Giriş
Bu bakteri klimanın içinde yaşıyor! Prof. Dr. Mehmet Ceyhan: Klima çarptı sanıyorsunuz ama gerçek çok başka
Ciddi oranda artış yaşanan sıcaklıklar, tüm Türkiye'de etkilerini göstermeye devam ediyor. Vakit geçirmek için klimalı sosyal ortamlar, tercih sebebi haline geldi. Öte yandan klimalı ortamlarda bulunmanın sağlık açısından oluşturabileceği riskler çokça tartışılıyor. Klima seçimi ve kullanımı konusunda dikkat çekici açıklamalarda bulunan Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, alınması gereken önlemleri sıraladı.
Azra Şahin - Posta.com.tr Mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklarla başa çıkmak için çoğunlukla klima kullanılıyor.
Yalnızca iş ve sosyal alanlarda değil evlerde de soğutucu araçlar olmadan durmak gün geçtikte zorlaşıyor.
Diğer yandan yüksek sıcak havaya maruz kalmak baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma gibi rahatsızlıklara yol açabiliyor.
Yapılan çalışmaların, uzun süre sıcaklığa maruz kalındığında beyin fonksiyonlarının yavaşlamaya başladığını gösterdiğini belirten Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, şunları ekledi:
"Toplumun zannettiğinin aksine sıcak hava bağışıklık sistemini soğuk havaya oranla daha kötü etkiler. Klima vücudun ısı dengesini ayarlar, vücut kendini 36,5 derece civarında tutmaya çalışır ancak aşırı sıcaklığa maruz kaldığında sürekli soğutmaya çalışır. Bu durum vücudu yorduğu için belli aralıklarla klima kullanmak bu ayarı sağlamak açısından faydalıdır. Ayrıca serin ortamlarda uyumak daha rahatlatıcı olduğundan klima kullanmak uyku düzenini olumlu etkiler."
Klimanın yaratabileceği riskleri en aza indirmek için doğru seçilmesi ve doğru ayarda kullanılması gerekiyor.
Klimanın iyi seçilmemesi, ayarının ve temizliğinin iyi yapılmamasına bağlı olarak ortaya birtakım riskler ortaya çıkabiliyor.
COVİD-19 SALGININDA RAPORLANAN KLİMA DETAYI
Ortaya çıkan enfeksiyon hastalıklarının klima kaynaklı değil havada bulunan virüslerin bu yolla yayılım göstermesiyle ilgili olduğuna dikkat çeken uzman doktor Ceyhan, klimanın dışarıdan aldığı hava oranının yüksek olması gerektiğinin altını çizdi:
"Solunum yolu enfeksiyonlarının çoğu virüslere bağlıdır. Covid-19 döneminde klima kaynaklı vakalarla çok karşılaştık. Tamamen içerideki havayı döndüren klimalar, virüs taşıyan kişinin hastalığını tüm binanın içerisine yayabilir. Covid-19, kızamık, su çiçeği gibi tehlikeli virüsler olmasa da ortamdaki virüs ve bakteriler klima yoluyla yayılabilir ancak burada önemli olan o virüs ya da bakterinin yayılım gücüdür. Covid-19, bu tür bulaş yolu için önemli bir örnektir. Çünkü virüsün artış yaşandığı dönemlerde birçok vakanın restoran salgınları yoluyla bulaştığı rapor edildi. Klimanın hava temizleyici özelliği vardır ancak bu havanın çoğunlukla dışarıdan alınması önemli bir ölçüttür."
TATİLİ OTELDE GEÇİRECEKLER İÇİN LEGİONELLA UYARISI: ZATÜRREYE ÇEVİREBİLİR
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Ceyhan, klimanın yayılım hızında etki ettiği bir diğer hastalık olan Legionella'yı (akciğer enfeksiyonu) işaret etti.
Durgun sularda çoğalmasıyla bilinen Legionella, yalnızca klima suyunda değil depolanmış, bekletilmiş tüm sularda ortaya çıkabiliyor.
Tatilde otelleri tercih edenler için Mehmet Ceyhan uyarıda bulundu:
"Bakteri yalnızca klima yoluyla bulaşmaz, örneğin oteller su kesintisi durumlarında susuz kalmamak için suyu depolar, bu depolanan diğer anlamda durgun olan suyun içinde Legionella denilen bakteri çoğalabilir ve zatürreye çeviren bir akciğer hastalığına neden olabilir. O sebeple otellerde duş alırken, suyun ağız ve burundan girmemesine dikkat etmek gerekiyor."
Uzmanı, bu tür toplu kullanım alanlarında Legionella bakterisinden korunmak için diş fırçalarken şişe suyu kullanılmasını tavsiye etti.
Diğer yandan, klimanın filtre değişimi ve temizliği zamanında ve düzgün yapılmadığında mantar enfeksiyonu riskini artırabiliyor.
Mantar bakterisi, sağlıklı kişilerde önemli sorunlar yaratmıyor ancak bağışıklığı baskılanmış kişilerde (kronik akciğer-karaciğer haslıkları, kanser, yaşlılık) ciddi enfeksiyonlara yol açabiliyor.
TIP DİLİNDE 'HASTA BİNA SENDROMU' DENİLİYOR
Mantar bakterisinin bulaş yollarını açıklayan Ceyhan, bu hastalıkların görülme sıklığında klimanın yerini şu cümlelerle ifade etti:
"Mantarlar nemli ortamları sever. O sebeple biz bağışıklığı düşük olan hastalarımızı hastanenin inşaat bölgelerine yakın yerlerde yatırmayız. İnşaat nedeniyle nemli tutulan betonlar, klima ya da ortamı nemlendiren herhangi bir faaliyet, mantar enfeksiyonu riskini artırır. Buna 'hasta bina' sendromu denir. Ancak şunu eklemek gerekir klima, bu hastalıkların en sık görülmesine neden olan faktörlerden değildir, yalnızca sebepler arasında sayılabilir."
"HALK ARASINDA SÖYLENEN 'KLİMA ÇARPTI' TABİRİ YANLIŞ BİLİNİYOR"
Sıcak hava nedeniyle artan vücut sıcaklığını düşürmek için klima kullanılıyor ancak hemen arkasından 'klima çarptı' tabiri de geliyor.
Uzman doktor Mehmet Ceyhan, bu söylemin yanlış bilindiğini açıkladı:
"Sıkça kullanılan 'klima çarptı' tabiri yanlış biliniyor, bu durum bulaşıcı bir hastalık değildir. Sıcaklığa maruz kalan vücut, klimalı ortama girince kaslarda kasılmalar meydana gelir. Sıcak masaj ve ısıtıcı kremlerle kısa sürede düzelebilecek bir durumdur. Boğaz ağrılarının sebebi de virüs ya da bakteriler değil, boğazdaki kasların sertleşmesiyle ilgilidir. Ancak KOAH ya da astım gibi hastalık öyküsü bulunanlarda uyarıcı etken olabilir. Klima kullanımında yapılan en büyük hata, sıcak bir ortamdan klimalı ortama geçildiğinde soğutma ayarının birden yükseltmektir. Dışarıdaki sıcaklığın 5 derece altında ayarlamak en uygun kullanımdır. Soğutma yine yeterli olmazsa, sıcaklık yavaş yavaş düşürülebilir."
Klimanın ürettiği hava ciltte kuruluğa neden olabileceği için klimalı ortamda yumuşatıcı kremler kullanmak gerektiğinin altını çizen Dr. Mehmet Ceyhan, son olarak şunları ekledi:
"Bazı klima tiplerinin içini açmak mümkün değildir ya da elinizde yeni filtre olmadığı için temizliğini üretici firma yapmalıdır. Klimanın her sene bahar ayında kullanmaya başlamadan önce temizliğinin ve bakımının yaptırılarak sıvısının değiştirilmesi gerekir. Neticede 'klima zararlıdır' demek yanlıştır. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse kullanmak daha faydalıdır ancak bilinçli kullanmak önemlidir."