Giriş
‘Dijital göz yorgunluğu’ olarak da biliniyor! Ağrı ve kurulukla ortaya çıkıyor: Katarakt ve sarı nokta hastalığını tetikliyor
Günümüzde teknolojinin hayatımızdaki etkisi giderek artarken yoğun iş temposu gibi faktörler nedeniyle ekran başında geçirdiğimiz süre uzayabiliyor. Bilgisayarlar, tabletler ve akıllı telefonlar; artık günlük yaşantımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Sürekli ekran kullanımı, göz sağlığımız üzerinde olumsuz etkiler yaratarak çeşitli göz hastalıklarına yol açıyor. Op. Dr. Tuncer Güney, göz sağlığıyla ilgili bilinmesi gereken tüm detayları tek tek açıklıyor.
Hilal Gülden Boğazkesen – Posta.com.tr / Bilgisayar kullanmak, telefonda video izlemek ya da televizyonda film seyretmek; günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası halinde. Özellikle teknolojinin hayatımızdaki yerinin giderek artması, doğrudan göz sağlığı sorunlarında da etkili oluyor. Gözleri korumak ve ortaya çıkan hastalıkların tedavi edilmesi ise belirtilerin tespit edilmesi ve uzman hekime danışılmasıyla pozitif yöne evrilebiliyor. İşte tüm detaylar…
TEKNOLOJİ DEVRİNİN HASTALIĞI: DİJİTAL GÖZ YORGUNLUĞU
Teknoloji çağında yaşıyor olmamız, online eğitimler ve uygulamalar, hızlı şehir yaşamı, yoğun iş hayatı, ekranlar üzerinden çalışma, artan evden çalışmalar, sosyal medya takibi gibi nedenler; bilgisayar, dizüstü bilgisayar, tablet ve akıllı telefonların başında günde yaklaşık 6-7 saat geçirmemize neden oluyor. Ekranlı cihazlar, artık gündelik hayatımızın bir parçası ve vazgeçilmezleri haline geldiler. Bu durum, beraberinde birbirinden farklı göz hastalığını getiriyor.
Op. Dr. Tuncer Güney, uzun süre mavi ekrana maruz kalma durumuyla ilgili “Günde iki saat ya da daha fazla süre ekranlı cihazlarda vakit geçirenlerin çoğunda belli bir sağlık sorunu ortaya çıkıyor. Bir dizi göz ve görme ile ilgili şikayetlere neden olan durumu, ‘Bilgisayar Görme Sendromu (BGS)’ ya da ‘Dijital Göz Yorgunluğu (DGY)’ diye adlandırıyoruz” dedi.
KATARAKT VE SARI NOKTA HASTALIĞINA NEDEN OLABİLİYOR!
İcra edilen meslekten ötürü bilgisayara bağlı çalışmak, çok fazla film izlemek ya da oyun oynamak gibi süreçler; gün içerisinde uzun saatler boyunca mavi ekran maruz kalınmasına neden oluyor. Tam da bu noktada çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabiliyor.
Uzman isim, ‘Dijital Göz Yorgunluğu’ ismi verilen bu hastalığın nedenlerini şu şekilde sıralıyor;
- Ekranlı cihazlarda piksel adı verilen görüntü noktalar/karakterler bulunur. Gözlerimiz, bu piksellere algılayabilmesi daha yüksek enerji ve efor sarf etmemize neden olur.
- Yüksek parlaklık ve ekrandan gelen yansımalar göz yorgunluğunu artırabilir.
- Zayıf ya da aşırı aydınlatma, göz hastalıklarının tetiklenmesine neden olabilir.
- Günümüzde dijital cihazların çoğunda ekran parlaklığı ve netliğini arttırmak için kullanılan LED aydınlatmanın neden olduğu yüksek enerjili mavi ışık maruziyetinin artmasına neden olur. Mavi ışık maruziyeti, katarakt ve sarı nokta hastalıklarına neden olabileceği düşünülmektedir.
- Odaklanmayı sağlayan göz kaslarının yorulması.
- Uzun süreler yakın görme (Akomodasyon=Uyum) fonksiyonunun kullanılması, ilgili göz kasında spazma neden olur.
- Düzeltilmemiş göz problemleri. (Hipermetropi, gizli hipermetropi, astigmatizma)
- Ekrana bakarken göz kırpma sıklığının azalması göz kuruluğuna yol açar. Normalde dakikada ortalama 16-18 kez gözümüzü kırparken ekran başında bu 6’ya kadar düşebilmektedir.
- Göz kuruluğu, BGS’nin hem nedeni hem sonucu olabilmektedir.
- Ergonomik olmayan şekilde ekrana bakış ve duruş pozisyonları.
- Ekranlı cihazlarda çok vakit geçirmek özellikle çocuklarda miyopinin ortaya çıkmasını ya da var olan miyopinin artmasına neden olur.
AĞRI VE KURULUKLA ORTAYA ÇIKIYOR!
Mavi ışığa uzun süre maruz kalmak, ‘Bilgisayar Görme Sendromu’ olarak adlandırılan rahatsızlığın ortaya çıkmasına neden oluyor. Bu hastalığın erkenden tedavi edilebilmesi için belirtilerin neler olduğunu bilmek ve uzman hekime zamanında başvurmak, büyük bir önem taşıyor.
Op. Dr. Tuncer Güney, ekrana uzun süre bakma durumuyla ortaya çıkan Bilgisayar Görme Sendromunun belirtilerini şu şekilde sıralıyor;
- Gözlerde kuruluk (kızarıklık, batma, sulanma)
- Göz ve göz çevresinde ağrı
- Baş ağrısı
- Gözlerde yorgunluk ve ağırlık hissi
- Çeşitli şekillerde geçici görme bozuklukları
- Işık hassasiyetinde artma
- Göz kapaklarında kasılma, seğirme
- Boyun, omuz ve diğer kas-eklem ağrıları
20-20-20 KURALI MUTLAKA UYGULANMALI!
Göz sağlığını korumanın en temel yolu, gerekli önlemlerin alınmasından geçiyor. Bu noktada bilinçli olmak ve sorunun ortaya çıkmadan önce yapılması gerekenleri uygulamak; sağlığı korumak için önemli bir detay.
Op. Dr. Güney, BGS’ye bağlı şikayetler ve problemler, çocuklarda miyopi oluşturması haricinde kalıcı sorun yaratmayacağının altını çizerek çeşitli önlemlerin alınmasının şikayetleri azaltabileceğini ya da ortadan kalkmasını sağlayabileceğini açıkladı. Bu önlemler ise şu şekilde;
- En önemli tedbir, ekranda toplam kalış sürelerinin azaltılmaya çalışılmasıdır.
- Kapsamlı bir göz muayenesi ile varsa göz bozukluğu mutlaka düzeltilmeli, reçete edilmiş gözlük ya da kontakt lens varsa kullanılmalıdır.
- Doğru aydınlatmayı kullanmak çok önemlidir. Fazla ışık insanı yoran ve strese sokan bir durumdur. Orta düzeyde aydınlatma idealdir. Direk güneş ışığı ve aşırı iç mekan ışığı kullanılmamalıdır. Floresan ışık yerine akkor ya da halojen sarı ışık tercih edilmelidir.
- Yansıma ve parlamalar en aza indirilmeli, mavi-mor filtreli gözlük camları ve ekran filtreleri tercih edilmelidir.
- LCD ekranlar tercih edilmelidir.
- Ekran ayarları doğru yapılmalıdır. Normal parlaklık, doğru metin boyutu ve kontrastı, okunabilen en küçük boyutun üç katı büyüklük ve beyaz zemin üzerinde siyah yazı seçilmelidir. Ekranın renk sıcaklığı düşük tutulmalı, ekran karşısında doğru pozisyon alınmalı ve uygun mesafede oturulmalıdır. Ekran ortası mesafe 40-75 cm, göz ekseninden 20 derece aşağıda olmalı ve dik oturulmalıdır.
- Göz kuruluğunun önlenmesi gereklidir. Kırpma refleksini hatırlayıp daha çok göz kırpma yapılmalıdır. Bu sayede göz yaşımızın dengeli dağılmasını, gözümüzün nemli kalmasını ve optik- görsel kalitenin artmasını sağlayabiliriz. Gerekirse yapay göz yaşı kullanılmalıdır.
- Göz egzersizi yapılmalı (20-20-20 kuralı) 20 dakikada bir 20 saniye süre ile 20 feet (6 metre) uzaktaki bir cisme bakarak yakın/uyum spazmı önlenmelidir.
- Yine 30 dakikada bir 30 saniye gözler kapalı tutulmalıdır.
- Daha sık mini molalar verilmelidir.
- Ayağa kalkıp gerginliği ve kas yorgunluğunu azaltmak için kollar, bacaklar, sırt, boyun ve omuzlar hareket ettirilmelidir.
GÖZLÜK KULLANIMI DEVAM ETTİRİLMELİ!
Op. Dr. Tuncer Güney, “Optik olarak göz bozukluğunuz varsa; gözlüğünüzün sizin düşmanınız olmadığını dostunuz ve yardımcınız olduğunu unutmayın. Gözlük kullanıyorsunuz diye göz numaralarınız değişmez ya da gözlük gözünüzü tembelleştirmez, göz bozukluğunuzu düzelterek sizin görme konforunuzu arttırır” dedi.
TEK BAŞINA GÖZLÜK YETERLİ DEĞİL
Göz sağlığını korumanın tek yolu, ekran süresini azaltmak ya da gözlük kullanmaktan geçmiyor. Günlük hayattaki hareket kapasitesi ve beslenme düzeni de bu durumu fazlasıyla etkiliyor. Uzman isim, göz sağlığının korunması için şu önerilerde bulunuyor.
- Yaşınıza göre yeterli ve kaliteli sürelerde uyku düzeninize dikkat edin. Bu şekilde dokuların/hücrelerin kendilerini yenilemesi, tamiri ve zararlı maddelerin uzaklaştırılması sağlanmış olur.
- Yaşınıza ve ihtiyaçlarınıza uygun dengeli ve Akdeniz tipi beslenmeye çalışın. Vücut için gerekli olan günlük karbonhidrat/protein/yağ ana besinler ile vitamin ve mineral yönünden zengin meyve ve sebzeleri tüketin. Hazır ve işlenmiş gıdalardan uzak durun.
- Egzersiz, spor, yürüyüş, meditasyon yapın, stresten uzak durun. Bu şekilde hem fiziksel sağlığınızı hem de ruhsal sağlığınızı korumuş olursunuz
- Kilonuza dikkat edin ve günlük yeterli miktarda su tüketin. Çoğunlukla fazla kilolar ile ilişkili olan Diyabet (Şeker) hastalığı diğer organlarda yaptığı damar bozuklukları gibi göz damarlarını da etkileyerek kronik, tedavisi zor göz hastalıklarına neden olur.
- Sigara ve benzeri tütün ürünleri kullanmayın, alkol tüketimine dikkat edin ya da kesin. Sigara ve alkol katarakt ve sarı nokta hastalığı gelişimini hızlandırabilir
- Aile içinde, yakın çevrede, okulda ya da iş yerinde göz enfeksiyonu olan birisi varsa yakın temastan kaçının, ellerinizi yeterli sürelerde ve bol sabunla yıkayın, temas yüzeylerini özellikle kapı kollarını alkol bazlı dezenfektanlar ile temizleyin, kağıt havlu kullanın ve kişisel eşyalarınızı ayırın.
MUAYENE PERİYOTLARINA DİKKAT EDİLMELİ!
Göz hastalıklarının ortaya çıkmaması ya da problemin oluşması durumunda erkenden tedavi edilebilmesi için mutlaka hekim kontrolünden geçilmesi gerekiyor. Op. Dr. Tuncer Güney, göz hastalıklarının teşhisi ve tedavisi için önerilen periyotlarda muayene olmanın kritik bir önem taşıdığının altını çiziyor.
Uzman isim, “Göz bozukluğu ya da hastalığı olan kişiler, önerilen aralıklarla göz muayenesi olmalılardır. Bunun dışında çocuklar ya da 40 yaş üstü kişilerin her yıl bir kez muayene olmaları gerekir. Çocukluk çağında var olan göz bozuklukları, şaşılık gibi hastalıkların tedavisi ilk 6 yaş içinde başlanmalıdır, geç kalınırsa göz tembelliği ve görme kayıpları ile sonuçlanır. Göz tansiyonu hastalığının çoğu kez belirtisi yoktur. Sinsi bir hastalıktır; sadece muayene ve göz tetkikleri ile tanısı konabilir” ifadelerinde bulundu.