Faizler yükselse de ihtiyaç sahipleri krediye ve kredi kartına koştu! Evdeki hesap çarşıya uymayabilir

Merkez Bankası, fiyat istikrarının sağlanması ve enflasyonun dizginlenmesi için son dönemde peş peşe adımlar attı. Özellikle mart ayında bu yönde önemli kararlar devreye girdi. Buna göre; önce TL ticari krediler için yüzde 2.5 olan aylık büyüme sınırı yüzde 2’ye indirildi. İhtiyaç kredisinde yüzde 3 olan aylık büyüme sınırının yüzde 2’ye düşürüldü. Taşıt kredilerinde ise yüzde 2 sınırının korunmasına karar verilmişti. Böylece kredi kısıtlaması yoluyla tüketimin frenlenmesi amaçlandı. Alınan kararlarla faizler hızla yukarı gelirken kredi büyümesi de yavaşladı. Ancak acil ihtiyacı olanlar yine bankanın yolunu tuttu ve krediden vazgeçmedi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verileri de bunu teyit ediyor. Buna göre; faiz artışının başladığı Haziran 2023’te 852 milyar lira olan ihtiyaç kredisi tutarı, 5 Nisan 2024 itibarıyla 1 trilyon 76 milyar lirayı aştı. İhtiyaç kredisi faizleri yüzde 4-6 arasında. Bir başka deyişle yıllık maliyetler yüzde 100’leri aşmış durumda. Kredide maliyet hesabı yaparken dönem sonu cepten çıkacak paraya odaklanmak gerekiyor. Örneğin; yüzde 4.92 faizle, 12 ay vadeli 100 bin liralık kredi çekenin kredi tahsis ve sigorta masrafları hariç sadece faiz maliyeti yüzde 110 olur. Yine sigorta yaptırmadan yüzde 5.44 faizle 24 ay vadeli 100 bin lira çekilirse bunun aylık maliyeti yüzde 7.1, yıllık maliyeti ise yüzde 127’ye ulaşır. Çıplak faizi vade sayısıyla çarpmak sizi yanıltır. Faizdeki bu illüzyona dikkat etmek gerekiyor. “Piyasada nakit yok” şeklinde genel bir söylem hakim. Parasal sıkılaştırma kapsamında alınan önlemlerin sonucunda bu tabirin doğru olduğunu varsayalım. Sırf ‘para yok, nakit kral’ psikolojisiyle krediye ulaşma imkanı olan kişilerin özellikle bu dönemde, hesapsız bir şekilde ekstra masrafa katlanmaması gerekiyor. Bu noktada sağlanan faydanın yaratacağı değerin, kredinin toplam geri ödemesinden fazla olup olmayacağına bakılmalı. Günü kurtarmaya dönük düşüncelerle veya psikolojik algı hatalarıyla yapılan yanlış hesaplar başınızı daha çok ağrıtabilir. Mevduat hesaplarının ve TL serbest fonların ayda yüzde 4-5 civarı getiri sağladığı bu ortamda bu faizler göze ucuz gibi görünebiliyor. Ancak mevduat faizlerinin aylık getirisiyle kredi faizinin maliyet hesabı aynı değil. Çünkü ihtiyaç kredisi çeken bir tüketici, 1 ay sonra taksit ödemeye başlar. Dolayısıyla ele geçen kredi 1 ay sonra vade boyunca düzenli olarak eksilir. Bu nedenle kredi çekip vadeli hesap açtırmak, faiz getirili TL fon, altın, döviz, kripto para veya hisse senedi almak beklenen getiriyi size sağlamayabilir. Yıllık bazda yüzde 120-130’un üzerinde bir getiri elde edilemeyecekse bugünkü faizlerle kredi çekip yatırım yapmak size zarar ettirir. Faizler yüksekken çekilen kredinin maliyeti vade uzadıkça bütçeyi zorluyor. Bu durum özellikle konut kredilerinde dikkat çekiyor. Bugün en düşük yüzde 2.94 olan faizle 10 yıl vadeli 1 milyon lira konut kredisi çekilirse ayda 30 bin 340 lira, vade sonunda 3.6 milyon lira geri ödenecek. Faiz yüzde 3.55’e çıktığında toplam geri ödeme 4.3 milyona, faiz yüzde 3.90’a yükseldiğinde ise toplam geri ödeme 4.7 milyona yükseliyor. Yani alınan evin fiyatı kadar faiz masrafı oluşuyor. Bankalar önümüzdeki yıllarda faiz düşeceği için şu sıralar ihtiyaç kredisi yerine konut kredisi verme konusunda daha iştahlı. Kredi kartından nakit çekim avansı, limitin yüzde 25’i ile sınırlı ama halen limit var. Taksitli nakit avans da bu limitler dahilinde kullanılabiliyor. Burada taksit de 3’le sınırlı. Artı para yani kredili mevduat hesabından (KMH) nakit çekimde vade halen 12 ay. Merkez Bankası, 16 Mart itibarıyla nakit avans ve artı para hesaplarından çekilecek paraya uygulanacak aylık faizi yüzde 4.42’den yüzde 5’e, gecikme faizini yüzde 4.72’den yüzde 5.30’a yükseltmişti. Kart ve KMH’tan nakit çekmenin maliyeti kredi maliyetinden az değil. 3 ay vade cazip değil. Ancak KMH’taki 12 aylık taksit halen cazip. Fakat orada da limitler 100 bin lirayı çok da geçmiyor ve bu limitin yüzde 80’i kullanılabiliyor. 12 ay vadeyle 50 bin lira artı para kullananların yüzde 5 faiz, yüzde 15 Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) ve yüzde 15 Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) ile toplam yıllık maliyeti yüzde 113 olur. Kredi çekip eşya almayı düşünenler için en avantajlı seçenek vade farksız kredi kartı taksitleri olarak duruyor. Limit yeterliyse ekstra bir faiz maliyetine katlanmadan önce kart seçeneğini değerlendirin. Eğer yeterli limitiniz yok ve kredi dışında alternatifiniz yoksa e-ticaret sitelerinin anlaşmalı bankalarla sunduğu uygun maliyetli kredi imkanlarını değerlendirin. * İhtiyacınızdan fazla kredi çekmeyin. Ne kadar çok kredi, bu yüksek faiz ortamında o kadar fazla maliyet demektir. * Farklı bankaların kredi faiz ve maliyetlerini karşılaştırın. * Bazen faiz düşük ama sigorta gibi ek maliyetlerle toplam geri ödeme yüksek olabilir. Bu nedenle karşılaştırmayı toplam geri ödeme tutarı üzerinden yapın. * Kredi taksit sayısını kısa tutmaya çalışın. Kısa vade maliyeti azaltır. * Bu dönemde alışveriş yapmak ve tatil amaçlı kredi kullanmamaya çalışın. * ‘Altın, borsa yükselecek. Krediyi ikiye katlarım’ mantığıyla borçlanmayın.