Giriş
68 il fay hattında kaybedecek zaman yok!
7.4 büyüklüğündeki 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi, 6.8 büyüklüğündeki Elazığ, 6.6 büyüklüğündeki İzmir depremi ve daha geçen kasımda Düzce’de meydana gelen 5.9 büyüklüğündeki deprem... Aradan fazla zaman geçmeden Türkiye, tarihin en büyük felaketlerden birini daha yaşadı. 9 saat arayla merkez üsleri Kahramanmaraş olan biri 7.7, diğeri ise 7.6 büyüklüğünde iki yıkıcı deprem meydana geldi. 5 binin üzerinde bina göçtü. 68 il deprem fayları üzerinde bulunuyor ve her an risk var. Daha büyük acılar yaşanmaması için deprem riskine karşı acil önlem almamız şart!
Depreme karşı önceliğimiz can güvenliği ve sonrasında oluşabilecek maddi kayıpları en aza indirmek olmalı. Dayanıklılık testiyse dayanıklılık testi, güçlendirmeyse güçlendirme, dönüşümse dönüşüm, sigortaysa sigorta… Önce yaşanan evlerin sağlamlığı gözden geçirilmeli. Alınması gereken önlemleri bir gün dahi ihmal etme lüksümüz yok. Seferberlik duygusuyla bu süreci hep birlikte hızlandırmalıyız!
Kahramanmaraş’ın ilki Pazarcık, diğeri Elbistan olan ilçelerinde yaşanan 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki deprem ve artçı sarsıntılarına binalar dayanamadı. Düzce’de yaşanan depremde yapı stokunun yenilenmiş olması nedeniyle yıkılan bina olmamış, enkazda can kaybı yaşanmamıştı. Ancak Kahramanmaraş ve etkilenen illerde, böyle olmadı... Çöken binalar, bir kez daha yaşadığımız binaların sağlamlığını, güvenilirliğini sorgulattı. Depremlere karşı hazırlıklı olmak için yapılması gereken en önemli şeylerden biri, binaların sağlamlığını sorgulamak. Bunun için de risk tespiti yaptırmak yeterli. Ancak çoğu kişi bina riskli çıkarsa hemen yıkılmasından korktuğu için tespite yanaşmıyor.
RİSK TESPİTİ YAPILMALI
Meslek odalarına kayıtlı ya da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisanslı firmalara başvurarak risk tespiti yaptırılabiliyor. Bilgilendirme amaçlı deprem dayanıklılık testi ile kentsel dönüşüm kapsamındaki riskli yapı tespiti birbirinden farklı. Deprem dayanıklılık raporu, meslek odalarına kayıtlı uzman firmalar tarafından hazırlanıyor ve sonuç maliklerle paylaşılıyor. Riskli yapı tespitini ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın lisans verdiği firmalar yapıyor ve risk varsa süreç hemen başlıyor. Tespit sonucu binanın risk durumuna göre güçlendirme seçeneği de devreye girebiliyor.
GÜÇLENDİRME İMKANI
Risk tespiti için çoğunluk aranmıyor. Kat maliklerinden birinin müracaatı ile tespit yapılabiliyor. Bunun için lisanslı firmalara tapu ve kimlik fotokopisi ile başvurmak yeterli. Başvurudan sonra lisanslı kurumlar risk raporu hazırlıyor. Bu rapor, 7 gün içinde belediyeye gönderiliyor. İnceleme sonucunda riskli olduğu belirlenen binaya tapuda şerh işleniyor ve ev sahiplerine tebligat gönderiliyor. Binanın 60 gün içinde yıkılması gerekiyor. Güçlendirme seçeneği ise yıkıp yeniden inşaya göre daha hızlı ve daha az maliyetli. Tespitten binanın bazı noktalarında zayıflık olduğu sonucu çıkarsa güçlendirme yaptırabilirsiniz.
RİSKLİ BİNA NASIL ANLAŞILIR?
- 2000 yılından önce yapılmış bir binanın riskli olma ihtimali yüksek,
- Hazır beton kullanılmamışsa,
- Beton dayanımı C10 ve daha azsa,
- Bodrum katında rutubet; kolon, kiriş demirlerinde paslanma varsa,
- Kolon ve kirişlerde çatlaklar varsa,
- Taşıyıcı kolon ve kirişler kesilmişse binanız riskli olabilir.
ALO 125’TEN HASAR BİLDİRİMİ
Depreme karşı en güçlü finansal önlemlerden biri de Zorunlu Deprem Sigortası. Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK), Kahramanmaraş depremi sonrasında “DASK olarak üzerimize düşeni yapmak için görevimizin başındayız. Bu süreçte var gücümüzle çalışmaya devam edeceğiz. Konutlarında hasar bulunan vatandaşlarımız ALO DASK 125, e-Devlet ve SMS üzerinden hasar başvurularını yapabilirler” açıklamasını yaptı. DASK, 2023 yılında depremde hasar gören evler için ödenecek azami teminat tutarını 320 bin TL’den 640 bin TL’ye çıkarmıştı. Poliçe yenilemelerinde uygulanan indirim ise yüzde 20’ye yükseltildi. DASK’ta 7 risk grubu ve 2 farklı yapı tarzına göre belirlenmiş 14 tarife fiyatı bulunuyor.
EN YÜKSEK MARMARA’DA
Doğal Afet Sigortaları Kurumu’nun (DASK) verilerine göre, Türkiye’deki tüm konutların sigortalılık oranı yüzde 54.7. Yürürlükte 10.9 milyon adet poliçe bulunuyor. Bir başka deyişle 20 milyon 32 bin konuttan 10 milyon 949 bini sigortalı. En yüksek sigortalılık oranı yüzde 62.9 ile Marmara Bölgesi’nde. Bölgedeki 6.8 milyon konutun 4.3 milyonunun deprem sigortası var. Marmara’yı yüzde 56.20 ile Ege ve yüzde 50.3 ile Doğu Anadolu takip ediyor. Karadeniz, yüzde 46.1 ile sigortalı konut sayısının en az olduğu bölge durumunda.
