Giriş
Ekrana maruz kalan çocuğun her izlediğine inanmaması için ne yapmalı?
“Çocuğum çok fazla televizyon izliyor” diyorsanız, nasıl etkilendiğini özel olarak değerlendirmek gerek. Peki, medyayı ölçülü kullansa bile içerikler hakkında ne yapılmalı? Onu nasıl bilinçlendirebilirsiniz? Cevap, medya okuryazarı olmakta gizli. Peki nasıl?
Yetişkinlerin izlediği veya dinlediği haberler gerçekleri yansıtsa da bunların çocukları farklı yönde etkileyeceğini uzmanlar dile getiriyor. Ayrıca çocuklar, arkadaşlarından duyduğu haberlere oldukça önem veriyor. Çocukların etrafındaki yetişkinler dikkatli davransa da çocuklar bir şekilde, istenmeden de olsa çeşitli içeriklere maruz kalabiliyor. Peki, kendi başlarına ekran karşısına geçtiklerinde doğru haberleri ayırt etmeyi onlara nasıl öğretebiliriz?
Anne ve babalar rol model!
Çocukların örtük değerleri görebilmek için eleştirel ve bütüncül bir bakış açısına ihtiyacı bulunuyor. İngiltere’de eğitim fakültesi profesörü Vivian Maria Vasquez’e göre, çocukların medya metinlerinin ve resimlerin nasıl mesaj ilettiğini öğrenmesi önemli. Böylece neye inanacakları ve neye inanmayacakları konusunda bilinçli kararlar vermeleri mümkün hale geliyor. Peki, ebeveynler bilgili ve sorumlu dijital vatandaşları nasıl yetiştirebilir? Çocuk odaklı yayın hizmeti Pinna'nın CEO'su Maggie McGuire ve diğer uzmanlar tavsiyelerini aşağıda paylaşıyor.
Tıklamadan ve paylaşmadan önce düşünmelerini söyleyin
Şunu vurgulamak gerekiyor ki duygular, tıklama konusunda oldukça önemli role sahip. Çocukların tıklamadan önce durması, nefes alması ve o başlığın neden o anda güçlü, heyecanlı bir tepki hissetmesine neden olduğunu düşünmesi çok şey değiştiriyor. Karşılarına çıkan başlığın korku, öfke ve umut gibi duygularıyla oynayıp oynamadığını düşünmeyi öğrenmeleri gerekiyor. Yazar Robin Terry Brown, "Muhtemelen ebeveynlerin çocuklarına öğretebilecekleri bir numaralı şey, tıklamadan önce durup düşünmektir." diyor. Araştırmalara göre, insanların kendilerini mutlu, kızgın veya heyecanlı hissetmelerine neden olursa bir başlığı tıklama veya bir gönderiyi paylaşma olasılıkları yükseliyor. Gençler ise tıklama tuzağına en yakın olan kesim olarak dikkat çekiyor.
Yazar Brown şöyle ipucu veriyor: "Yanlış bilginin belirtilerini arayın. Şok edici bir başlık veya resim görüyor musunuz? Konuşan kişi, onu destekleyecek herhangi bir gerçek olmadan vahşi ifadeler kullanıyor mu? Bunlar yanlış bilgilendirmenin açık işaretleridir. Başlıklar aldatıcı olabileceğinden, çocuklar paylaşmadan önce makalenin veya gönderinin tamamını okumayı hatırlamalıdır."
Eleştirel düşünmeyi teşvik edin
Medya okuryazarlığı ile eleştirel düşünme el ele gider. Bu nedenle ebeveynler bu önemli analitik becerileri günlük yaşamlarında geliştirmelidir. Başlamak için en uygun yerlerden biri, bir çocuğun sorgulama soruları, tutkuları ve ilgi alanlarıdır. Diğer bir deyişle, keşfetmeye ve tartışmaya ilgi duydukları medya metinleriyle çalışın. Sosyal medyada veya TV’de izledikleri, okudukları ve işittikleri şeylerin onlara nasıl hissettirdiği hakkında konuşun. Doğru olduğunu düşündükleri, ancak daha sonra bunun yanlış olduğunu anladıkları zamanlardan bahsedin. Sonrasında bunun da ötesine geçerek, pasif bir alıcı olmak yerine aktif olarak kendilerine uygun medyayı bulmaları için birlikte araştırma yapabilirsiniz. Bu, onların akıllı tüketici olmaları için de faydalıdır.
Medyayı onlarla birlikte tüketin
Çocuğunuza kitap okurken kitap üzerine birlikte düşünüp yorum yapmak bilinen bir ebeveynlik işidir. Diğer medya türlerinde ve özellikle dijital formlarda aynı tür şeyler olmalıdır. Çocuğunuza tablet verdikten sonra hemen uzaklaşmak yerine oyun oynarken onu izlemeniz, oyun bittikten sonra da oyunda neler olup bittiğini size anlatmasını sağlamanız faydalı olur. Benzer şekilde, haber özetlerini onuna birlikte izledikten sonra, haberler hakkında neler düşündüğünü onunla konuşabilirsiniz.