Giriş
Edebiyatta nefes nedir? Nefes özellikleri ve örnekleri...
Edebiyatta en fazla karşılaşıldığı bilinen terimlerden birisi de nefes olarak karşımıza çıkar. Nefes, aşık edebiyatı nazım şekillerinden birisi olarak da ifade edilebilir. Nefesler dili Türkçe olan ve tür bakımından koşmaya benzeyen bir tür olarak bilinir. Alevi- Bektaşi aşıkları tarafından yazıldığı bilinen türlerden birisi de koşma olarak bilinir. Edebiyatta nefes nedir? Nefes özellikleri ve örnekleri? Sorularının yanıtlarını Posta.com.tr okurları için derledik.
Edebiyatta nefes, ilahi temelleri bulunan ve Alevi Bektaşi aşıklarınca yazılmakta olan aşık edebiyatı nazım şekillerinden birisi olarak bilinir.
Edebiyatta nefes türünün konusu ise genel olarak Alevi Bektaşi ilkeleri, tarikat kuralları veya vahdet-i vücut olarak ortaya çıkıyor.
EDEBİYATTA NEFES NEDİR?
Edebiyatta nefes, bir nazım türü olarak bilinir. Dörtlükler halinde yazılmakta olan nefes türünün hece ölçüsüyle yazıldığı gibi aruz ölçüsüyle de yazılan örnekleri bulunur.
Nefes, hece ölçüsünün 7, 8 ve 11'li kalıpları ile yazılabilir. Dörtlük sayısı ise genel olarak 3 ila 7 dörtlükten oluşabilir.
Nefes nazım biçiminde yazılan yazıların ortak özellikleri bulunur. Alevi ilahilerinin nefes, deme ve deyiş olarak bilindiklerini söylemek mümkündür.
EDEBİYATTA NEFES TÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ
- Edebiyatta bir nazım türü olarak bilinen nefes türü, Bektaşi şairleri tarafından yazılmakta olan nazım türleri olarak bilinir.
- Konu olarak ise vahdet-i vücut konusunun nefes türünde işlendiği söylenebilir.
- Hz. Muhammed (A.S.M) ve Hz. Ali (R.A) için de övgüler nefes türü içerisinde yer alır.
- Genel olarak hece ölçüsüyle yazılmakta olan nefes türünün aruz ölçüsüyle de yazılmakta olan örnekleri bulunur.
- Alaycı ve kalenderane bir uslup kullanarak yazıldığı bilinir.
- Nazım birimi olarak da dörtlük kullanılır.
- Duygu ve düşüncelerin ölçülü bir şekilde söylenmesi nefes türünün en önemli özellikleri arasında yer alır.
EDEBİYATTA NEFES ÖRNEKLERİ
Edebiyat türünde birçok çeşitli nefes örneği bulunur. Özellikle Pir Sultan Abdal ve Kaygusuz Abdal nefes türünden eserleri ile bilinir. Edebiyatta bulunan nefes örnekleri genel olarak türü bakımından koşmaya benze.
Eşrefoğlu al haberi
Bahçe biziz bağ bizdedir.
Biz de mevlanın kuluyuz
Yetmiş iki dil bizdedir
Dörtlüğü bir koşmadan alınmış örnek olarak verilebilir.
Kaygusuz Abdal tarafından yazılan nefes türüne bir örnek ise;
Dost senün yüzünden özge
Ben kıble-i cân bilmezem
Pîrin hüsnüni severem
Bir gayr-ı îmân bilmezem
Bana derler ki şeyâtîn
Senün yolını azdırur
Ben şu zerrak sofulardan
Gayrı bir şeytan bilmezem
Şeklinde verilebilir. Nefes türlerinin benzer özelliklere sahip olacak şekilde yazıldıkları bilinir. Edebiyatımızda oldukça önemli örnekleri bulunan bir tür olduğu söylenebilir.