Kokuda azalma Alzheimer belirtisi olabilir! Uzman isim açıkladı: 50 yaşın üstünde oran %25'e kadar çıkıyor!

Beyza Erdoğan - Posta.com.tr / Koku ve tat duyularının bozulması, sadece yiyecek ve içeceklerin tadını kaybetmekle kalmaz, aynı zamanda güvenliğimiz açısından da risk oluşturabilir. Uzmanlar, bu tür duyusal kayıpların tedavi edilmesi gerektiğini ve çeşitli yöntemlerle bu bozulmaların düzeltilebileceğini sık sık belirtmekte. Koku ve tat alma bozuklukları, nörolojik hastalıklar, yaşlanma, sinüs enfeksiyonları gibi farklı sebeplerle de ortaya çıkabilir. Ancak, koku kaybının arkasında genetik faktörler, çevresel etmenler ve bazı ciddi rahatsızlıklar da yer alabilir. Tat kaybı daha az yaygın olsa da, bu iki duyunun birbirine sıkı sıkıya bağlı olduğu unutulmamalıdır. Bu konuda yapılan araştırmalar, koku ve tat bozulmalarının, beynin bu duyuları işleme şekliyle ilgili karmaşık değişikliklere yol açabileceğini gösterdi. Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Hakan Tekeli, tat ve koku kaybının arkasında yatan ciddi problemler olabileceğini belirtti. Uzman isim bu duyuların önemi ile ilgili olarak, Koku alma sistemi, hafıza oluşumunda ve davranışın motivasyonel yönlerinde rol oynayan beyin yapılarına bağlı bir sistemdir. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, kokular yoğun duygularla birlikte geçmiş deneyimlerin canlı anılarını tetikleyebilir. Günlük yaşamda kokular beslenme, güvenlik, sosyal etkileşimler ve genel refah duygumuz için gereklidir.Bir çoğumuz tat alma duyusunu hafife alırız, ancak bir tat bozukluğu sağlığınız ve yaşam kaliteniz üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir. Tat alma duyunuzla ilgili bir sorun yaşıyorsanız, yalnız değilsiniz. Her yıl 200.000'den fazla kişi tat alma veya koku alma duyularıyla ilgili sorunlar nedeniyle doktora başvuruyor. Bilim insanları yetişkinlerin yüzde 15'inin tat alma veya koku alma sorunu yaşayabileceğini söylüyor fakat çoğu kişi doktora başvurmuyor. dedi. Uzman isim özellikle bu iki duyuda görülen problemlerin sağlığımız üzerindeki etkilerine Tat ve koku alma duyuları birbirine çok yakın olduğundan birinin eksikliği diğerinin eksikliğini doğurabiliyor. Tat alma duyularını kaybettiklerini düşünerek doktora giden çoğu kişi, bunun yerine bir koku alma bozukluğu yaşadıklarını öğrenince şaşırıyor.2004'te Fizyoloji veya Tıp alanında Nobel ödülüne layık görülen Linda Buck ve Richard Axel, 1991'de koku alma reseptörü genlerini tanımladılar. O zamandan bu yana, koku alma sisteminin anlaşılmasında büyük bilimsel sıçramalar yapıldı. Buna paralel olarak, insanlarda kullanılmak üzere koku alma fonksiyonunun değerlendirme teknikleri de hızla daha sofistike hale geldi. Bu gelişmeler sayesinde artık koku alma fonksiyonunun yaşla birlikte azaldığını ve bu durumun sinir sisteminin ilerleyici dejeneratif hastalıklarının yani Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı gibi beyin hücrelerinin zamanla öldüğü hastalıkların, başlangıcını haber verebileceğini biliyoruz. sözleri ile dikkat çekti. Yaşanan pek çok koku-tat kaybı probleminin ardındaki nedenleri inceleyen Tekeli, özellikle Covid-19 sonrasında önem kazanan bu his kayıpları ile ilgili olarak, Koku ve tat duyusu, görme, işitme ve dokunma duyuları ile birlikte beş duyumuzdan ikisi olup kimyasal duyularımızdandır. Bebeklikte annemizin kokusunu alarak iletişime başladığımız hayatımızda, yediğimiz gıdaların tadını almakta, kişilerarası diyalog kurmada hatta sağlıklı bir cinsel hayat sürdürmede koku duyusunun sağlam olması çok önemlidir. Özellikle COVID-19 pandemisi sırasında önemi anlaşılmaya başlanan koku ve tat bozuklukları, aslında farkındalığı yeni yeni kazanılmaya başlanan ciddi bir sağlık sorunudur. dedi. Peki, koku ve tat kaybı kimlerde daha çok görülür, diye sorduğumuzda ise uzman isim, İnsanların ortalama olarak %5’i koku bozukluğu yaşamaktadır. Türkiye nüfusu açısından yaklaşık 4 milyon kişinin bu problemi yaşadığı varsayılmaktadır. Elli yaşın üzerinde bu oran %25’lere kadar çıkmaktadır. Gündelik yaşam içerisinde bu tür insanları metroda ter koktuğunun farkında olmayan veya konuşurken ağzının koktuğunu farketmeyen insanlar olarak görebiliriz. dedi. Yaşanan koku ve tat kaybının yalnızca ağız tadı bozulmasında değil, yaşamın farklı noktalarındaki problemlerin ortaya çıkmasında da etkili olduğunu ileri süren Tekeli, Koku ve tat duyusunun olmaması gündelik yaşam içerisinde çeşitli tehlikeli durumlara neden olabilmektedir. Yaşlı nüfusun yalnız yaşadığı ülkelerde bu duyunun bozulmuş olmasından dolayı doğalgaz zehirlenmesi nedenli ölümler sıklıkla meydana gelmektedir. Yine yediği yiyeceğin bozulduğunu, kötü kokusunu alamadığı için tadındaki değişikliği anlayamayan kişilerde gıda zehirlenmeleri gibi sonuçlar ortaya çıkabilmektedir. Kişisel hijyeni korumak açısından ağız, koltukaltı, genital bölge gibi vücut kısımlarının kokusunu almak ayrıca önemli olup bu konudaki zafiyet toplum içerisinde kişiyi sıkıntılı durumlara düşürebilmektedir. diye belirtti. Önemli nörolojik problemlerin belirtileri arasında da yer alan tat-koku kaybının önemini, Koku ve tat bozuklukları, üst solunum yolu ve sinüs enfeksiyonlarından sonra, kafa travmalarının ardından, bazı ilaçlar yan etkisiyle oluşabilmekle beraber, beyin nöronlarının ölümü ile seyreden Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı gibi hastalıklar klinik olarak aşikar hale gelmeden birkaç yıl öncesinde görülebilmektedir. Yapılan bilimsel çalışmalarda, hastaya Parkinson teşhisi konması için gerekli olan titreme (tremor), yavaş hareket etme (bradikinezi), kas sertliği (rijidite) ve denge problemleri (postüral instabilite) gibi klinik belirtiler ortaya çıkmadan 4 yıl öncesinden koku fonksiyonları bozulmaktadır. Yine Alzheimer teşhisi koyulmasına sebep olan unutkanlık yakınması başlamadan 2 yıl öncesinden hasta koku almakta zorlandığını ifade etmektedir. Bu durum patoloji çalışmaları ile de gösterilmiş olup koku duyusunun işlendiği yer olan koku soğancığının beyin hücrelerinin ölümüne sebep olan hastalıklar başlamadan evvel zarar görmeye, küçülmeye başlamaktadır. Yani adeta beyinde bir şeylerin yolunda gitmediğini ilk önce koku soğancığı haber vermekte, koku fonksiyonu bozulmaktadır. sözleri ile vurguladı. Teşhis sırasında doğru incelemenin şart olduğuna dikkat çeken Tekeli, Koku ve tat bozukluklarının değerlendirilmesinde hem ağız, burun gibi organlarımız hem de beyin detaylı olarak incelenmektedir. Böylece koku ve tat duyularının işlenmesi için rol alan koku mukozaları, koku soğancığı ve kokunun beyindeki yolakları gözden geçirilmiş olmaktadır. Objektif bozukluk olup olmadığını anlamak için koku test bataryaları uygulanmaktadır. Ayrıca koku duyusunun işlendiği koku soğancığının hacimsel ve şekilsel radyolojik ölçümleri yapılmaktadır. Türkiye’de sıklıkla Almanya ve ABD menşeili koku test bataryaları kullanılmakta olup kültürümüze uygunluğu, geçerliliği ispatlanmış, akademik çalışmalarda verimliliği gösterilmiştir. dedi. Doç. Dr. Hakan Tekeli sözlerini bu rahatsızlıkların tedavisinde kullanılabilecek yöntemleri açıklayarak noktaladı:Nasıl ki inme gibi hastalıklar nedeniyle kaybedilen motor beceriler, fizik tedavi yöntemleri ile yeniden kazandırılmaya çalışılıyorsa, kaybedilen koku duyusu içinde koku rehabilitasyonu yapılabilmektedir. Bu kapsamda en az 4 farklı çeşitten oluşan koku setleri hastaya günlük olarak koklatılmaktadır. Bu şekilde koku nöronları uyarılarak eski işlevine kavuşması amaçlanmaktadır. Özellikle COVID gibi enfeksiyöz hastalıklar nedeni ile olan koku kayıpları, koku rehabilitasyonu ile geri gelebilmektedir. Yine yapılan son bilimsel çalışmalarda Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklarda koku rehabilitasyonu hastalığın gidişatına olumlu katkıda bulunabilmektedir.