Diziler Türkiye’nin ‘yumuşak gücü’

ASLIHAN ALTAY KARATAŞ/ANKARA- Dünyada 150’den fazla ülkede yayınlanan ve yaklaşık 700 milyonun üzerinde insana ulaşan Türk dizileri, Türkiye’nin yumuşak gücü oldu. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’na bağlı Marka Ofisi’nin, Türk dizilerinin dünyadaki etkisini konu alan “Türkiye’nin yumuşak gücü: Türk dizileri” başlıklı çalışması, Başkanlığın “Ayın Tarihi” dergisinin son sayısında yayımlandı. Türk dizilerinin, bugün gerek ekonomik başarısı gerekse oluşturduğu cazibe ile Türkiye’nin farklı coğrafyalardaki insanlarla bağ kurmasının en önemli araçlarından biri haline geldiği vurgulanan çalışmada, “Günümüzde bütün dünyada izlenen dizilerin yüzde 25’ini üreten Türkiye, dünya siyasi ve jeopolitik güç konjonktüründe diziler vasıtasıyla yumuşak gücünü de kullanma kabiliyetine sahip ender ülkeler arasında. Dünyada ABD’den sonra ekonomik büyüklük olarak en çok dizi ihraç eden Türkiye, diğer ülkelere kıyasla diziler vasıtasıyla ülke marka değerini artırma konusunda büyük bir avantaja sahip” denildi.1 MİLYAR DOLAR BEKLENİYORTürkiye’nin tanıtımına, ihracatına, turizmine ve ekonomisine doğrudan veya dolaylı katkı sağlayan diziler sayesinde farklı coğrafyalarda Türk ürünlerine olan talebin her geçen gün arttığı belirtilen çalışmada, takip eden nüfusta Türkçe öğrenme talebinde artış, Türkiye ve Türkler hakkında olumlu görüş bildirimlerinin görüldüğü aktarıldı. Bu yıl dizi ihracatından 1 milyar dolar beklendiği aktarılarak şunlar kaydedildi:“Türkiye’nin uluslararası alandaki tezlerini destekleyen senaryolar içeren diziler, kamu diplomasisi alanlarını desteklerken politik alandaki tezlerini büyük kitlelere ulaştırma imkanı sunuyor. Türkiye’nin küresel güç olmasına ve dünya genelinde etki alanını sürekli büyütmesine de katkı sağlıyor. Türkiye markasının önemli bir bileşeni olarak dünyada Türkiye’nin olumlu imajını destekliyor ve Türkiye’yi ziyaret etmeye yönelik talebi arttırıyor. Yapılan araştırmalara göre, diziler, gösterildiği ülkelerden gelen ziyaretçi sayısını ortalama yüzde 15 oranında yükseltiyor. Diziler bir yandan çekildikleri mekanları turistik destinasyonlara dönüştürürken, dizi oyuncuları ve müzikleri de uluslararası bir nitelik kazanıyor. Hikayelerin geçtiği birçok tarihi ve kültürel mekan da uluslararası üne kavuşuyor.” Çalışmada görüşlerine yer verilen İletişim Başkanı Fahrettin Altun, son 3 yılda küresel alanda Türk dizilerine olan talebin yüzde 183 arttığını belirterek, “Bu üretimler bizim kültürel yozlaştırma girişimlerine karşı bir direniş çabamızdır” dedi. Yazıda Türk dizilerinin uluslararasılaşmasında, iki binli yılların başında Deli Yürek dizisinin Orta Asya ülkelerinde gösterilmesinin başlangıç olarak kabul edildiğine dikkat çekilirken, Kanal D’de yayınlanan “Gümüş” dizisinin 2007’de Ortadoğu ülkelerinde gösterilmesinin diğer bir dönüm noktası olarak görüldüğü belirtildi. “İçerde”, “Bir Zamanlar Çukurova” dizilerinin başarısı da örnek gösterilirken, yine Kanal D’de yayınlanan Yargı dizisinin 2023 Emmy Ödüllerinde en başarılı televizyon dizisi seçildiği hatırlatıldı. Yurt dışından en çok talep gören TRT dizileri ise Diriliş Ertuğrul, Benim Adım Melek, Elimi Bırakma, Masumlar Apartmanı, Filinta ve Payitaht Abdülhamit olarak sıralandı. İngiltere merkezli Exeter Üniversitesi’nce 2023’te yayımlanan kitapta Türk dizilerine artan ilgi akademik perspektifte ele alınırken, “Orta Doğu ve Asya’dan Doğu ve Güney Avrupa’ya kadar dünya, Afrika, Latin Amerika, Karayipler ve ABD, Türk televizyon endüstrisinin etkileyici başarısını araştırıyor. Türk dizileri, kültürel yakınlık, ortak yaşam deneyimleri ve benzeri değerler nedeniyle izleyiciler için güçlü bir çekiciliğe sahip. Duygusal gerçekçiliği, modernlik ve muhafazakarlığı dengelemesi, aile değerlerine vurgusu, gerçekçi karakterleri, güçlü oyunculukları, yakışıklı oyuncuları ve çekici bir teknikle sunulan özgün hikayeleri ile izleyicide göz alıcı ve otantik ortamlarda Türk drama dizilerine yakınlık oluşmuştur” tespitlerine yer verildi. AB Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü’nün, Mayıs 2024’te yayımladığı “Türkiye’nin Dünyadaki Kartları” başlıklı raporunda ise, “Türkiye’nin dünyanın çeşitli bölgelerindeki ayak izi genişledi. Bu, sadece ekonomik açıdan değil, aynı zamanda ülkenin eğitim girişimlerinde ve Türk televizyon dizilerinin Afrika, Orta Doğu, Güney Kafkasya ve Batı Balkanlar’da izleyiciler tarafından beğenilmesinde de görüldüğü gibi yumuşak gücünü başarılı bir şekilde yansıtmasında da açıkça görülmektedir” denildi. The Economist dergisinde yer alan dizilerin başarısına ilişkin analizde de, “Sultan Süleyman bile bu kadar ileri gidemedi” yorumu yapıldı. 2023’ün ilk yarısında İspanya’nın en popüler üç senaryolu dizisinin Türk dizilerinden oluştuğuna dikkat çekildi. ABD merkezli Bloomberg’in internet sitesinde Temmuz 2023’te yer verilen yazıda da diziler sayesinde Türkiye’nin yumuşak gücünü başarılı şekilde kullandığı, kendini dünyaya yeni bir güç olarak pazarladığı ifade edilerek, “Türkiye, NATO’nun en büyük ikinci ordusunun ulaşamayacağı kadar uzaklarda da kalpleri ve akılları kazanmak istiyor” denildi.