Giriş
Karaciğer kanserinden korunmanın 5 yolu
Dünyada 9.6 milyon kişi kanser nedeniyle hayatını kaybediyor. Bunların 782 bin kişisi karaciğer kanseri nedeniyle öldü. Karaciğer kanserinden korunmak için tavsiyelerde bulunan Prof. Dr. Onur Yaprak, “Karaciğer kanserinden korunmak için alkolden ve toksinlerden uzak durun, obeziteden kaçının, kan şekerinizi kontrol edin” dedi. İşte karaciğer kanserinden korunmanın yolları.
9.6 milyon insanın kanserden hayatınıkaybetti
Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Bölümünden Prof. Dr. Onur Yaprak, karaciğer kanserinden korunmanın yollarını açıkladı. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2018 yılı raporuna göre dünya genelinde 9.6 milyon insanın kanserden hayatını kaybettiğini belirten Prof. Dr. Yaprak, “9.6 milyonun yüzde 8.2’si yani 782 bin kişi karaciğer kanserinden hayatını kaybetmiştir. Karaciğerde görülen kanserler karaciğerin kendi hücrelerinden köken alan hepatosellüler karsinom ya da kolanjio karsinom olabileceği gibi başka organlarda gelişen kanserlerde sıklıkla metastaz yapar. Karaciğerde gelişen kanserlerin çoğu da aslında bu metastaz yolu ile oluşan kanserlerdir ve karaciğerin kendi hücrelerinden kaynaklanan kansere oranla 20 kat daha fazla sıklıkta görülür” dedi.
Kimyasal maddelere maruziyet tetikleyebilir
‘Hepatosellüler kanser’lerin birincil kanserlerin çoğunluğunu oluşturduğunu belirten Prof. Dr. Yaprak, şöyle devam etti:
Bu tip hemen her zaman hepatit B, hepatit C, alkol, karaciğerin yağlanması gibi nedenlerle hasar almış bir karaciğerde gelişirler. Bu kanserler; vücuttaki tüm organ kanserlerinin yüzde 5’idir. Kanserler içinde 6’ncı sıklıkta görülür. Birincil kanserlerin başka bir tipi ise karaciğerin kendi dokusunda yer alan safra kanallarından kaynaklanmış kanserlerdir ve bunlar ‘kolanjio kanser’ diye adlandırılır. Bu tip kanserlerde birincil kanserlerin daha azını oluşturmakla beraber hepatosellüler tipe göre daha salgırgan seyrederler. Kolanjiyo kanserler için risk faktörleri daha az bilinmekle birlikte, safra kanallarını uzun süre etkileyen kronik iltihaplar sorumlu tutulmaktadır. Bu hastaların çoğu 65 yaş üzeridir. Safra kanallarında kist ve taş oluşumu, parazit bulunması, sigara, hepatit B ve C, kimyasal maddelere uzun süre maruz kalmak, şişmanlık, diyabet başlıca risk faktörleridir.
Karaciğer kanserinden 5 adımda korunun
Prof. Dr. Yaprak, hepatosellüler kanserlerin daima sağlıksız veya virüsle enfekte bir karaciğerde geliştiğini belirterek, hepatit virüslerine karşı korunmak ve karaciğerimize iyi bakmakla bu kanserden çok büyük oranda korunabilineceğini açıkladı. Prof. Dr. Yaprak, uyarılarını şu şekilde sıraladı:
1- Hepatit B ve C virüsleri ile bağışıklık durumunuzu ölçen kan tetkiki yaptırın
Karşılaşmamış iseniz hepatit B için aşı olun. Hepatit B ve C den korunmak için kan temasından uzak olmak gerekir. Bunun için diş tedavisi, dövme, piercing, manikür, pedikür, akupunktur gibi işlem yapılan yerlerin hijyenik olduğundan emin olun. Diş fırçası, tıraş bıçağı, jilet, tırnak makası gibi kişisel eşyalarınızı ortak kullanmayın. Uzun yıllardır hepatit B ve hepatit C taşıyıcısı olan kişilerde yıllık kanser gelişim riski yüzde 0.1-3 arasındadır.
2- Alkolden uzak durun
Düzenli alkol kullanımı doğrudan karaciğerde hasara ve siroz gelişmesine yol açar. Karaciğerde siroz gelişen kişilerinde hayat boyu 1/3’ünde karaciğer kanseri gelişir.
3- Obeziteden kaçının
Karaciğerinde yağlanmaya ilaveten yoğun iltihapta gelişmiş olan kişilerde 10 yıl içinde karaciğerde siroz veya kanser gelişme riski yüzde 5-10 arasındadır.
4- Kan şekerinizi kontrol edin
Diyabet karaciğer kanseri için bir risk faktörüdür. Tip 2 diyabet hastalarında karaciğer kanseri gelişme riski 2-3 kat daha fazladır. İnsülin direnci aynı zamanda karaciğerde yağlanma, kronik iltihap ve siroz oluşturarak da kanser riski artışına yol açar.
5- Toksinlerden uzak durun
Gerek gıdalarda gerek endüstride toksinlere maruziyete karşı dikkatli olun. Beklemiş veya nemli ortamlarda kötü koşullarda saklanmış kuru gıdalarda üreyen aflatoksin dediğimiz gizli küfe uzun yıllar maruz kalmak karaciğer kanserine sebep olabildiği için bu tip besinleri tüketmeyin. Yine endüstride kullanılan kimyasal maddeler olan solventlerin (çözücü) solunması yada cilde teması yoluyla karaciğerde hasara yol açabildikleri bilinmektedir. Bu kimyasal maddeler tarım ilaçlarının içinde de kullanılabilmektedir. Bu tip kimyasal maddelere de uzun süreli maruz kalmamaya özen gösterin.