Giriş
Kralların yiyeceği olarak biliniyor: Yılda 1.5 milyar kazandırıyor!
Tarihte köklü bir geçmişe sahip olan ve gastronomi çevrelerinde 'kralların yiyeceği' olarak bilinen trüf mantarına, dünyada talep her geçen gün artarken üretim ise kuraklık nedeniyle sürekli azalıyor. Bu durum da fiyatların yükselmesine neden oluyor. Türkiye, dünyada en pahalı yiyecekler arasında ilk üç sırada bulunan trüf mantarı konusunda önemli bir avantaj yakaladı.
Ağırlıklı olarak Akdeniz havzasında yetişen trüf mantarının Avrupa'da yetiştiriciliği ancak 2 ay gibi kısa bir sürede yapılabilirken Türkiye'de ise farklı iklim kuşaklarının katkısıyla 12 ay boyunca ürün sağlayabilmek mümkün.
Piyasada kilogram fiyatı, çeşit ve kalitesine göre 100 Euro (2 bin TL) ila 750 Euro (15 bin TL) arasında değişen trüf konusunda harekete geçen Orman Genel Müdürlüğü, trüfün ekonomiye katkısını artırmak için bir eylem planı hazırladı. 'Trüf Ormanı Eylem Planı'na göre, trüf mantarından 2026 yılına kadar ekonomiye 1 milyar 530 milyon TL katkı sağlanması hedefleniyor.
425 TON ÜRETİM HEDEFİ
Türkiye'de yıllık trüf üretimi 50 tonu bulurken bu sayede 400'e yakın aile geçimini sağlıyor. Türkiye'de üretilen trüf mantarı İtalya, İspanya, Fransa, İsveç, İsviçre, Almanya ve ABD'ye ihraç ediliyor. Eylem planı sonunda ülke genelindeki 30 bölge müdürlüğünde 425 ton trüf mantarı üretimi hedefleniyor. Belirlenen hedeflere ulaşabilmek için envanter ve planlama çalışmaları yapılarak, Türkiye genelindeki 395 hektar alan, doğal trüf ormanına dönüştürüldü. Ayrıca Orman Genel Müdürlüğü'ne bağlı fidanlıklarda yaklaşık 75 bin fidan üretilip dikildi ve böylelikle ilgili bölge müdürlükleri bünyesinde toplam 60 hektar alanda yapay trüf ormanları kuruldu.
KÜRESEL ISINMA TEHDİDİ
Dünya trüf mantarı üretiminin halen yüzde 45'ini Fransa, yüzde 35'ini İspanya, yüzde 20'sini İtalya sağlıyor. Bu rakam iklim koşullarına göre çok değişim gösterirken son yıllarda Fransa, İspanya ve İtalya'da mevsim normallerinin üzerindeki aşırı sıcaklar nedeniyle üretim miktarı her geçen yıl düşüyor.
EYLEM PLANINDA NELER VAR?
Plan kapsamında trüf alanları tespit edilerek buralar doğal 'trüf ormanına' dönüştürülecek, yapay trüf ormanları oluşturulacak.
Ayrıca Türkiye'nin sahip olduğu doğal trüf mantarı türleri tespit edilerek, bu alanlar trüf ormanı işletme sınıfına alınacak.
Trüf mantarının geliştirilmesine yönelik araştırmalar yapılacak, kaynak yöneticileri ve mantar toplayıcılarına eğitimler verilecek.
Bu çalışmalarla Türkiye'nin sahip olduğu trüf mantarlarından sürdürülebilir şekilde faydalanması planlanıyor.
Kırsal alanda yeni istihdam alanları oluşturularak trüf mantarının orman köylüsüne ve ülke ekonomisine katkısının artırılması hedefleniyor
DÜNYADA 230 ÇEŞİDİ BULUNUYOR
Yüksek yapılı ağaçların köküne bağlı şekilde simbiyotik olarak hayatını sürdüren trüf mantarı dünyada doğal orman alanlarından toplanıyor. Dünyada 230'a yakın trüf mantarı çeşidi olduğu tahmin edilirken her geçen yıl yeni türler keşfedilerek literatüre ekleniyor. Bu türler içinde yaklaşık 13'ü ticari olarak kullanılıyor. Fransa, İtalya, İngiltere, Türkiye, İspanya, Hırvatistan, Avustralya, Yeni Zelanda, Kuzey Amerika, Çin ve Ortadoğu bölgelerinde yayılış gösteriyor
DAHA BESLEYİCİ
Trüf mantarları yazlık-kışlık ve siyah-beyaz olmak üzere iki ana başlıkta değerlendiriliyor.
Türkiye'de bugüne kadar toplanan en değerli ve doğada yaygın olarak bulunan ticari trüf türü, siyah renkteki 'tuber aestivum' olarak kabul ediliyor.
Trüf mantarı, içerdiği protein ve mineral bakımından diğer mantarlara göre daha zengin bir ürün niteliği taşıyor.
Bu mantarlarda besin değeri olarak yüzde 53-76 civarında su, yüzde 9 protein, yüzde 7 karbonhidrat ve yüzde 8 mineral bulunuyor.
Yüksek besin değerine sahip olmakla birlikte trüf türlerini diğer mantarlardan üstün kılan yönü, sahip olduğu 'dimetilsülfit' kaynaklı çok özel aromatik bileşikler olarak görülüyor.