Giriş
Tunceli’de 5 bin 500 yıllık anıtsal yapı arkeolojik kazıyla gün yüzüne çıktı
Tunceli'nin Pertek ilçesinde Tozkoparan Höyüğü'nde yapılan arkeolojik kurtarma kazılarında 5 bin 500 yıllık mimarı yapılar tespit edildi. Kazı danışmanı Düzce Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yasemin Yılmaz, “Bu kazılarımızda anıtsal yapının bölümlerini açığa çıkardık. Bu anıtsal yapı bizi başta şaşırttı. Çünkü duvarlar çok kalındı. Hücre planlı bölümleri de var. Mimarı yapıların 5 bin 500 yıl öncesine ait olduğunu düşünüyoruz” dedi.
Pertek ilçesindeki Tozkoparan Höyüğü'nde, geçen yıl başlayan arkeolojik kurtarma kazısı çalışmalarının 2’nci etabı bu yıl da Tunceli Müzesi Müdürü Kenan Öncel'in başkanlığında Düzce, Erzurum, Diyarbakır ve Çorum’daki çeşitli üniversitelerden akademisyenlerin danışmanlığıyla 15 kişilik personelle devam ediyor.
Birçok uygarlığa ait kültür katmanlarının üst üste oluşturduğu Tozkoparan Höyüğü'nün yüzeyi ve çevresinde yapılan incelemelerde, bugüne yakın dönemden başlanıp, neolitik döneme ait 9 bin yıl öncesi bulgular tespit edilip birinci derece arkeolojik sit alanı ilan edildi.
Kentte Keban Barajı kurulmadan önce 1968 yılında gerçekleşen Pulur Höyüğü kazısından sonra ilk defa bilimsel metotlar kullanılarak gerçekleştirilen kazılarda, tarihi dokuya zarar vermemek için çalışmalarını titizlikle yürüten ekip, ‘Geç Kalkolitik’ ve ‘Erken Tunç’ çağlarına ait olduğu düşünülen geçmişi 5 bin 500 yıl öncesine dayanan mimari temel kalıntıları tespit etti. Mimari yapının duvarlarının kalın olması ekibi şaşırttı.
'GEÇEN YIL DA BİR ÇOCUK CESEDİ ORTAYA ÇIKARILDI'
Kazı danışmanı Düzce Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yasemin Yılmaz, kazılarda gün yüzüne çıkan yapının 5 bin 500 yıl öncesine ait olduğunu düşündüklerini ifade etti.
Doç. Dr. Yılmaz, “2017 yılında tespit ettiğimiz ve peşinden tescillenen Tozkoparan Höyüğü’nde 2021 yılında Tunceli Müze Müdürlüğü başkanlığında arkeolojik kazılar başladı ve bu yıl da devam ediyoruz.
Geçen yıl höyüğün üst yüzeyinde Demir Çağ’a ait kalıntılar açığa çıkartılmıştı. Bu yıl özellikle daha eski dönemlere tarihlenen alt bölümünde devam ettik. Bu kazılarımızda anıtsal yapının bölümlerini açığa çıkardık. Bu anıtsal yapı bizi başta şaşırttı. Çünkü duvarlar çok kalındı. Hücre planlı bölümleri de var. 2 evreli olduğunu düşünüyoruz.
"Şu an temel yüzeyde çalışmalarımız devam ediyor. İçerisinde bulduğumuz arkeolojik kalıntıların ön incelemesini tamamladık. Bu uzun soluklu bir çalışma. İlk tespitlerimize göre ‘İlk Tunç Çağı’na ait bir kültür.
‘İlk Tunç Çağı’ kentleşmenin başladığı dönem. Çanak, çömlek verileri bize Tozkoparan Höyüğü’nün Mezopotamya ve Trans Kafkasya ile bağlantılı kalıntılar oluşturduğunu gösteriyor.
İlerleyen çalışmalarla bunları netleştireceğiz. Günümüzden önce 5 bin 500 yıl öncesine ait olduğunu düşünüyoruz. Geçen yıl da burada bir çocuk cesedi ortaya çıkarıldı. Onun kemiklerinden ‘Karbon-14 testi’ yapmayı düşünüyoruz. Ayrıca yapının farklı noktalarında karbonlar bulduk. Analiz sonuçları da yapının tarihini verecektir” diye konuştu.
Müze Müdürü ve Kazı Başkanı Kenan Öncel de kazıların önemine değinerek, şunları söyledi:
‘2021 yılında bakanlığımızın onayı doğrultusunda ilimiz Pertek ilçesi Tozkoporan köyünde kurtarma kazılarına başladık. Bu kazılar Tunceli için çok önemli. İlde çok uzun zamandır kazı çalışmaları yapılmıyordu.
Tozkoporan Höyüğü’nde kazı çalışmalarının başlaması bölgenin arkeolojik geçmişini aydınlatması ve tarihsel serüvenini ortaya çıkarması açısından oldukça önemlidir.”