Giriş
Ebeveyn tutumları çocukların psikolojisini bozabiliyor!
Her anne - baba çocuğunu en ideal şekilde yetiştirmek ister. Ancak kimi zaman, kimi sebeplerden bunu başarmakta zorlandığımız, çocuklara yanlış tutumlar gösterdiğimiz de bir gerçek. Çocuk ve Ergen Psikolojisi Uzmanı Klinik Psikolog Emel Güler konuyla ilgili önemli uyarılarda bulunuyor...
Annelerin en büyük istekleri genelde; çocuklarının başarılı, özgüvenli, akıllı, yaratıcı olması gibi şeylerdir. Tüm bunları isteyen anneler kendileri için ise “mükemmel, sabırlı, anlayışlı ve sevgi dolu anne” olma gibi hedefler belirler. Ancak günlük yaşamın getirdiği zorunluluklar nedeniyle ideal çocuk yetiştirme sorumluluğu, bazen sekteye uğrayabilir.
“SONRADAN PİŞMAN OLUYORUM”
Anne olmak, daha önce deneyimlenmeyen pek çok farklı duygu, düşünce ve davranış içerisinde olmayı da beraberinde getiriyor. Ancak günlük yaşamın getirdiği zorunluluklar nedeniyle ideal çocuk yetiştirme sorumluluğu sekteye uğrayabiliyor. “Onu azarlıyorum”, “sinirleniyorum” , “sonradan çok pişman oluyorum” gibi söylemler aslında annelerin istemeden yaptığı davranışların pişmanlığı yansıtıyor. Annelerin çocuklarının istenmeyen davranışları karşısında, onları cezalandırmaları, bağırmaları gibi tepkiler vermeleri sıklıkla karşılaşılan bir durumdur.
“ÇOCUĞUNUZUN HIRÇINLIĞININ NEDENİ BELKİ DE SİZİN İLGİNİZİ ÇEKMEK İÇİNDİR”
Gelişim basamaklarında, çocukların karşılaştığı sorunların birçoğu o döneme ait olan ve annelerin desteğiyle çözümlenebilecek sorunlardır. Çocuğun istenmeyen davranışı karşısında bağırmak, o an için doğru ve tek çözüm gibi görünüyor olsa da, sonrasında çocukta olumsuz sonuçlar doğurabilir. Olumsuz ebeveyn tutumlarının, çocuklarda psikolojik sorunlara neden olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, öncelikle çocuğun davranışının altında yatan sebebi anlamaya çalışmak gerekir. Hırçınlığının nedeni belki de; sizin ilginizi çekmek içindir veya uyumak istememesi sizi özlediği için olabilir.
PİŞMANLIĞINIZDAN DERS ÇIKARARAK OLAYLA İLGİLİ DEĞERLENDİRME YAPIN!
Suçluluk duygusu kendi değerlerimizi, ahlaki kurallarımızı ihlal ettiğimiz, vicdanımıza uymayan durumlar karşısında ortaya çıkar. Bu nedenle çocuğa istemediğimiz şekilde davranmak suçluluk duymayı ve sonrasında da pişmanlığı getirir. Aslında pişmanlık duymak, bir bakıma öz kontrol sağlama, durumdan ders çıkarma, olayla ilgili değerlendirme yapma gibi farkındalığa yönelik sonuçlar sağladığında geliştiricidir.
AŞIRI TELAFİ YÖNTEMLERİNE BAŞVURMAK DOĞRU DEĞİL!
Suçluluk duyup, aşırı telafi yöntemlerine başvurmak, çocuğun isteklerine aşırı hassasiyet göstererek her istediğini yerine getirmek veya bunun tam tersi, annenin kendisine olan güvenini yitirerek, çaresiz ve yetersiz hissederek çökmesi, istenmeyen durumun çözümü için uygun yöntemler değildir. Ya da sanki hiçbir şey olmamış gibi davranmak, olduğu gibi devam etmek de uygun değildir. Çünkü bir şeyler oldu… Anne ile çocuk arasında istenmeyen bir durum yaşandı.
HATAYI KABUL EDİP BUNU ÇOCUĞUNUZA GÖSTERMELİSİNİZ
Hatalı olduğumuzu düşündüğümüz durumlarda çocuk çok küçük de olsa “daha küçük anlamaz” demeden, hissettiğimiz rahatsızlığı belirterek çocuktan özür dilemeliyiz. Hiç birimiz mükemmel değiliz ve hata yapabiliriz. Bunu kabul ederek çocuğun görmesini sağlamak, çocuğun gözünde ebeveyni küçültmez tam tersine onu birey olarak kabul ettiğimizi ve ne kadar çok değer verdiğimizi gösterir.
NE SIKLIKTA OLDUĞU ÖNEMLİ!
Çocukların istenmeyen davranışları karşısında annenin sonradan pişmanlık yaşayacağı yöntemlere başvurması ne sıklıkta oluyor? Sıklığı fazlaysa o zaman, bu durumu bir çocuk ve ergen psikolojisi uzmanından, profesyonel yardım alarak değerlendirip çözüme ulaştırmak gerekiyor.
ANNE İLE ÇOCUK ARASINDA BU DURUMUN YAŞANMASININ NEDENİ;
- Annenin toleransının azlığından mı?
- Ebeveyn tutumlarının, tutarsız oluşundan mı?
- Beklentilerin çocuğun gelişimine, yaşına ve durumuna uygun olmamasından mı?
- Katı disiplin yöntemlerinin uygulanıyor olmasından mı?
- Annenin sınır koymada etkili yöntemler uygulamıyor olmasından mı?
- Çocuğa disiplin sağlamada zorluklar yaşanması mı?
- Ya da başka bir nedeni mi var?
Annelerin, çocukları için sonradan pişman olacakları, istemedikleri davranışı göstermemeleri için; sorunun altta yatan nedenini anlamaya çalışmaları, tekrar aynı durum ortaya çıktığında nasıl bir tutum sergileyeceklerini önceden planlamaları, fevri davranmadan durup düşünerek hareket etmeleri gerekir. Bu sayede anne ile çocuk arasındaki ilişkinin zedelenmesi önlenerek, sağlıklı ve güvene dayalı bir ilişkinin gelişmesi desteklenmiş olur.