GiriÅŸ
Borçlanmayla EYT'li olmak mümkün! Ä°ÅŸte yapılması gerekenler
Emeklilikte prim gün sayısında önemli bir etkene sahip olan askerlik ve doğum borçlanmasının işlenmesi en çok merak edilen konular arasında yer alıyor. POSTA yazarı Ekrem Sarısu, çalışma hayatıyla ilgili merak edilen soruları cevaplandırdı.
Soru: 1980 doÄŸumluyum. Sigorta baÅŸlangıç tarihim 15 Kasım 1999 olup 5859 gün primim, 400 gün de çıraklık günüm var. AskerliÄŸimi 2002’de yaptım. Ne zaman emekli olabilirim? Tuncer ÖZÜM
Cevap: Çıraklık döneminde kiÅŸileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenmediÄŸinden çırak sigortası emeklilik açısından sigorta baÅŸlangıcı sayılmıyor. Emekli olmak için 7000 gün prim ve 60 yaÅŸ ÅŸartlarına tabisiniz. 1141 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 7000 güne tamamlamanız ÅŸartıyla 60 yaşı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ayrıca 4500 günden fazla prim ödemeniz olduÄŸundan, bundan sonra prim ödemeseniz de, yine aynı tarihte yani 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz (25 yıl sigortalılık süresi, 4500 gün prim ödeme ve 60 yaÅŸ ÅŸartlarına tabi olarak).
BAĞKUR’A GEÇIŞ YAPSAM NASIL EMEKLI OLURUM?
SORU: 2 Ekim 1963 doÄŸumluyum. Sigorta giriÅŸim 2008’de yapıldı. Ä°ÅŸe giriÅŸ tarihim 14 Mayıs 2014 olup 3228 gün prim ödemem var. Ne zaman emekli olabilirim? Ayrıca BaÄŸkur’a geçiÅŸ yaparsam nasıl emekli olabilirim? Bahriye ÇATAKLI
CEVAP: Sigorta baÅŸlangıç tarihi, kiÅŸileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaÅŸlılık ve ölüm sigortalarına) ilk defa prim ödenen tarihtir. Sorunuzdan sigorta baÅŸlangıcınız anlaşılmıyor. Sorunuzu 14 Mayıs 2014’te sigortalı olduÄŸunuz varsayımına göre cevaplandırıyoruz. YaÅŸ haddinden emeklilik için, 5200 gün prim ve 61 yaÅŸ ÅŸartlarına tabisiniz. YaÅŸ sorununuz yok. 1972 gün daha prim ödeyerek priminizi 5200 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Åžayet 2008’deki sigorta giriÅŸinizde adınıza prim ödenmiÅŸse emeklilik ÅŸartları deÄŸiÅŸir. Ayrıca 2008’de sigortalı olduÄŸunuz tarihe göre de emeklilik ÅŸartları farklıdır. Çünkü 1 Mayıs 2008’den önce sigortalı olanların emeklilik ÅŸartları ile 1 Mayıs 2008’den sonra (bu tarih dahil) sigortalı olanların emeklilik ÅŸartları farklı. 2008’deki giriÅŸinizde prim ödemesi varsa sigorta giriÅŸinizi tarih (gün, ay, yıl) olarak bildirmeniz halinde, sorunuzu yeniden ve daha net cevaplandırırız. BaÄŸkur’a geçip toplam priminizi 5400 güne tamamlayacağınız tarihte yaÅŸ haddinden emekli olabilirsiniz (5400 gün prim ödeme ve 61 yaÅŸ ÅŸartlarına tabi olarak).
BORÇLANMAYLA EYT’LÄ°Â OLABÄ°LÄ°R MÄ°YÄ°M? Â
Soru: 1973 doÄŸumluyum. 1 Aralık 1999’da Tarım BaÄŸkur’una 1145 gün prim ödedim. Sonra tarım SSK’sı, ondan sonra da iÅŸçi SSK’lısı olarak toplam 3980 gün çalıştım. Hepsi 5125 gün yapıyor. AskerliÄŸimi 1993-1994 yıllarında 19 ay olarak yaptım. Askerlik borçlanması yaparak EYT’li olabilir miyim? Ne zaman emekli olabilirim? Dursun SARICA
Cevap: AskerliÄŸinizi sigorta baÅŸlangıç tarihinden önce yaptığınızdan borçlanma baÅŸlangıç tarihinizi 19 ay geri çekerek 1 Mayıs 1998 olmasını saÄŸlar. Bu tarih de hem EYT’li hem de SSK’da emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5900 gün prim ödeme ve 57 yaÅŸ ÅŸartlarına tabi olmanızı saÄŸlar. EYT kapsamına gireceÄŸinizden emekli olurken yaÅŸ aranmayacak. Borçlanmayla süre ÅŸartını da saÄŸlamış olacağınızdan, borçlanmadan sonra 205 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 5900 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
RAPOR ORANI DÜŞÜRÜLEBİLİR Mİ?
SORU: Sigortalı iÅŸe giriÅŸ tarihim 12 Nisan 2005 olup 5573 gün prim ödemem var. Yüzde 42 oranında sürekli engelliyim (engelli raporum mevcut). SaÄŸ göz protez ve haÅŸimato ve tiroidim var. Engelli emeklilik için günü geldiÄŸinde baÅŸvuru yapsam, rapor oranı düÅŸürülebiliyormuÅŸ. O zaman engelli haklarından yararlanmam da son bulur mu? Vergi indirimi için ne zaman nereye baÅŸvuru yapmalıyım? Onda da rapor oranında düÅŸme söz konusu olur mu? Aslı ÅžAHÄ°N
CEVAP: Emeklilik müracaatınızda SGK tekrar rapor isteyebilir ve emeklilik iÅŸlemleriniz yeni verilen rapora göre yapılır. Sigortalı bir iÅŸte çalışırken, vergi indirimini hakkı için her zaman baÅŸvuru yapabilirsiniz. Aslında hemen yapmanızda yarar var. Çünkü vergi indiriminde süreç uzun sürebiliyor. Vergi indirimi için bulunduÄŸunuz yerdeki vergi dairesi baÅŸkanlığına baÅŸvurabilirsiniz. Raporunuzu ve tıbbı eklerini inceleyecek olan Maliye Bakanlığı Merkez TeÅŸkilatı SaÄŸlık Kurulu engel oranınızı düÅŸürebilir. Genelde de düÅŸürmekte.