Giriş
Prostat büyümesi kansere dönüşür mü?
Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Sofikerim, prostat büyümesi ve kanser hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için anlattı.
Hem iyi huylu prostat hiperplazisi (BPH) hem de prostat kanseri prostat bezini etkiler. Prostat, bir erkeğin mesanesinin altında bulunan ceviz büyüklüğünde bir bezdir. Meninin sıvı kısmını üretir. Prostat üretranın etrafını sarar. Bu, idrarı mesaneden vücudun dışına taşıyan tüptür.
Hem iyi huylu prostat büyümesi hem de prostat kanserinde prostat bezi büyür. İyi huylu prostat büyümesi kanser değildir ve yayılmamaktadır. Ancak, prostat kanseri vücudunuzun diğer bölgelerine yayılabilir.
İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri yaygındır. Her 7 erkekten yaklaşık 1'inde prostat kanseri teşhisi konulur ve 50'li yaşlarındaki her 2 erkekten 1'inde iyi huylu prostat büyümesi görülür.
İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanserinin belirtileri nelerdir?
İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri benzer semptomlara sahiptir, bu nedenle bazen iki durumu birbirinden ayırmak zordur. Prostat herhangi bir nedenle büyüdükçe üretrayı sıkıştırır. Bu basınç, idrarın üretranızdan aşağı inip vücudunuzdan dışarı çıkmasını engeller. Prostat kanseri semptomları genellikle kanser üretraya baskı yapacak kadar büyüyene kadar başlamaz.
İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanserinin belirtileri acil idrara çıkma ihtiyacı, gündüz ve gece boyunca birçok kez idrara çıkma dürtüsü hissetmek, idrarı serbest bırakmak için zorlamak durumunda kalmak, zayıf ve kesintili idrar akışı, mesaneyi sürekli dolu hissetmek yer alır.
Prostat kanseri varsa, ağrılı veya yanan idrara çıkma, idrarda kan, ereksiyon sorunu, ağrılı boşalma, boşalmada daha az sıvı, spermde kan da görülebilir.
Her iki durumunda sebepleri nelerdir?
Bir erkeğin prostatı yaşlandıkça doğal olarak büyür. Bu büyümenin kesin nedenini bilinmemektedir. Değişen hormon seviyeleri prostatı tetikleyebilir.
Tüm kanser türleri, hücreler kontrol dışı çoğalmaya başladığında başlar. Kanser, hücre büyümesini kontrol eden genetik materyal olan DNA'daki değişikliklerden kaynaklanır. DNA değişikliklerini ebeveynlerinizden miras alabilirsiniz veya bu değişiklikler yaşamınız boyunca gelişebilir.
Risk faktörleri nelerdir?
Yaşlandıkça iyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri olma olasılığınız daha yüksektir. Her iki koşul da 40 yaşın altındaki erkeklerde nadirdir. Bazı faktörler iyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri riskinizi artırabilir.
Bu koşulların her ikisi de ailelerde görülebilir. Erkek bir akrabanızda varsa, iyi huylu prostat büyümesi veya prostat kanseri olma olasılığınız daha yüksektir. Babanız veya erkek kardeşiniz prostat kanserine yakalanmışsa, hastalığa yakalanma riskiniz iki katına çıkar.
Fazla kilolu olmak iyi huylu prostat büyümesi riskinizi artırır. Ayrıca fazla kilo prostat kanseri de dahil olmak üzere kanser insidansı arasında bağlantı olduğu da gözlemlenmektedir.
Diğer sağlık koşulları da örneğin diyabet veya kalp hastalığı, iyi huylu prostat büyümesi olması olasılığını artırabilir. Bazı ilaçlar, D vitamini eksikliği, çevresel maruziyetler, hareketsizlik ve beslenme şekli de hastalığı daha kötü hale getirebilir.
Nasıl teşhis edilir?
İyi huylu prostat büyümesi veya prostat kanserini teşhis etmek için üroloji uzmanına başvurmalısınız. Bu koşulların her ikisinin teşhisinde de aynı testler uygulanır.
Prostat spesifik antijen (PSA) testi: Bu kan testi, prostat bezinizin ürettiği bir protein olan PSA'yı tespit eder. Prostat büyüdüğünde, bu proteinden daha fazlasını üretir. Yüksek bir PSA seviyesi, prostatın büyüdüğünü gösterebilir. Ancak iyi huylu prostat büyümesi veya prostat kanseri olunduğunu kesin olarak söyleyemez. Teşhisi doğrulamak için daha fazla teste ihtiyaç vardır.
Dijital rektal muayene (DRE): Manuel yani elle yapılan bir muayene şeklidir. Bu test, prostatın büyümüş veya anormal şekilli olup olmadığını gösterebilir. İyi huylu prostat büyümesi veya prostat kanseri olup olmadığını öğrenmek için daha fazla teste ihtiyaç vardır.
İyi huylu prostat büyümesini teşhis etmek için testler: İdrar akış testi, idrar akışının hızını ölçer. İşeme sonrası kalan hacim testi, idrara çıktıktan sonra mesanede ne kadar idrar kaldığını ölçer.
Prostat kanseri teşhisi için testler: Ultrason, prostat bezinizin fotoğraflarını çekmek için ses dalgalarını kullanır. Biyopsi, prostat dokusu örneğini çıkarır ve kanser için mikroskop altında kontrol eder.
İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri nasıl tedavi edilir?
İyi huylu prostat büyümesi tedavisinin şekli, prostatın boyutuna ve semptomların ne kadar şiddetli olduğuna bağlıdır. Hafif ila orta şiddette semptomlar için ilaç reçete edilebilir.
İyi huylu prostat tedavisinde uygulanan cerrahi yöntemler:
Prostatın transüretral rezeksiyonu, prostatın sadece iç kısmını çıkarır.
HoLEP (lazer tedavisi), fazla prostat dokusunu çıkarmak için lazer enerjisi kullanır.
Açık prostatektomi sadece prostat çok büyükse yapılır. Karnın alt kısmında bir kesi yapılır ve prostat dokusu açıklıktan çıkarılır.
Prostat kanserinde uygulanan yöntemler:
Aktif gözetim veya dikkatli bekleme: Kanser büyümesini kontrol etmek için semptomlar izlenir veya düzenli DRE ve PSA testleri yapılır.
Radikal prostatektomi adı verilen bir prosedür, prostat bezini ve çevresindeki dokuların tümü çıkarılır.
Radyasyon tedavisi, prostat kanserini yok etmek için yüksek enerjili X ışınları kullanır. Vücudun dışındaki bir makineden radyasyon verilir.
Hormon tedavisi ile prostat kanserinin büyümesini hızlandıran erkek hormonlarını bloke etmek için ilaç alınır. Metastatik hastalıkta kullanılır.
Halihazırda iyi huylu prostat tedavisi veya prostat kanseri teşhisi konulduysa, düzenli takipler için doktora görünmelisiniz. Prostat kanseri için rutin tarama önerilmese de yaşa ve risklere göre bir DRE veya PSA testi ile tarama yaptırılması gerekebilir. Bunun için mutlaka alanında uzman bir doktordan kişiye özel bilgi alınmalıdır.