Giriş
22 Kasım 2022 - 07:00 | Son Güncelleme:
EYT'de BES ayrıntısı: 10 yıl süresi var, işte detaylar...
1
Milyonlarca sigortalının merakla beklediği EYT düzenlemesine sayılı günler kala, kafalardaki soru işaretleri de arttı. Biz de bu kapsamda gündeme çok gelmeyen önemli detayları araştırarak merak edilen soruları cevaplandırmaya çalıştık.
22 Kasım 2022 - 07:00 | Son Güncelleme:
2
1.5 MİLYON CİVARINDA
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in daha önce yaptığı açıklamalara göre; sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 öncesinde olan yaklaşık 4.5 milyon kişi emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi kapsamında olacak. Bunlardan Haziran 2022 itibarıyla prim gün sayısı ve sigortalılık süresini dolduran ve yaş şartı kaldırıldığında hemen emekli olabilecek kişi sayısı 1.5 milyon civarında. Her geçen gün, yani yasa çıkana kadar prim ve sigortalılık süresi tamamlandıkça sayının artması muhtemel.
3
İŞVEREN DE YAKIN TAKİPTE
Geriye kalanlar da zaman içinde sigortalılık süresi ve prim gün sayısını tamamlayıp emeklilik hakkı elde edecek. EYT’lilerin büyük çoğunluğunu SSK primi ödeyen sigortalılar oluşturuyor. Bunların da yüzde 87’si halen bir işte çalışıyor. Dolayısıyla iş dünyasını da yakından ilgilendiren bir süreçten bahsediyoruz. Çünkü kıdem, işten ayrılmalar, çalışacaksa sigorta primlerinde meydana gelecek artışlar da bu dönemde çokça konuşulacak ve çözüm yolları aranacak.
4
NORMAL ŞARTLARDA 5000, YAŞ HADDİNDEN 3600 GÜN
1-Kimler EYT kapsamında değerlendiriliyor? Bakan Bilgin’in açıklamasına göre; emeklilik için 8 Eylül 1999 öncesindeki emeklilik şartları aranacak. Bu kapsamda 5000 prim gün sayısı artı kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini yerine getirmiş olanlar yaş şartı aranmadan emekli olabilecek. Yine kadınlar 50 yaş, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün sayısı ile erkekler de 55 yaş, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gün sayısı ile yaştan emekli olabilecek.
5
2- 8 Eylül 1999’dan sonra işe girenlerin EYT’li olma şansı var mı?
Bu tarihten sonra işe girenlerde kadın 58, erkek 60 yaşını doldurup 7000 prim gün sayısına ulaşınca emekli olabiliyor. Yani EYT kapsamında olunmuyor. Ancak sosyal güvenlik sistemi sigortalılara önemli fırsatlar da sunuyor. Bir başka deyişle sigorta başlangıcının geri çekilebildiği durumlar var. Askerlik borçlanması bu anlamda öne çıkıyor.
6
ASKERLİK BORÇLANMASINA DİKKAT!
3- Askerlik borçlanması yapan herkes EYT kapsamına girilebilir mi? Hayır. Askerlik borçlanması ile EYT kapsamına girilip girilemeyeceği, kişinin ilk sigortalılık başlangıç tarihine, askerlik hizmetinin ilk sigortalılık başlangıç tarihinden önce yapılıp yapılmadığına ve kaç ay askerlik yapıldığına göre değişiyor. Eğer askere işe girdikten sonra gidilmişse yapılacak askerlik borçlanmasının primi artırmak dışında bir faydası olmuyor. Yani yaşı geri çekmiyor. Eğer, askerlik hizmeti ilk sigortalılık başlangıcından önce yapılmış ise borçlanma durumunda borçlanılacak süre kadar sigortalılık başlangıcı geriye gidiyor. Bir başka deyişle ilk sigortalılık başlangıcından önceki askerlik hizmetinin borçlanılması durumunda, sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 ve öncesine gidiyorsa prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartını yerine getirerek EYT kapsamında emekli olmak mümkün olacak.
7
4- Staj ve çırak sigortası başlangıç sayılır mı?
Çırak veya stajyer sigortalılıklarında sadece kısa vadeli sigorta kolları (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık) primi ödeniyor. Yani emeklilik için gereken uzun vadeli sigorta kolları için prim ödenmiyor. Bu nedenle bu süreler sigorta başlangıcı kabul edilmiyor. EYT hesabında da staj ve çıraklık sigortası dikkate alınmıyor.
8
BAŞVURU SÜRESİ ŞARTLARA GÖRE
5- EYT’de başvuru süre sınırı olacak mı? Sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 ve öncesi olan kişiler için yaş şartının kaldırılması durumunda EYT kapsamında emekli olabilmeleri için sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartlarını yerine getirenler diledikleri zaman başvuru yapabilir. Hemen emekli olabilecek 1.5 milyon kişi yasa yürürlüğe girdiği an ister e-Devlet’ten isterse SGK merkezlerine giderek başvuru dilekçesini doldurarak işlem gerçekleştirebilecek.
9
6- EYT ile emekli olacaklar işten ayrılırken bildirim yapmak zorunda mı?
Sigortalı çalışan işten ayrılırken normalde işverenine belli bir süre önce (ihbar süresi) bildirimde bulunmalı. Aksi durumda sözleşmeyi fesheden tarafın tazminat ödemesi gerekiyor. Ama emeklilik, askerlik ve evlilik gibi durumlarda bu şart aranmıyor. Dolayısıyla, çıkacak EYT düzenlemesi kapsamında iş sözleşmesini feshedecek olan işçinin ihbar süresine uyma zorunluluğu olmayacak ve ihbar tazminatı ortaya çıkmayacak.
10
İŞTEN ÇIKMAYA ZORLAYAMAZ
7- İşveren EYT kapsamında olanları işten çıkarmaya zorlayabilir mi? EYT kapsamında emeklilik şartlarını yerine getirmiş olmasına rağmen, emekli olmayarak çalışmayı tercih edecek personelin, işveren tarafından salt emeklilik şartlarını yerine getirdi diye işten çıkmaya zorlayamaz. Buna karşılık emekli olup tüm yasal haklarını alanların tekrar aynı işyerinde çalışmaya devam etmesi ise işverenle yapılacak yeni bir sözleşmeyle mümkün olabiliyor. Bu durumda çalışan emeklinin, emekli maaşında bir azalma olmaz. Ücret ise yeni sözleşmeye göre belirlenir.
11
