Giriş
Trump'ın hamleleri tahtını salladı! Dolarda son durum
Trump’ın fitilini ateşlediği ticaret savaşlarının şu ana kadarki en büyük kaybedeni ABD gibi görünüyor. Dolara güven azaldı ve rezerv para olma özelliği tartışmaya açıldı. ABD’nin ticari partnerliği sorgulanmaya başlandı. Resesyon ve enflasyon endişeleri zirvede. Hatta parasal düzenin çökebileceği uyarıları gelmeye başladı.
Dünya 2 Nisan’dan sonra bambaşka bir sürece girdi. ABD Başkanı Donald Trump’ın ‘kurtuluş günü’ olarak duyurduğu ek gümrük tarifeleri piyasalarda derin izler bıraktı. Trump her ne kadar Çin hariç diğer ülkelere uygulayacağı ek vergiyi 90 gün ertelese de belirsizlik bulutu dağılmadı. ABDÇin arasındaki gerilimin tırmanacağına yönelik endişeler küresel ekonomiyi tedirgin etmeye devam ediyor. Ortaya çıkan tablo aslında en çok Trump’ın yani ABD’nin zarar gördüğüne işaret ediyor.
PARA ADRES DEĞİŞTİRİYOR
Piyasaların barometresi borsalarda satış baskısı hafiflese de sürüyor. ABD tahvilleri güvenli liman algısını kaybetti. Bu yüzden 10 yıllık ABD tahvillerinin faizi yüzde 3.9’lardan yüzde 4.5’lere fırladı. ABD’nin 37 trilyon dolara ulaşan borcu doların geleceğiyle ilgili kaygıları da artırdı. Trump geri adım atar gibi yapsa da oluşan tahribatın tamiri kısa vadede zor görünüyor. Üretim gücünü ve teknolojik üstünlüğünü Çin’e kaptıran ABD’nin bundan sonraki stratejik hamleleri merak edilirken ülke içinden eleştiri sesleri de yükselmeye başladı.
RESESYONDAN DAHA KÖTÜSÜ
ABD’li hedge fon kurucusu ve milyarder yatırımcı Ray Dalio, ABD ekonomisinin resesyondan daha kötüsü ile karşı karşıya kalabileceği uyarısında bulundu. NBC’ye konuşan Dalio, “Bence şu anda bir karar alma noktasındayız ve resesyona çok yakınız. Eğer bu iyi bir şekilde ele alınmazsa resesyondan (ekonomik durgunluk) daha kötü bir şey olacağı konusunda endişeliyim. Şu anda çok daha büyük bir şey söz konusu. Parasal düzenin çökmesi ile karşı karşıyayız” dedi.
BORÇLARIN ARDI ARKASI YOK
2008 yılında da resesyon olacağını tahmin eden Dalio, ABD’nin mevcut ekonomik durumunun bir kavşakta olduğunu söyledi. ABD’nin bütçe açığının milli gelirinin yüzde 3’ü seviyesine düşürülebileceğini söyleyen milyarder, bir şeyler yapılmazsa bu oranın yaklaşık yüzde 7 olacağına işaret etti. Geçtiğimiz günlerde ABD eski Hazine Bakanı Janet Yellen de Trump’ın değişen gümrük tarifeleri politikasının ABD’nin resesyona girme ihtimalini artırdığını söylemişti.
HIZLA GÜÇ KAYBEDİYOR
ABD dolarının gelişmiş ülke para birimleri karşısındaki değerini gösteren dolar endeksi (DXY) 100’ün altına demir attı. Geçen hafta 98 seviyelerine kadar düşmüştü. Bu 3 yılın en düşük seviyesi. Endeksin düşmesi doların değer kaybettiğini ve dolara güvenin azaldığını gösteriyor. Bu nedenle son günlerde doların rezerv para özelliğini sürdürüp sürdüremeyeceği tartışmaya açılmış durumda. Dolar şu anda yüzde 58.4 pay ile halen en çok tercih edilen para. 2001’de doların payı yüzde 73’lerde bulunuyordu. Bu açıdan bakıldığında ABD’nin dünya ticaretindeki hakimiyetinin yani dolarizasyonun azaldığını söyleyebiliriz. Trump’ın son hamleleriyle bu kaybın daha da artacağı öngörülüyor. Yani üretim gücü olmadan sadece asgari güçle doların hakimiyet sağlayamayacağı anlaşılıyor.
DESTEKÇİLERİ DAHİ DOĞRU BULMAMIŞTI
Donald Trump’ın destekçileri arasında yer alan milyarder Bill Ackman, tarife kararından sonra sosyal medya platformu X hesabı üzerinden yaptığı açıklamalarda, şöyle demişti: “Başkanımıza ve bugüne kadar başardıklarına büyük saygı duyuyorum ancak onun yanılmaz olduğunu düşünmüyorum. Bu nedenle 9 Nisan’da, bize uygulanan tarifenin çok üzerinde tüm dünyaya karşı gümrük tarifelerini başlatmanın bir hata olduğuna inandığımı yüksek sesle ve net bir şekilde ifade ediyorum.”
TRUMP SONRASI GÜVENLI LIMAN ÖZELLIĞINI YİTİRDİ
Dolardaki bu değer kaybı ve rezerv para tartışmaları ABD’ye büyük darbe vururken paranın adresi 5 bin yıllık geçer akçe altın olmaya başladı. Uzmanlar da bunu destekliyor. Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Filiz Eryılmaz, “Şu tarifelere kadar, dolara bir güvenli liman talebi vardı. Piyasa dolara güveniyordu. Çünkü Amerikan ekonomisi güçlü gidiyordu. Trump sonrası, dolar güvenli liman özelliğini kaybetti. Güvenli liman gömleğini de kaybedince, riskli durumlarda artık dolar güvenli liman gömleğini giymiyor, bu gömleği tamamen altın giyiyor” yorumunu yaptı. Altının ons fiyatı dün 3 bin 220 dolar seviyesinde yani rekora yakın seyretti. Gram altın 3 bin 900 liranın üzerinde bulunuyor.
‘KENDİ KENDİNE AÇILAN EN KÖTÜ YARA’
Yellen, CNN’de yaptığı açıklamada gümrük tarifelerinin iş yatırımlarında ve tüketici harcamalarında bir kesintiye yol açacağını ve bunun da ekonomik bir gerilemeyi tetikleyebileceğini söylemişti. Yellen, Trump yönetiminin tarife politikalarının ortalama bir ABD hanesine yılda 4 bin dolara mal olabileceğini belirterek, “Bu, bir yönetimin iyi işleyen bir ekonomiye uyguladığını gördüğüm en kötü kendi kendine açılan yaradır. ABD ve küresel ekonomi üzerinde büyük etkilere yol açacaklar. Bu politikaların nereye varacağını kimse bilmiyor” demişti.