Bakan Fatih Dönmez'den CNN Türk'te önemli açıklamalar

Enerji fiyatlarının ucuzlaması hangi kriterlere bağlı? Nükleer enerji atılımıyla Türkiye'de neler değişecek? İklim değişikliği, enerji verimliliği ve Türkiye'nin stratejik enerji planı…

İşte Bakan Dönmez'in açıklamalarından satır başları:

Bugün gün içerisinde Antalya ve Isparta'da yaşanan doğal felaketler nedeniyle enerji verilemeyen yer kalmayacak.

YAZ SAATİ AÇIKLAMASI

Yaz saati uygulamasında 2 yıl önce böyle bir karar almıştık. Bu kararın neden verildiğine dair gerekçe bulamadık. Bizim yapmış olduğumuz çalışmalar, kalıcı yaz saati uygulamasının daha verimli olacağını biliyorduk. Ancak biz bu konuyu İstanbul Teknik Üniversitesine çalışma yaptırdık. Sonuçlar kalıcı yaz saati uygulamasının enerji verimliliği bakımından daha iyi olacağını gördük.

BOR KARBÜR

Kimyacıların tanımı ile boz bir bakıma kimyasal tuz olarak tanımlanıyor. Onu öğüterek boraks adı verilen bir ürün haline getiriyoruz, sonrasında biraz daha katma değerler bor karbür haline getirdik. Nükleer çalışmalar için uygun hale getirilmesi için çalışmalara devam ediyoruz. Örneğin, bor karbür savunma sanayisinde kullanılıyor. Tonu 30 ila 40 bin dolar arasında değişiyor. Daha uç ürün bor izotoplarından elde ediliyor. Nükleer santrallerde bu çubuklardan faydalanıyor. Burada tonu 1 milyon doları aşıyor. Nükleer santrallerde güvenliği sağlamak için kullanılıyor. Bir milyar dolar civarında bir gelir hedefliyoruz.

"KATMA DEĞERLİ ÜRÜNLER ÜRETECEĞİZ"

Bor karbürü Eti Maden üretecek. Bir teknoloji ortağıyla fabrikalar kurulacak. Boru daha katma değerli ürünlere getireceğiz. Bu katma değerli ürünleri portfoyümüze koydukça satış rakamlarımız artacak.

BOR TEMİZLİK ÜRÜNÜ

Biz buna deterjan demiyoruz. Çünkü deterjanlar kimyasal. Yeni bir ürünle tekrar piyasaya çıkmış oldu. Doğal ve organik yaşam bir dönüş var. Bu doğru bir şey. Çamaşırların aslında temiz olması önemli. Koku dediğiniz şey kimyasal bir şey sonuçta. Diğer firmalarda bunu kullanırsa memnuniyet duyarız. Büyük zincir marketlerle görüşüldü anlaşıldı. Üç beş gün içinde bütün raflarda bulunacak. Fiyat olarak daha ekonomik bir fiyatla çıktılar. Bir yıl boyunca herhangi bir fiyat artışı olmayacak.

ELEKTRİK VE DOĞAL GAZ FATURALARI

Öncelikle şunu söylemek gerekiyor. Kamu, son mevcut elektrik talebinin yüzde 20'si karşılayabilecek durumda... Son yıllarda serbest girişimciler bu alanda çok önemli yatırımlarla yaptı ve bu oran giderek arttı.

Fatura kaleminde üretim bedeli ve dağıtım bedeli olmak üzere iki tür kalemin dışında vergi ve fonlardan oluşuyor. Dağıtım bedeli yüzde 30, geri kalan kısmı üretim maliyeti ve vergiler olarak geçiyor. Bu oranlar tüm dünyada buna yakın... Avrupa'da dağıtım bedeli yüzde 50, Türkiye'de bu rakam yüzde 35. Dağıtım bedeli santralde üretildiği yerden alarak, yüksek gerilim hatlarıyla şehirlere kadar getiriyoruz. Şehirlerde orta ve düşük gerililim haline getiriyoruz.

1 milyon 420 milometrelik bir şebeke işletiliyor. Bizim elektrik üretim kısmında, lisanslı santralle 1300 santralde 60 bin kişi çalışıyor. Dağıtım kısmında ise 120 bin personel çalışıtırılıyor. Üstelik üretimde çalışanların işi sabit ama dağıtımda çalışanlar için çok daha zor... Ve doğaldır ki işin zor olan kısmı personel bakımından daha maliyetli demektir. Ayrıca dağıtım şirketlerinin işletme giderleri de mevcut. Türkiye genelinde işletme giderleri 17,5 milyar lira...

Ben hep şu örneği veriyorum. Tarladaki domates ile evimize gelen domatesin fiyatı arasında istemesek de bir fark oluyor.

Konut bazlı bakıldığında tasarruflar yapıldığında en fazla elektrik tüketen ürünler, çamaşır makinesi ve buzdolabı gibi ürünler... Bu cihazlar için enerji verimliliği teknolojisi ile çalışanlara yönelmek gerekiyor. Gereksizse lambayı söndürmek, klima açıkken bir taraftan da camı açınca daha fazla enerji harcıyorsunuz.

Yalıtım konusunda da bazı binalarımız yeterli değil. Yalıtım ile yüzde 40 oranında ısı tasarrufu sağlama imkanımız var. Ülke genelinde yalıtımı için yapılan çalışmada şöyle bir rapor önümüzde geldi. Verimlilikle ilgili 10 milyar dolarlık yatırım yapabilirsek, 2033'e kadar 30 milyar dolarlık bir dönüşü olacak. Araçlarımız için de öyle daha yakıt tasarruflu araçlara yönelmek gerekiyor.

Türkiye'nin doğal gaz üretimi artıyor. Tüketim bakımından 2018 'de 50 milyar metreküp, bir önceki yıl 55 milyar metreküptü. Hava şartlarının ve sanayi tüketimlerinin de bu rakamlarda büyük etkisi var. Elektrikte ise çok iyi durumdayız. Hatta bir miktar arz fazlamız var ve bu bize gelecek yıllar için biraz rahatlık veriyor.

ENERJİ DAĞITIMINDA ALINAN ÖNLEMLER

1999 depreminden sonra herkes dersler aldı. Belli kritik yerlerde yeterli sayıda otomatik kapanan şebekeler yerleştirildi. Binalara da yerleştirilen vanalarla da şebekenin içerisinde kalan gazın binalara sızması önlenebiliyor. İstanbul'da büyük bir deprem yaşanırsa, otomatik gazı kesen vanalar var. Hatta ani basınç düşmelerinde de otomatik kapanma özelliğine sahip vanalar var. Bu riskler özel vanalarla korunmuş durumda.

RUSYA İLE ENERJİ ORTAKLIĞI

Rusya ile yaşanan hadiselere rağmen, Rusya - Türkiye ile yapmış olduğu gaz kontratlarının tamamına uydu. Nükleer güç santrallerine gelince, Türkiye çok uzun yıllar boyunca bu teknoloji için hamlelerde bulunmuş. Ama ihale iptalleri olmuştu. 2010 yıllarda Rusya ile nükleer santrali kurulması için anlaşma yapılmıştır. Mersin'deki Akkuyu Santrali'nde 2023 yılında ilk reaktör devreye girmiş olacak, şu anda bir gecikme söz konusu değil. Nükleer santraller Türkiye için bir hayaldi artık gerçekleşiyor.

Trakya'da enerjiye olan talep diğer bölgelere göre çok daha fazla... Enerjide prensip, tükettiğiniz yerde üretin. Biz de bu prensip doğrultusunda yeni nükleer santral için öncelikli olarak Trakya bölgesinde araştırmalarımızı yapıyoruz. Ancak nükleer santral için 25 farklı kriterin sağlanması gerekiyor.