Otizmli çocuklara bu besinler iyi gelmiyor! İşte otizmli çocuklara özel diyetler

Otizm tanısı olan çocukların sağlıklı çocuklara göre daha fazla yemek yeme eğiliminde olduklarını ifade eden uzmanlar, otizmli bireylerin bağırsaklarının aşırı geçirgen olması ve beslenmede çok seçici davranmaları nedeniyle pek çok vitamin ve mineral eksikliği yaşadıklarını vurguluyor. Bu nedenle otizmli çocukların beslenmesine de ayrıca dikkat edilmesi, özel bir beslenme programı uygulanarak yeterli vitamin ve mineral almalarının sağlanması gerekiyor. Beslenme üzerine tıbbi literatür otizm tanısı olan çocukların birçok yiyeceği reddettiğini, özel yemek yeme araçlarına ihtiyaç duyduklarını, özel besin hazırlanması gerektirdiğini, oldukça dar bir besin tercihine ve kendilerine has beslenme davranışlarına sahip olduklarını gösteriyor. Otizmli çocuklarda en sık görülen beslenme sorunlarının başında gıda reddi ve sınırlı besin repertuarı olduğu bildiriliyor ve bu durum duyusal problemlerle ilişkilendiriliyor. Benzer beslenme problemleri, normal gelişim gösteren çocuklarda yaş ilerledikçe ortadan kalkmaktayken otizm tanısı olan çocuklarda, problem artarak devam ediyor. Beslenme ve Diyetetik Uzmanı Dr. Pınar Hamurcu, otizm tanısı olan bireylerin bağırsaklarının aşırı geçirgen olmasının ve beslenmede çok seçici olmalarının sonucu olarak pek çok vitamin ve mineral eksikliği yaşadıklarını ifade ediyor. Bu nedenle otizmli çocuklara özel bazı beslenme programlarının uygulanması gerektiğinin altını çiziyor. Buna göre Dr. Sabuncu, otizmli çocuklar için uygulanabilecek diyet programlarını şu şekilde sıralıyor.Glutensiz- Kazeinsiz diyet Ketojenik DiyetÖzel Karbonhidrat DiyetiFeingold DiyetiCandida Vücut Ekoloji DiyetiElimine Alerji DiyetleriDüşük okzalatlı diyetPeki bu diyetler nasıl yapılabilir, neden otizmli çocukların bu şekilde beslenmesi uygun bulunuyor. İşte otizmli çocuklar için tüm beslenme programlarının detayları ve beslenme programlarında dikkat edilmesi gerekenler... Beslenmede önemli yeri olan tahıl ve ürünleri içeriğindeki gluten sebebiyle bazı hastalıklarda diyetten çıkarılıyor. Çölyak hastalığında tek tedavi seçeneği olan buğday, çavdar, arpa ve bazen de yulaf’tan yoksun glutensiz diyet otizm tanısı olan bireylerde de kullanılıyor. Ayrıca sütte bulunan kazein nedeniyle de peynir, yoğurt, ayran gibi tüm süt ve süt ürünlerinin yine otizm tanısı olan bireylerin diyetinden çıkarılmasının etkili olacağı düşünülüyor.2012’de yapılan bir araştırmada, 293 otistik çocuk ve ailesi çalışmaya dahil edilmiş ve çalışmaya katılan 223 çocuğa tamamen kazeinsiz/glutensiz diyet verilirken, 70 çocuğa kısmi diyet uygulanmış.Uygulanan diyet sonrası gluten ve kazeini tamamen kısıtlanan çocukların kısmi kısıtlanan gruba göre gastrointestinal semptomlarında, yiyecek alejilerinde, yiyeceğe karşı duyarlılıklarında azalma ve psikolojik, sosyal davranışlarında iyileşmeler olduğu belirlenmiş. Otizm ve epilepsi arasındaki ilişki karmaşık olarak görülse de, yapılan çalışmalar OSB’li bireylerin, normal bireylere kıyasla epilepsiye 3 – 22 kat daha yatkın olduğunu ortaya koyuyor. Epileptik nöbetlerin sayı ve şiddetini azaltmak için terapötik bir yöntem olarak tanımlanan ketojenik diyetin, zihinsel duruma bağlı davranışlar ve hiperaktivite için olumlu etkisinin olduğu bildiriliyor. Ketojenik diyette yağ enerjinin büyük kısmını karşılarken, protein günlük gereksinimin minimum kısmını oluşturuyor ve karbonhidratlar ciddi şekilde sınırlandırılıyor.Bu konuda yapılan ilk çalışmada, yaşları 4 ila 10 arasında olan 30 OSB’li çocuğa 6 ay boyunca, 4 hafta aralıklarla ketojenik diyetin modifiye edilmiş hali olan John Radcliffe diyeti ve 2 hafta normal kontrol diyeti uygulandı.Çalışmanın sonuna kadar diyete uyum sağlayabilmiş olan 18 çocuktan 10’u ‘Çocukluk Çağı Otizm Derecelendirme Ölçeği puanlamasına göre orta veya anlamlı derecede davranışsal iyileşme gösterdi. Otizmli çocuklar için uygulanan bu diyette, beslenmede kompleks karbonhidratlar kısıtlanıyor, basit karbonhidratlar tamamen çıkarılıyor. Sağlıksız karbonhidrat kaynakları arasında beyaz ekmek, hamur işleri, gazlı içecekler ve diğer yüksek oranda işlenmiş veya rafine edilmiş gıdalar bulunuyor.Özel karbonhidrat diyetinin irritabl barsak sendromu (IBS), çölyak hastalığı ve otizm gibi çeşitli hastalıklarda olumlu etki yaptığı görüşü hakim.Bu diyetin amacı, hasar görmüş bağırsak duvarını ve bakteri üremesini kontrol altına almak, bağırsak patojenlerinin beslendiği karbonhidrat türlerini kısıtlamak ve böylece barsak florasını düzeltmek.Diyet fermente besinlerin, özellikle ev yapımı yoğurtların ve probiyotiklerin kullanımını teşvik ediyor.Nişastalar yasaklanırken esas olarak et, tavuk, balık, yumurta, sebze, taze meyve, fındık ve yağlı tohumlardan oluşuyor. Diyet, sınırlı miktarda besin alımıyla başlıyor ve bağırsak yolları iyileştikçe kademeli olarak alınan besin miktarı arttırılıyor. Fenol, organik bir bileşik olan, salisilatlarda doğal olarak bulunan ve yapay olarak üretilebilen bir bileşik. Fenoller renklendirici ve koruyucu gıda katkı maddesi olarak kullanılıyor. Bu gıda katkı maddelerinin ise çocuklarda hiperaktiviteye neden olabildiği bildiriliyor.Fenol sülfür transferaz (PST) enzimindeki bozukluk nedeniyle otistizmli çocukların diyetinden de, renklendirici ve koruyucu içeren bu besinlerin veya domates gibi doğal salisilat içeren besinlerin çıkarılmasının olumlu etki yaptığı düşünülüyor. Bu nedenle özellikle renklendirici, aroma verici, koruyucu ve tatlandırıcı içeren besinlerin diyetten çıkarılması ve badem, elma, kayısı, çilek, salatalık, köri ve benzeri baharatlar ile üzüm, kuru üzüm, portakal, bal, şeftali, biber ve domates gibi yaygın reaktif salisilat içeren besinlerin de kısıtlanması öneriliyor. Candida Albicans, maya benzeri bir mantar olup, özellikle bağışıklığı baskılanmış bireylerde enfeksiyonlara neden olabiliyor.Candida’nın aşırı artışı, otizmli çocuklarda görülen konsantrasyon bozukluğu, saldırganlık ve hiperaktif davranışlar gibi sorunlar ile ilişkilendiriliyor. Ayrıca baş ağrısı, mide sorunları, gaz ağrısı, yorgunluk veya depresyon ile de ortaya çıkabiliyor. Candida vücut ekoloji diyeti, Candida’nın yayılımını engellemek, bağırsağın sağlığını desteklemek ve asit/baz dengesini sürdürmek amacıyla; asiditesi düşük olan, düşük şeker ve nişasta içeren ya da içermeyen kolay sindirilebilir, fermente besinleri ve diğer katı beslenme önerilerini içeriyor. Ham lahana turşusu ve diğer kültürlenmiş sebzeler, hayvansal olmayan sütle yapılan kefir ve yoğurt gibi birçok fermente besini içeriyor. Glutensiz olmasının yanı sıra, pirinç, mısır ve soya tüketilmiyor.Diyette sadece kinoa, darı, kepekli buğday ve amarant gibi birkaç besinin tüketimi serbest. Otizmli bireylerde sindirim ve bağışıklık sistemindeki anormallikler nedeniyle besin hassasiyeti ile sık karşılaşılıyor. öSindirilmeyen karbonhidrat veya aminoasitler, barsakta yararlı bakterilerin bu ögelere reaksiyon göstermesine yol açıyor. Bu nedenle besin alerjisi veya intoleransı için gerekli testlerin yapılarak sorunun belirlenmesi önerilİyor veya şüphelenilen besinin 2 haftalığına diyetten çıkartılması ve aynı besin diyete tekrar eklendiğinde alerjik semptomların gözlenmesi tavsiye ediliyor. Diyetten çıkarılacak besinler arasında süt, buğday, soya, yumurta, yerfıstığı, fındık, balık ve kabuklu deniz ürünleri bulunuyor. Otizmin patogenezinde hiperoksalemi ve hiperoksalürinin rol oynayabileceği düşünülüyor.Otizmi olan çocuklarda oksalat metabolizmasını incelemek amacıyla yapılan bir çalışmada OSB olan çocuklarda kontrol grubuna göre, idrarda 2.5 kat, plazmada 3 kat daha fazla okzalat seviyesi ölçülmüş.Bu nedenle otizmli çocuklarda oksalat bakımından zengin gıdaların düşük miktarda verilmesinin faydalı olabileceği görüşü bulunuyor.Okzalat içeren gıdalar:IspanakKakaoSiyah çayİncirLimon kabuğuYeşil elmaSiyah üzümKiviMandalinaÇilekYulafBuğdayDarıYer fıstığıKaju fıstığıFındıkBademYaban mersini