Giriş
Felaketin sessiz kurbanları... Depreme karşı köpeklerimizi nasıl eğitebiliriz?
6 Şubat'ta Kahramanmaraş'ta meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremler, binlerce cana mal oldu. Deprem ve hayvanlar söz konusu olduğunda 'depremi önceden hissedebilirler mi?' sorusundan daha önemli bir konu var: Evcil dostlarımızı da bir birey yerine koyup depreme karşı eğitmek...
Mine Bozkurt - Posta.com.tr |
"Gerçekten çok ilginç olaylara şahitlik ediyoruz" diye anlatıyor olayı arama kurtarma görevlisi.
Malatya’daki arama kurtarma ekibinin şefi, bir televizyon kanalının canlı yayınına demeç verirken, kedinin onlara yol göstermesi sayesinde enkaz altında 3 kişinin yerini tespit edip kurtardıklarını söylüyor. Son olarak şunları ekliyor:
"Bugün o hayvan orada üç canın kurtulmasına, yaklaşık 75 yaşlarında yaşlı bir teyzemiz ve 7 yaşında iki tane evladımızın kurtulmasına vesile oldu."
Malatya’da bir kedi enkazda yolu göstererek 3 kişilik ailesini kurtarmış❤️🩹🙏🏻 pic.twitter.com/XdmezHxnAu
— Hayvanlarla İlgili Bilgiler (@hayvanbilgiIeri) February 10, 2023
Bir sosyal medya kullanıcısı, yayınladığı videoda evi yıkılan köpeğe ekmek verdiğini ve ekmeği enkaz altındaki sahibine götürmeye çalıştığını söylüyor. Videoyu çeken kişi, “Nasıl bir fedakârlık? Nasıl bir vefası var?’ diye soruyor.
Hatay’da depremzede köye yardım götürmeye çalışan ekip, yolunu kaybedince onlara yol gösteren köpeği fark ederek heyecanla videoya alıyor.
Bunlar mucize mi, tesadüf mü, yoksa tamamen içgüdü mü?
6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ta meydana gelen deprem fırtınasında 41 binden fazla insan öldü. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, 105 bininin yıkılmış, yıkılacak veya ağır hasarlı olarak saptandığı bilgisini verdi. Enkaz altındaki insanları kurtarmak için onlardan ülkeden yüzlerce arama kurtarma ekibinin yanı sıra köpekler de getirildi. ‘İnsanın en iyi dostu’ bir kez daha yardıma koştu.
Enkaz altında insanların yanı sıra evcil hayvanlar da kalmıştı. Bunların kimi kendi çabalarıyla, kimileriyse arama kurtarma ekiplerinin çabasıyla kurtulabildi.
Pamuk adlı köpek Hatay'daki enkazdan arama kurtarma ekipleri sayesinde çıkarılmıştı.
Peki deprem sırasında köpek dostlarımız ne yaptı? Biz sıradan insanlar, onları deprem için eğitebilir miydik? Bizi önceden uyarabilir ve sonrasında kurtulmamıza yardımcı olabilir miydiler?
Sertifikalı Profesyonel Köpek Eğitmeni ve Davranış Uzmanı Gülru Batur, asıl konuşmamız gereken konunun ‘evcil hayvanlarımızın bizi deprem olmadan uyarıp uyarmayacağı değil, deprem anında doğru davranışları hem kendimiz hem de hayvanımız için öğrenmek’ olduğunu söylüyor.
DEPREMİ ÖNCEDEN HİSSETME İDDİASI
“Köpeklerin depremi önceden hissedip hissedemediği, biz insanlara önceden haber verip veremeyeceği sorusu sıkça sorulur” diyor Batur ve ekliyor:
Bizler, depremin sarsıntısını hissetmeden hemen önce bir uğultu duyduğumuzu söyleriz. Bu uğultu, deprem dalgasının bulunduğunuz yere yaklaşırken geçmekte olduğu yerlerdeki zeminin ve binaların sarsılma sesidir. İnsanlar ortalama 90-200 metre uzağa kadar sesleri duyabilirken köpeklerde bu mesafe 4-5 kat fazladır. Biz insanlar bu uğultuyu ancak dalga bize çok yaklaştığında duyabiliriz, köpekler ise insanlardan daha uzak mesafeleri duyabildikleri için bize göre belki birkaç milisaniye daha önce duyabilir.
Duyulan sesin ‘rutin dışı bir ses’ olarak algılanacağını söyleyen Batur, bu sesi duyan canlının ne tepki vereceğinin önceden kestirilemeyeceğini söylüyor.
Kimi huzursuz olabilir, kimi donup kalarak duyduğu bu sesi anlamlandırmaya çalışabilir. Deprem seslerini hayvanımızın bizden önce duyması ancak milisaniyeler kadar fark yaratabilir. O milisaniyeler ise biz hayvanımızın değişen davranışını görüp anlamaya çalışırken geçip gidiyor. Bundan dolayı, asıl konuşmamız gereken konu, evcil hayvanlarımızın bizi deprem olmadan uyarıp uyarmayacağı değil, deprem anında doğru davranışları hem kendimiz hem de hayvanımız için öğrenmek.
Gülru Batur, insanlar gibi köpeklerin de karakterlerinin olduğunu ve olaylara verdikleri tepkilerin farklı olduğunu söylüyor. Bu nedenle deprem anındaki köpeklerin davranışları hakkında genel bir tanımlama yapmanın doğru olmayacağını belirtiyor.
DEPREM EĞİTİMİNE DAHİL EDİN
Uzmana göre deprem hakkında tıpkı kendimiz gibi köpeğimizi de eğitmemiz büyük önem taşıyor.
Tıpkı insanlar gibi, deprem anında hayvanlar da donup kalabilir, kaçma veya saklanma refleksi gösterebilir. Nasıl ki biz insanların olası bir deprem anında neler yapmamız gerektiğiyle ilgili eğitim almamız gerekiyorsa, evcil hayvanlarımızı da bu eğitime dahil edebiliriz.
Deprem eğitimimizde uzmanlar, evde eşyaları duvara sabitlemek, sarsıntı başladığında güvenli bir noktada cenin pozisyonu almak, ayrıca deprem çantası hazırlamak gibi tedbirlerden bahsediyor. Köpeklerimizi deprem eğitimine dahil edebilmenin yollarını, Batur şöyle anlatıyor:
- Köpeğiniz çağırıldığında hızla size gelmeyi mutlaka biliyor olmalı. Bu en temel eğitimdir. Köpeğiniz bunu bilmiyorsa öğrenmesi için ev içinde "saklambaç" oynayabiliriz.
- Köpeğinizin o sırada sizinle ilgilenmiyor olduğu rastgele zamanlarda ismini söyleyip "gel" komutuyla çağırın, geldiğinde çok sevinerek lezzetli bir ödül verin. Bu çalışmayı sık sık fakat köpeğinizin ön göremeyeceği zamanlarda tekrarlayın, özellikle de sizden farklı bir odada bulunduğu anlara denk getirecek şekilde ilerleyin.
- "Gel" komutunu öğrenmiş bir köpek ile asıl yapacağınız çalışma ise sizinle birlikte yaşam üçgeninde yatmayı öğrenmesidir. Yine rastgele zamanlarda, sanki deprem oluyormuş gibi, köpeğinizi çağırmayı sürdürerek hızlı bir şekilde yat-kapan-tutun yapacağınız noktaya gidin ve yere yatın, köpeğinizi yanınıza geldiği için ödüllendirin.
- Bir sonraki aşama, yanınıza geldikten sonra yatmayı ve sizin ona sarılmanıza izin vermeyi öğrenmesidir. Çalışmaları bütün aile bireylerinizle tekrarlayın.
Öte yandan, kedilerin eğitimi hakkında yeterli araştırma bulunmadığı için deprem öncesinde ya da anında nasıl davranacakları gizemini koruyor. Bu nedenle depremle ilgili bir acil durum planı hazırlarken kedinizi güvende tutabilmek için evcil dostunuzun karakterini göz önünde bulundurmalısınız.
Sertifikalı Profesyonel Köpek Eğitmeni ve Davranış Uzmanı, Gülru Batur
Gülru Batur, son olarak depreme karşı acil durum çantaları da dahil tüm önlemlerin alması için tavsiyelerde bulunuyor. Bu çantaların yat-kapan-tutun yapacağınız noktalara yerleştirmeniz gerektiğini söyleyen Batur, mutlaka bir düdük edinmeniz gerektiği konusunda uyarıyor:
Deprem sırasında paniğe kapılmamaya çalışın, mümkün olduğunca sakin kalın ve önceden pratik ettiğiniz şekilde kendinizi ve köpeğinizi güvene alın. Deprem geçtikten sonra binanız halen sağlamsa acil durum çantanızı yanınıza alarak sakin bir şekilde binayı terk edin. Enkaz altında kaldıysanız ve çıkamıyorsanız, sürekli bağırarak enerjinizi tüketmeyin. Çantadaki düdük sayesinde sesinizi enkaz dışına duyurma şansınız var.
