Giriş
Dünyanın en kaliteli B12 deposu ama ölümcül olabilir! Toplayıp yiyenler aman dikkat: Ölüme kadar götürüyor, meğer sırrı gözümüzün önündeymiş...
Doğada kendiliğinden yetişen mantarları bilinçsizce tüketenlerin yaşadığı zehirlenmelere dikkat çeken uzmanlar, "Bilinçsiz mantar tüketimi öldürüyor" dedi. Peki, mantar tüketirken nelere dikkat edilmeli, zehirli mantarı nasıl tanırız? İşte detaylar...
İlkbahar ayıyla birlikte yaygınlaşan zehirli mantara dikkat çeken uzmanlar, "Doğada yetişenler yerine, marketlerde bakanlık onaylı taze kültür mantarları tüketilmelidir" uyarısında bulundu.
Erzincan’da baharla birlikte doğada yetişmeye başlayan mantarlara ilginin çok olduğunu kaydeden uzmanlar, şu açıklamada bulundu:
"Türkiye’de doğada yetişen yaklaşık 40 farklı yenilebilir mantar türü var. Ülkemizde yaklaşık 100 kadar zehirli mantar türü de vardır. Bunların birkaç tanesi şiddetli zehirlenme sonucu ölüme neden olma ihtimali yüksek mantarlardır. Zehirsiz ve zehirli mantarların kesin ayırıcı özellikleri yoktur. Zehirli ve zehirsiz mantarlar arasındaki farklar sadece dış görünüşle belirlenemez. Birbirine çok benzeyen mantar çeşitlerinden biri zehirli iken diğeri yenebilir olabilir. Mantardan kaynaklı zehirlenmeler özellikle yağışların bol olduğu mevsimlerde daha çok görülüyor. Mantar zehirlenmeleri özellikle nemli ve yağışlı bölgelerde bahçe ve açık alanlardan toplanıp kolayca tüketilmesi nedeniyle belli dönemlerde sık rastlanılmaktadır.
Mantarların özellikle yabani türlerinin tüketilmesi halinde başta gastrointestinal sistem olmak üzere merkezi sinir sistemi (MSS) karaciğer ve böbrekler üzerinde toksik etkilerin oluşabilmektedir. Doğal alanlarda yetişen ve yapısında zehirli madde bulunan şapkalı mantarların, taze kurutulmuş veya konserve olarak çiğ ve pişirilerek yenmesi sonucunda gelişen ve ölümle de sonuçlanabilen ciddi zehirlenmelerdir. Mantar zehirlenmelerinin çok basit bir şekilde önlenebilecek bir zehirlenme tipi olup zehirlenmenin engellenmesindeki tek çare de doğal alanlarda yetişen mantarların kesinlikle yenmemesi. Bunun yerine kültür mantarları tercih edilebilir"
Mantar yedikten sonra belirtilerden bir veya birkaçının görülmesi durumunda mutlaka zaman kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak gerektiğine değinen uzmanlar, "Mantar zehirlenmelerini tedavi etmek için uygulanabilecek genel bir tedavi yöntemi yoktur. Mantarın türü, yenen mantar miktarı, pişirme şekli, yeme şekli, mantarın toplandığı yer ve mantarı yiyen kişinin fiziksel özelliklerine göre zehirlenme derecesi değişmektedir. Zehirlenme belirtilerine sebep olan mantarların yenmesi durumunda, sersemlik, uykuya meyil, tansiyon düşüklüğü, bulanık görme, yüz ve boyunda kızarma, nabızda artış, ağızda metal tadı, bulantı ve kusma, terleme görülebilir. Mantarda bulunan zehirli maddenin özelliğine göre, yendikten 6 saat sonra gelişebilen zehirlenme belirtileri ise bulantı, kusma, ishal, ateş, nabız atışıyla daha sonra karaciğer ve böbrek bozukluklarıyla bu organların bozukluklarına bağlı belirtiler şeklindedir. Sonuçta koma ve ölüm de söz konusu olabilmektedir" ifadelerini kullandı.
MANTAR TOPLARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER!
Mantar toplamak, doğayla iç içe olmayı sağlayan keyifli bir aktivite olabilir, ancak bu süreçte dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta vardır. Yanlış türdeki mantarları toplamak ciddi sağlık risklerine yol açabileceği için, güvenlik önlemlerine özen göstermek büyük önem taşır.
DOĞRU MANTAR TÜRÜNÜ TANIYIN
Mantarlar, çok çeşitli türleriyle tanınan bir grup organizmadır ve bazıları insanlar için zararsızken, diğerleri son derece zehirli olabilir. Yabani mantarları toplarken dikkat edilmesi gereken ilk kural, türleri doğru bir şekilde tanımaktır. Özellikle zehirli mantar türleri, yenilebilir mantarlarla oldukça benzer olabilir.
Dr. David P. R. Price, mantar uzmanı ve biyolog, "Mantar toplarken en büyük risk, zehirli mantarları yenilebilir türlerle karıştırmaktır. Bu nedenle, mantar toplayıcılarının yalnızca güvenli olduklarından emin oldukları türleri toplamaları gerekir" diyor. Bir mantar türünü toplamak için yeterli bilgiye sahip değilseniz, uzman bir kişiden yardım almanız veya mantar konusunda güvenilir bir kaynağa başvurmanız önemlidir.
EĞİTİM VE DENEYİM ÖNEMLİ!
Mantar toplamak isteyenlerin, özellikle zehirli türleri tanımak için eğitilmiş bir uzmandan rehberlik alması önerilir. Herhangi bir mantar toplama gezisine katılmadan önce, mantarların genel özelliklerini öğrenmek ve tanımadığınız türler hakkında bilgi edinmek önemlidir.
Alman Mantar Araştırma Derneği (DGfM), mantar toplama konusunda yeni başlayanlar için "Yerel uzmanlar veya mantar kursları aracılığıyla temel eğitim alınması gerektiğini" vurgulamaktadır. Eğitim almış ve deneyimli bir kişiyle mantar toplamak, yanlış türlerin toplanmasını önler.
ZEHİRLİ VE YENİLEBİLİR MANTARLARI AYIRT ETMEK
Bazı mantar türleri, yenilebilir türlere çok benzeyebilir ancak zehirli olabilir. En tehlikeli zehirli mantar türlerinden biri olan Amanita phalloides (Yeşil Şapkalı Mantar), ölümcül olabilir. Dr. Joan S. Hester, zehirli mantarlar üzerine çalışan bir toksikolog, “Amanita türleri, yenilebilir türlerle benzer göründüklerinden, amatör toplayıcılar için büyük bir tehlike oluşturur. Bu mantarları toplamak, ölümcül zehirlenmelere yol açabilir” şeklinde uyarıyor.
Bir mantarın yenilebilir olup olmadığını belirlemek için sadece görsel özelliklerine güvenmek yerine, uzman kişilerle veya güvenilir kaynaklarla doğrulama yapmak gereklidir.
TOPLAMADAN ÖNCE MANTARIN ÖZELLİKLERİNİ ARAŞTIRIN
Bir mantarı toplamadan önce, özellikle zehirli olanlarla karıştırmamak adına mantarın özelliklerine dikkatlice bakmak önemlidir. Mantarın şapkasının rengi, şekli, kokusu, sapının uzunluğu, etinin yapısı ve mantarın alt kısmındaki lameller gibi özellikleri inceleyin.
Ayrıca, bazı mantar türleri yalnızca belirli bir mevsimde yetişir, bu yüzden sadece belirli zamanlarda toplama yapabilirsiniz. Mantar toplarken doğru bir kılavuz kullanmak çok önemlidir. Güvenilir bir mantar rehber kitabı veya bir uygulama, mantarın doğru şekilde tanımlanmasına yardımcı olabilir.
ÇEVREYE ZARAR VERMEMEK GEREK
Mantar toplarken çevreye saygılı olmak da son derece önemlidir. Fazla mantar toplamak, doğadaki mantar popülasyonunun azalmasına neden olabilir. Ayrıca, topladığınız mantarın bulunduğu alanı zarar vermeden terk etmek, ekosistemin sağlığını korumak adına önemlidir.
Fransa'dan mantar uzmanı Henri Dufresne, "Mantar toplarken yalnızca ihtiyaç kadarını toplamak ve geri kalanlarını doğaya bırakmak, sürdürülebilir bir mantar toplama pratiği için gereklidir. Aksi takdirde, bu doğada dengesizliklere yol açabilir" diyor.
ZEHİRLENME DURUMUNDA NE YAPILMALI?
Yanlış mantar tüketildiğinde zehirlenme durumu söz konusu olabilir. Zehirli mantarların belirtileri arasında mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ve şiddetli baş dönmesi yer alabilir. Eğer zehirli bir mantar yediğinizden şüpheleniyorsanız, en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. Mantar zehirlenmelerinde erken müdahale hayat kurtarıcı olabilir.
MANTARLARI TAZE TÜKETİN
Mantarlar oldukça çabuk bozulabilen organizmalardır. Topladığınız mantarları mümkün olan en kısa sürede tüketmeniz, taze olduklarından emin olmanızı sağlar. Taze mantarları hemen kullanamıyorsanız, onları uygun koşullarda saklamanız gerekmektedir.
MANTARIN FAYDALARI NELERDİR?
Doğru şekilde ve güvenle tüketildiğinde mantar son derece faydalı bir besindir. İşte şifası say say bitmeyen mantarın sağlığımız üzerine etkileri:
- protein, lif, vitamin (özellikle B vitaminleri), mineral (özellikle potasyum, fosfor ve selenyum) açısından oldukça zengindir.
- Bağışıklık sistemini güçlendiren antioksidanlar ve beta-glukanlar içerir. Bu bileşikler, bağışıklık hücrelerinin aktivitesini artırarak enfeksiyonlara karşı koruma sağlar.
- Serbest radikalleri nötralize eden ve hücre hasarını önleyen antioksidanlar (örneğin ergothioneine ve selenyum) açısından zengindir.
- Mantarlar düşük kalorili ve yağsızdır, bu da onları sağlıklı beslenme ve kilo kontrolü için ideal bir gıda yapar.
- Yüksek potasyum içeriğiyle kan basıncını düzenlemeye yardımcı olur ve kardiyovasküler sağlık için faydalıdır. Kolesterol seviyelerini de düşürmeye yardımcı olabilirler.
- Sindirim sistemini düzenleyen ve bağırsak sağlığını iyileştiren lifler içerir. Bu, kabızlık gibi sindirim sorunlarının önlenmesine yardımcı olabilir.
