hayli yaygınlaşırken, tedavide nasıl kullanıldığını anlatan Moleküler Biyolog Beyza Gülçin Eracun, “Tedavi amacıyla kullanılan kök hücrelerden biri göbek kordonu içerisinde bulunan Wharton jelinden izole mezenkimal kök hücreler kullanılmaktadır. Bu kök hücrelerin özellikleri henüz zarar verici herhangi bir etkene maruz kalmamış, 0 yaşında gencecik hücrelerdir. Dolayısıyla içerikleri daha zengin sağlıklı ve güvenli hücrelerdir” dedi.
EKSOZOM NEDİR?
Tedavide kullanılan yöntemlere değinen Beyza Gülçin Eracun, “Eksozomlar hemen hemen tüm hücrelerden salgılanan yaklaşık 50-150 nm boyutlarında mesaj paketleridir. Köken aldıkları hücrenin özelliklerini taşıyan bu kargocular eğer sağlıklı bir hücreden salgılanırlarsa hedef hücreye sağlıklı bilgi iletirler ve hasarlı hücrelerin dolayısıyla dokuların da rejenerasyonuna neden olurlar. Fakat eğer hasarlı bir hücreden salgılanırlarsa taşıdıkları bilgi de yanlış olacağından hedef hücreye de sağlıksız bilgi ileterek hasar verebilmektedirler” açıklamasında bulundu.
EKSOZOMLARIN KLİNİK KULLANIMI
“Kök hücreler gibi Eksozomlar da vücudumuzun pek çok dokusundan elde edilebilmektedirler” diyen Moleküler Biyolog Beyza Gülçin Eracun, “En etkin ve güvenilir olan ise Yeni doğan göbek bağından (wharton Jeli) mezenkimal kök hücreden bir takım özel işlemler sonrasında elde edilen Eksozom lardır” dedi ve ekledi:
Bu yol ile elde edilen EKSOZOM daha zarar verici etkenlere maruz kalmamış, 0 yaşında gencecik veziküllerdir ve içeriğindeki büyüme faktörleri oldukça zengindir. Bu sayede hasarlı bölgede gerçekleştireceği onarım oldukça yüksektir.
EKSOZOMLAR HANGİ HASTALIKLARDA KULLANILABİLİR?
Birçok hastalığın tedavisinde kullanılan hücresel tedavilerin sıklıkla kullanıldığı alanları açıklayan Beyza Gülçin Eracun, “Rejeneratif etkileri sayesinde özellikle nörodejeneratif hastalıklar olmak üzere, ortopedi, kadın doğum, fizik tedavi, üroloji gibi pek çok alanda çeşitli hastalıklarda tedavi aracı olarak uygulanmaktadırlar” dedi.