Giriş
Çocuklarda göz sulanması ve kanal tıkanıklığı
Vücudumuz sürekli gözyaşı üretir ve bu sıvı gözyaşı kanalına akar. Ancak gözyaşı kanalının herhangi bir bölümünde bir tıkanıklık meydana gelirse o zaman sürekli üretilmekte olan gözyaşı buruna akamaz ve göz kapaklarından dışarı akmaya başlar. Bu hastalarımızda sürekli sulanma, çapaklanma ve silme ihtiyacı şeklinde sorunlara yol açar. Bu durum yetişkinler kadar çocuklarda da görülebiliyor. Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Şeyda Atabay çocuklarda göz sulanması ve kanal tıkanıklığı hakkında bilgi verdi.
Biz farkında olmasak da gözümüzde sürekli bir gözyaşı üretimi olur. Buradan anlaşıldığı gibi sadece ağladığımızda gözyaşı oluşmaz. Gözümüzün yapılarının (kornea, konjonktiva) sağlığını devam ettirebilmesi ve saydamlığını, kayganlığını koruyabilmesi için düzenli bir gözyaşı üretimi gerçekleşir. Göz kapağı içinde bulunan gözyaşı bezleri sayesinde üretilen gözyaşı sıvısı tüm göz yüzeyini temizleyip, kayganlık sağladıktan sonra göz kırpma hareketleri ile gözyaşı kanalına akar. Ancak gözyaşı kanalının herhangi bir bölümünde bir tıkanıklık meydana gelirse o zaman sürekli üretilmekte olan gözyaşı buruna akamaz ve göz kapaklarından dışarı akmaya başlar. Bu hastalarımızda sürekli sulanma, çapaklanma ve silme ihtiyacı şeklinde sorunlara yol açar.
Yeni doğan bebekler ise bazen bu kanal tam oluşmadan doğarlar. Çoğunlukla tıkanıklık kanalın buruna açılması gereken noktadadır ve bu bölgede kanal ince bir zar ile kapalıdır. Yeni doğan bebeklerde bu durumla sıklıkla karşılaşılır. Çoğu bebekte doğumda bu olay fark edilemez. Sadece bazı yeni doğanda burun ile göz arasında, burun üzerinde bir yumuşak bir şişlik olarak gözlemlenebilir. Ancak çoğu bebek doğum anında normalken yaklaşık 2-4. Haftalarda gözde sürekli sulanma, çapaklanma ile kendini göstermeye başlar. Kese bölgesine basılmakla pürülan sıvı çıkışı görülebilir. Zamanla bu şikayetler artabilir ve genelde 1 yaşına kadar düzelen bir durumdur. İlk 1 yaş içine kanal rekanalize olursa ki bu yüzde 90 gibi yüksek bir orandır; şikayetler tamamen geçer. Ancak 1 yaşından sonra kanalın kendiliğinden açılma ihtimali oldukça azalmıştır ve tıbbi yardıma ihtiyaç var.
İlk 1 yıl içinde kanalın açılması sıklıkla beklenen bir durumdur ancak bu süre içinde kanalın açılmasına yardımcı olmak gerekli. Bunu masaj uygulaması ile yapabiliriz. Bu konuda özellikle anne yeterince bilgilendirilmeli ve masaj tekniği doğru anlatılmalı. Çoğunlukla görülen yanlış; hekim tarafından masaj tekniğinin yanlış anlatılması veya hasta tarafından tam olarak anlaşılamayıp yanlış teniklerin uygulanması. Masaj tekniği olarak bir noktadan bastırarak dairesel hareketler yapmak doğru değil faydası olabilir ancak yeterli doğru bir teknik değildir. Yapılması gereken hareket göz iç kısmındaki göz pınarı bölgesine küçük parmağımızı koyarak o taraf burun kanadına doğru yapılan yumuşak bir sıvazlamadır. Burun kenarına yaklaşıldığında kemik kanal nedeniyle masajın etkisi azalır. Çok bastırıp bebeğin canını acıtmaya gerek olmadığı gibi çok hafif yaparak da etkisiz kalmamalıyız. Bu hareket en azından günde 4 kez ve her seferinde 15 kez uygulanmalı ve uygulama öncesi eller çok iyi yıkanmalı.
1 yaşına kadar düzelmezse...
Çocuk 1 yaşına geldiğinde hala sulanma ve çapaklanma devam ediyorsa artık tıbbi müdahale düşünülmelidir. Özellikle 12- 18 ay arasında yapılacak basit bir girişim çok faydalı olur. Bu sürede gerçekleştirilmeyen müdahalenin 2 yaşından sonraya geciktirilmesi fayda sağlamaz. Bu nedenle kanal tıkanıklığı 1 yaşına kadar kendiliğinden düzelmemiş bir hastada mutlaka sondalama işlemi düşünülmeli. Genel anestezi (maske anestezisi) altında yapılan bir işlem olup yaklaşık 5-10 dakika sürer. Eğer ilk uygulamada başarısız olunursa 2. bir sonda uygulaması daha yapılabilir. Sondalama işlemi tecrübeli ellerde çok başarılı olan bir işlem.
Çocuklarda göz sulanması sadece gözyaşı kanalı bozuklularına bağlı meydana gelmez. Göz konjonktiviti, allerji, yabancı cisim olması, göz kapak bozuklukları, görme bozuklukları, glokom, katarakt, retina tabakası sorunlarına bağlı gözde aşırı sulanma meydana gelebilmektedir. Bu nedenle gözünde sulanma rahatsızlığı hissedilen bir yeni doğan olsun, bebek olsun, çocuk olsun mutlaka bir göz hastalıkları uzmanı muayenesinden geçmeli. Ayrıntılı incelenip tanı ve tedavisi uygulanmalı.