Depremde yıkılan kentler 'ihya illeri' olacak

Şubat ayında yaşanan depremlerin vurduğu iller, kalkınma stratejisiyle yeniden ayağa kaldırılacak. Hazırlanan bölgesel stratejiye göre, depremden etkilenen 11 il, ‘afet sonrası ihya illeri’ olarak ilan edilecek.

Adana, Gaziantep, Hatay ve Kahramanmaraş üretimde “rekabetçi il”, Adıyaman ve Osmaniye “sanayi nüvesi”; Diyarbakır, Malatya ve Şanlıurfa “bölgesel merkez” olacak.

Strateji kapsamında firmalar için prefabrik ve konteyner işyerleri yapılacak, afetzedelerin ticaret yapması için satış birimleri yapılacak, bölgeden ayrılan işgücü geri döndürülecek. Plana göre, deprem riski altındaki İstanbul’da da önlem alınacak. Megakentteki hastaneler başta olmak üzere kamu binaları, fabrikalar ve konut alanları, oluşturulan rezerv alanlarda yeniden yapılandırılacak. İstanbul’daki yoğun sanayi üretiminin daha az risk taşıyan ve gelişme potansiyeli olan yerleşimlere yönlendirilmesi desteklenecek.

HASAR NE KADAR?

Milliyet’ten Mithat Yurdakul'un haberine göre,, Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi, yaşanan depremlerin ardından güncellerek yeni bir taslak haline getirildi. Depremlerin etkileri ve alınacak tedbirlerin yanı sıra, İstanbul’a da özel önlem alınmasını öngören taslak plana göre, depremin ardından yaklaşık 10 bin sanayi işletmesine ankete yapıldı ve sanayi işletmelerinin toplam hasarı yaklaşık 155 milyar TL olarak tespit edildi.

Oluşan hasarın yüzde 37.6’sı bina, yüzde 24.3’ü makine tamir-yenileme, yüzde 14.3’ü altyapıda meydana gelirken, akaryakıt tesislerinde 355 milyon TL’lik zarar oluştu. Sanayi elektrik tüketiminde Adıyaman’da değerlere ulaşılırken, Kahramanmaraş ve Hatay’da eski kapasiteler yakalanamadı. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın mart ayı verilerine göre, depremin toplam zararı 2 trilyon lirayı buldu.

TOPARLANMA HIZLANACAK

Taslak plana göre, 2024-2028 döneminde deprem yaşanan ve yurtiçi hasılanın yüzde 10’una yakınını üreten 11 il, “afet sonrası ihya illeri” olarak kabul edilecek ve ekonomik-sosyal toparlanma süreçlerinin hızlandırılmasına odaklanılacak. Strateji kapsamında Adana, Gaziantep, Hatay ve Kahramanmaraş üretimde “rekabetçi il”; Elâzığ “potansiyel rekabetçi il”; Adıyaman ve Osmaniye “sanayi nüvesi il”; Diyarbakır, Malatya ve Şanlıurfa “bölgesel merkez” ve Kilis “öncelikli dönüşüm ili” olarak belirlendi.
Yapılan sınıflamaya göre, deprem bölgelerinde ekonomik iyileşme, şu faaliyetlerle hayata geçirilecek:
İşyerleri yıkılmış, orta ve ağır hasarlı firmalar için geçici iş yerleri tesis edilecek. Firmalar için prefabrik veya konteyner işyerleri yapılacak.

Fabrikalar onarılacak, kullanılan makinelerin bakım, onarım veya yenilenmesi için mali destek verilecek.

Afetzedelerin ekonomiye katılımı için geçici üretim atölyeleri ve satış birimleri oluşturulacak.

Afet sonrası müdahalede kritik önem taşıyan malzemelerin taşınması, depolanması, dağıtımını sağlayacak, afet lojistik merkezleri kurulacak.

Afet sebebiyle yıkılan büyükbaş ve küçükbaş hayvan işletmeleri, besihaneler ve tarım işletmeleri, afete dayanıklı olarak yeniden inşa edilecek, ekipmanlar onarılacak.
Deprem sonrası ihya illerinin ekonomik ve sosyal toparlanma süreci için “Afet İlleri Eylem Planı” hazırlanacak.

İŞGÜCÜ BÖLGEYE DÖNDÜRÜLECEK

Afet illerinin yeniden yapılandırılması sürecinde, afetzedelerin istihdam edilmesi sağlanacak. Bunun için, afet bölgesindeki illerin sektörel ihtiyaçlarına yönelik mesleki eğitim kursları düzenlenecek.

Afet sebebiyle başka illere göç eden nitelikli istihdamın bu illere dönüşü teşvik edilecek.

İşgücünün geçici barınma ihtiyacı karşılanacak.

Başta Hatay ve Adıyaman olmak üzere hasarlı veya yıkılmış tarihi yapı ve sit alanları, özgün yapısına uygun olarak yenilenecek.

Afet bölgelerinde spor alanları, gençlik merkezleri, oyun parkları ve kurs alanları gibi geçici sosyal tesisler inşa edilecek; spor müsabakaları, yarışmalar, fuarlar, konserler, festivaller ve sergiler düzenlenecek.

İSTANBUL'DA HASTANELERE YENİDEN YAPILANDIRMA

Plana göre, Türkiye’nin en büyük kenti, ekonominin kalbi İstanbul’un da afetlere karşı fiziksel, ekonomik, sosyal ve kurumsal dirençliliği artırılacak. İstanbul’un afet öncesi risk analizleri, risk azaltma tedbirleri, mekânsal plan revizyonlarını içeren planlama süreci gerçekleştirilecek. Riskli yerleşimlerde bulunan hastaneler başta olmak üzere kamu binaları, altyapı alanları, sanayi alanları ve konut alanları rezerv alanlar oluşturularak yeniden yapılandırılacak. İstanbul’daki riskli alanlarda bulunan sınai ve finansal faaliyetlerin afet durumunda devamlılığına yönelik dijital çözümleri de içeren müdahaleler tasarlanacak. Toplumsal farkındalık, acil durum ve müdahale senaryoları ile İstanbul’un afet sonrası müdahale planları aracılığıyla afetlere hazırlık ve dayanıklılık kapasitesi güçlendirilecek.

SANAYİ DAHA AZ RİSKLİ BÖLGELERE YÖNLENDİRİLECEK

İstanbul’un taşıdığı yüksek afet riski ve artan nüfusun kentsel altyapı üzerinde oluşturduğu baskı dikkate alınarak, bu kentteki yoğun sanayi üretiminin daha az risk taşıyan ve gelişme potansiyeli olan yerleşimlere yönlendirilmesi desteklenecek. İstanbul’un üretim yapısının, teknoloji ve yaratıcı endüstriler odaklı üretim faaliyetlerine dönüşümü sağlanacak. İstanbul, teknoloji odaklı uluslararası bir girişimcilik merkezi haline getirilecek. Tekirdağ-İstanbul-Kocaeli kent bölgesinin ulusal ve uluslararası ulaşım bağlantıları güçlendirilecek.