Giriş
Dünyada örneği yok, nüfusun 1,5 katı… Türkiye 'Acil'e koştu
Kış aylarının gelmesiyle birlikte bulaşıcı hastalıklar artarken, hastanelerdeki acil servisler de sağlık durumu değil ama işi ‘acele’ olan hastalar nedeniyle dolmaya başladı. “Dünyada nüfusundan fazla yıllık acil servis başvurusu olan tek ülke konumundayız. Nüfusumuzun 1,5 katı acil servislerde muayene oldu” diyen Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz, hastanelerdeki acil servislerin yoğunluğuna dikkat çekerek önemli uyarılarda bulundu. Acil Tıp Uzmanları Derneği Başkanı Prof. Dr. Başar Cander, ise “Sadece yeşil alan muayenesine giren hastalardan ilave ücret alınarak acil servislerdeki hasta yükü azaltılabilir” diyerek çözüm önerilerinde bulundu.
Elif BAYRAM / posta.com.tr - Koronavirüs pandemisi boyunca uygulanan tedbirlerin gevşetilmesi ve kış aylarının gelmesiyle birlikte mevsimsel hastalıklarda yaşanan artış, acillerde de yoğun şekilde hissediliyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 2022 yılı içerisinde hastanelerde muayene olan hasta sayısına dikkat çekerek, 465 milyondan fazla muayene yapıldığını ve bu muayenelerin 130 milyonunun acil servislerde gerçekleştiğini belirtti.
Acil servislerdeki yoğunluğun sebebinin, durumu acil olmayan hastaların da başvurması olduğunu belirten Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz, hastanelerdeki acil servislerin durumunu değerlendirdi. Doç. Dr. Kayıpmaz, yılda 130 milyon acil başvurunun olmasının gerçek acil vakaların sağlık hizmetine erişiminde sorunlara neden olduğunu söyledi.
“DÜNYADA NÜFUSUNDAN FAZLA ACİL SERVİSE BAŞVURAN TEK ÜLKEYİZ”
Bakan Koca’nın açıkladığı 2022 yılında muayene olan kişi sayısına dikkat çeken Doç. Dr. Kayıpmaz, “Bu veriler tüm muayenelerin yüzde 28’inin acil servislerde yapıldığı anlamına gelmektedir. Bir başka deyişle nüfusumuzun 1,5 katı acil servislerde muayene olmuştur. 332 milyon nüfusa sahip ABD’de yıllık acil servis başvurusunun 130 milyon olduğu göz önünde bulundurulduğunda bu sayının ne kadar fazla olduğu kolaylıkla anlaşılabilir. Şu anda dünyada nüfusundan fazla yıllık acil servis başvurusu olan tek ülke konumundayız” dedi.
“İŞİ ACELE OLANLAR GELİYOR”
Acil servislerin amacı dışında da kullanıldığını söyleyen Doç. Dr. Kayıpmaz, “Acil servisler, ani gelişen bir hastalık, kalp krizi, kaza, yaralanma ve buna benzer durumlarda, ilk 24 saat içerisinde tıbbi müdahale yapılmadığı takdirde hastanın hayatının veya sağlık bütünlüğünün bozulma riski olan durumlarla ilgilenen servislerdir. Ne yazık ki ülkemiz acil servislerinde bu saydığımız grupta yer alan başvuruların oranı oldukça düşük” diye konuştu.
Kronik sağlık sorunları için acil servislerin meşgul edilmemesi gerektiğine dikkat çeken Doç. Dr. Kayıpmaz, “Acil servisler daha çok işi ‘acele’ olan, gündüz polikliniklerde muayene olmak yerine mesai dışı saatlerde muayene olmayı tercih eden, tıbbi tetkik süreçleri daha hızlı olduğu için gelen, basit sağlık sorunlarının çözümünü acilde arayan vatandaşlarımızın başvurduğu yerler haline geldi. Acil servisler yalnızca acil hastalar içindir. Basit veya kronik sağlık sorunları için acil servisleri meşgul etmemeliyiz ki gerçekten acil ve kritik durumdaki hastaların bakımı aksamasın” ifadelerini kullandı.
BAKAN KOCA'DAN RANDEVU HATIRLATMASI
Doç. Dr. Kayıpmaz, Sağlık Bakanlığı’nın Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) randevularında yaşanan yoğunluğun önüne geçmek için yeni bir adım attığını belirtti.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada randevu sorunuyla ilgili iptal butonuna dikkat çekti.
Bakan Koca geçtiğimiz günlerde MHRS’den randevu alanların yüzde 30'unun randevusuna gelmediğini belirterek, "Gelmeyeceğiniz randevuyu en az iki gün önceden iptal edin." ifadesini kullanmıştı. Bakan Koca, sosyal medya hesabından randevu iptalinin hangi sıralamayla gerçekleştirileceğini paylaştı:
"Sisteme girin. İsminizin altında açılan menüye, Randevu Bilgilerinden randevu geçmişine tıklayın. Üstte, günü gelmemiş randevuyu göreceksiniz. Gelmeyeceğiniz randevu için İPTAL BUTONUNA basın. Bir hastaya yer açtığınız için teşekkür ederiz."
RANDEVUYU İPTAL ETMEYEN KİŞİLER 15 GÜN BOYUNCA RANDEVU ALAMAYACAK
Hastanelerdeki randevu sorunlarının önüne geçmek amacıyla yeni uygulamaların başlatıldığını vurgulayan Doç. Dr. Kayıpmaz, “Yapılan son düzenlemeyle birlikte, gitmeyeceği randevuyu iptal etmeyen kişiler 15 gün boyunca aynı bölümden randevu alamayacak. Bu bakımdan gidemeyeceğimiz randevuları iptal etmek büyük önem taşıyor” dedi.
Doç. Dr. Kayıpmaz randevu iptali konusunda açıklama yaptı. Kayıpmaz'ın ifadeleri: 30 saniye içerisinde telefonla veya internet üzerinden randevuyu iptal edebilirsiniz. Siz o randevuya gitmediğiniz takdirde hem kendiniz muayene olmuyorsunuz hem de muayene olmak isteyen bir kişinin önüne geçmiş oluyorsunuz. Bu durumda, gidilemeyecek randevuyu iptal etmek veya başka bir tarihe ertelemek, sağlık hizmetine daha çok ihtiyaç duyan vatandaşlarımızın önünü açacaktır.
ACİL TIP UZMANLARI DERNEĞİ BAŞKANI: SİSTEMDEKİ BÜTÜN EKSİKLİKLER ACİL SERVİSLERDE ÇÖZÜLMEYE ÇALIŞIYOR
Acil Tıp Uzmanları Derneği Başkanı Prof. Dr. Başar Cander de acil servislerde yaşanan yoğunluğa dikkat çekerek çözüm önerilerinde bulundu. Prof. Dr. Başar Cander, hastanelerin acil servislerinde artan yoğunluğun kabul edilemez bir durumu ortaya koyduğunu belirtti.
Gerçekten acil servise ihtiyaç duyup duymayan kişilerin de yoğun olarak acil servisleri kullandığını söyleyen Prof. Dr. Cander, “2O22’de muayenelerin 130 milyonunun acil servislerde yapılması, bütün bu sistemin aksaklığını ortaya çıkaran bir durum. İngiltere’den Fransa’dan ve ABD’den gelen meslektaşlarımız bizim acil servislerin durumuna inanamıyorlar. Yurtdışında çalışan meslektaşlarımız günde 150’nin üzerinde hasta gelince sistemin felç olduğunu söylüyorlar. Biz günlük 3 bin hastaya bakıyoruz yine de idare etmeye çalışıyoruz. Türkiye'yi avantajlı kılan şeylerden biri buydu ama artık acillerde yoğunluk inanılmaz derecede arttı, bu duruma kalıcı bir çözüm bulunması gerekiyor.” dedi.
KISIR DÖNGÜ HALİNE GELDİ
Acil olmayan sağlık sorunları için acil servislerin meşgul edilmemesi gerektiğini ifade den Prof. Dr. Cander, “Acil servislerde yaşanan durum artık kısır döngü haline geldi. Bu sistemin yeniden yapılandırılması gerekiyor. Acil servislerdeki bu durum kronikleşmiş yılların sorunu haline geldi. Bir an önce sürdürülebilir kalıcı çözümler bulunması ve uygulanması gerekiyor.” diye konuştu.
YEŞİL ALANA İLAVE ÜCRET
Acil servisleri amacı dışında kullananların çok fazla olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Cander, acil servislerde yaşanan yoğunluğun önlenmesi için çözüm önerilerinde bulundu ve uygulanabilecek yöntemleri sıraladı:
- Randevu bulamayan insanlar da sağlık sorunları için acil servislere geliyor. Hastalar aciliyet sırasına göre, kırmızı, sarı ve yeşil bölgelere alınıyor.
Hayati tehlikesi olan vakalar kırmızı alana alınarak müdahalesi yapılıyor. Sarı alana hayati riski olmayan ancak durumu ciddi hastalar yönlendiriliyor. Yeşil alana ise tıbbi olarak bekletilmesinde sakınca olmayan hastalar alınıyor. Ancak acil servislere baktığımızda yeşil alanlardan acil servis kaydı olan çok fazla hasta olduğunu görüyoruz. Sadece yeşil alan muayenesine giren hastalardan ilave ücret alınarak acil servislerdeki hasta yükü azaltılabilir.
- Randevu bulamayan ve sorun yaşayan insanlar için, Yurtdışında koronavirüs pandemisi döneminde başlatılan dijital acil servis uygulaması gibi bir uygulama geliştirilerek gereksiz yere acillere gelinmesinin önüne geçilebilir.
- Son yıllarda oldukça önem kazanan sağlık okuryazarlığına daha fazla dikkat çekilebilir. Bu durum insanların karşılaştıkları basit sağlık sorunlarında örneğin baş ağrısı, halsizlik gibi durumlarda aciller servislere başvurmalarının önüne geçebilir.
- Yurtdışında da sıkça örneklerini gördüğümüz sağlık danışmanlık hizmetlerine öncelik verilebilir. Emekli olmuş, alanında çok fazla yetkin uzmanlardan bu hizmet alınarak hasta doğru bir şekilde yönlendirilebilir.
- Mesai dışı poliklinik uygulamaları yaygınlaştırılabilir. Mesai dışı poliklinik hizmeti ile gün içinde hastaneye gidemeyenler veya randevu alamayanlar için büyük kolaylık sağlanarak acil servislerdeki yoğunluk azaltılabilir.
Acil servislerde yaşanan yoğunluğun önlenmesi için çözüm önerilerinde bulunan Acil Tıp Uzmanları Derneği Başkanı Prof. Dr. Başar Cander, bütün bunların birlikte düşünülerek kalıcı bir çözüm üretilmesi gerektiğinin altını çizdi.
