Giriş
Kendinizi indirimlerle kandırmayın! Uzman isim açıkladı: Kontrol edilemezse ciddi maddi ve kişisel zararlara neden olabilir!
Sezon sonu indirimleri, özel gün kuponları, sezon sonları derken büyük bir tüketim çılgınlığı içerisindeyiz. Bu çılgınlıktan kimileri öyle etkileniyor ki durum 'onyomani' gibi son derece ciddi noktalara kadar varabiliyor. Peki, onyomani nedir, nasıl önlenir? Kontrollü alışveriş için nelere dikkat edilmelidir? Doç. Dr. Oya Bozkurt konu hakkında tüm merak edilenleri Posta.com.tr okurları için açıkladı. İşte detaylar...
Beyza Erdoğan - Posta.com.tr / Alışveriş sırasında kişilerin kendilerini geçici olarak iyi hissetmeleri, ancak sonrasında suçluluk, pişmanlık ve kaygı duymaları yaygın bir durumdur. Bu durum, genellikle anksiyete, depresyon veya düşük özsaygı gibi psikolojik rahatsızlıklarla ilişkilidir ve tedavi edilmediği takdirde ciddi finansal zorluklara ve kişisel ilişki bozulmalarına yol açabilir.
Tıpta adı ‘Onyomani’ olarak bilinen alışveriş bağımlılığı günümüz modern dünyasının hızlı tüketim kültürüyle derinleşerek bireylerin hayatlarını olumsuz etkileyen bir davranış bozukluğu olarak ifade edilmektedir. Bu bağımlılık, kişinin ihtiyaçlarını karşılamaktan öte, duygusal tatmin veya duygularından kaçmak amacıyla alışveriş yapmasına dayanır. Alışveriş bağımlılığında satın alınan üründen çok satın alma davranışının verdiği haz ön plana çıkmaktadır.
MUTLULUK HORMONUNU TETİKLEDİĞİ İÇİN KONTROL EDİLEMİYOR!
Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Oya Bozkurt, kontrol edilemeyen alışveriş isteği ile ilgili olarak "Genellikle ihtiyaç dışı ve kontrolsüz bir şekilde aşırı alışveriş yapma arzusu ve para harcama, ile ilgili yoğun bir zihinsel meşguliyet şeklinde başlayan belirtiler, alışveriş yapmanın mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin ve dopamin salınımını tetikleyerek geçici bir haz hissi yaratmasıyla tetikleyici olabildiği gibi, bağımlılığa dönüşmesine de neden olabiliyor." dedi.
KENDİMİZİ Mİ MEMNUN EDİYORUZ, TOPLUMU MU?
Sosyal öğrenme davranışı olarak toplumun çoğunun beğendiği ve sahip olmak istediği nesneleri alma eğiliminde olduğumuz bazı araştırmalarda gösterilmiştir. Özellikle yeni yıl, bayram, sevgililer günü, anneler -babalar günleri gibi popüler kültürün etkileri, sosyal medya, reklamlar, kolayca kullanılabilen kredi kartları ve internet üzerinden alışveriş imkanının kolaylığı gibi faktörler de kişide ihtiyaç dışı alışveriş davranışını pekiştirmektedir.
Uzman isim değerlendirmede bulunurken, "Kompulsif alışveriş davranışı yüksek standartlara sahip olma arzusunu gerçekleştiremeyen bireyin başarısızlık, özgüvende düşüş ve hatta kaygı, depresyon gibi birçok olumsuz duygusuyla baş etmesine geçici bir haz ve mutluluk duygusu sağlamakta olup sonrasında pişmanlık ve suçluluk duygularıyla devam etmektedir.
Önüne geçilemeyen ve ihtiyaç dışı satın alma isteği duymamak için kişinin kendini farketmesi ve gerekirse uzmanlardan yardım alması gerekir." sözlerine yer verdi.
KREDİ KARTI EN BÜYÜK YANILTICI!
Bozkurt, alışveriş yaparken kontrolsüz olmamak adına dikkat edilmesi gereken bazı noktaları işaret etti. İşte insanı maddi anlamda sarsan ama dikkatli olunması gereken o noktalar:
- Mutsuz, endişeli ve belirsiz duygu boşluklarında olduğunuz zamanlar alışveriş yapmamaya özen gösterin. Bu ister kıyafet, ister ev-mutfak alışverişi olsun her ikisi içinde geçerlidir.
- Alışverişe çıkmadan önce mutlaka ihtiyaç listesi oluşturun. Bunu yaparken en etkin yol, önce nelere sahip olduğunuzu hatırlamak adına mevcut sahip olduklarınızı gözden geçirin.
- Kredi kartı yerine bütçeniz dahilinde nakit ödeme ile alışveriş yapmaya özen gösterin ki, alışverişiniz borç hanesine yazılmasın.
- Almayı planladığınız ürünler için ani karar vermeyin. ‘Ya kalmazsa, bir daha bulamazsam vb. gibi zihin oyunları ile kendinizi sabote etmeyin. Özellikle indirim zamanındaki fiyat çılgınlığına kanmayın
- Alma arzunuz olan ürün ve hizmetler için ‘Gerekli mi, gerçekten ihtiyacım var mı, nerede ne zaman kullanabilirim ?’ sorularınızı kendinize sorun ve dürüstçe cevaplayın.
- Bazı ürünler için kendiniz de üretebileceğinizi unutmayın. El işi ve becerisi gereken ürünleri hem sosyal aktivite ve hobi olarak, hem bütçenize katkı olarak, hem de kendinize özel bir yaratım olarak düşünüp tasarlamayı seçebilirsiniz.
- En son olarak, o an için almayı düşündüğünüz şeyi almazsanız ona yapacağınız ödeme ile başka ne yapabilirsiniz onu düşünün.
Uzman isim sözlerini, "Eğer tüm bunlara rağmen hala alma dürtünüz yüksek ve kendinize engel olamıyorsanız, bir uzmandan destek alın." diyerek noktaladı.