Kadınlara seçme ve seçilme hakkı hangi ülkede ne zaman verildi? Ülke ülke kadın hakları tarihi...

Arife Kübra Zımba - Posta.com.tr Birçok ülkede kadın hakları alanında alınan kararlar ve atılan adımlar henüz çeşitli bölgelerde uygulanır hale gelmiş değil. Yanı sıra hali hazırda sayısız ülkedeki kadınların sahip olduğu haklar, günümüzün zamanın ötesinde sayılabilecek ülkelerinde çok geç tanınmış durumda. İşte, ülke ülke kadın hakları tarihi kronolojisi...

TÜRKİYE'DE KADIN HAKLARI

1926 yılında çıkartılan bir yasa ile eşitsizlikler yok edilmiştir. 1930 ve 1934 yıllarında kadınlara tanınan yerel ve genel seçimlere katılabilme, oy verip oylanabilme hakkına ek olarak dünyadaki birçok ülkeye göre seçme ve seçilme ayrıcalığına sahip olmuştu.

Gönül Saray Alphan 21. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde ilk kadın cumhurbaşkanı adayı olmuştur.

İlk kadın başbakan 1993 yılında Tansu Çiller.

İlk kadın bakan sağlık bakanı olan Türkân Akyol'dur.

İlk kadın parti lideri 1970'de Behice Boran'dır.

İlk kez 1935 genel seçimlerinde Meclis'e giren kadın milletvekili oranı yüzde 4,6 idi. Meclis'te yer alan milletvekilleri: Mebrure Gönenç, Sabiha Gökçül Erbay, Şekibe İnsel, Huriye Öniz Baha, Fatma Şakir Memik, Nakiye Elgün, Fakihe Öymen, Hatı Çırpan, Ferruh Güpgüp, Bahire Bediş Morova Aydilek, Mihri Pektaş, Meliha Ulaş, Esma Nayman, Sabiha Görkey, Seniha Hızal, Benal Nevzat Arıman ve Türkan Örs Baştuğ. 2023 yılı seçimlerinde Meclis'te yer alan kadın milletvekili oranı yüze 20,1'dir.

İlk kadın valisi (1991) Lale Aytaman'dır.

Cumhuriyet tarihinin ilk kadın muhtarı (1930) Gülkız Ürbül'dür.

Yeni Zelanda 1893

Ülkede kadınlar ilk kez 1893 yılında aktif olarak seçim hakkında sahip olmuştur.

Avustralya 1902

Britanya'dan ayrılan Avustralya'da 1902 yılında kadınlara seçme ve seçilme hakkın tanınarak kadın haklarını kabul etmiş olan ilk modern egemen devlet olarak anılmaya başlamıştır.

Finlandiya 1906

Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanıyan ilk Avrupa ülkesi olan Finlandiya, söz konusu hakları 1906 yılında tanımıştır.

Norveç 1913

Norveç, kadınlara seçme ve seçilme hakkını 1913 yılında tanıyan ülkedir.

Danimarka/İzlanda 1915

Danimarka'da 1915 yılında kadınlara oy hakkı verildi. O dönem Danimarka sınırları sayılan İzlanda da bu haklar geçerli oldu. Danimarka, dünya çapında bir kadının parlamentoda görev aldığı ilk ülke olarak adını duyurmuştur.

Kanada 1917

Kanada'da 1917 yılında kadınlara seçme hakkı verilirken 1920 yılında da seçilme hakkı tanınmıştır. Öte yandan söz konusu haklar Kanada'nın Quebec bölgesinde ancak 1940 yılında geçerli olabilmiştir.

Litvanya - 1919

Azerbaycan 1918

Estonya 1918

Macaristan 1918

Kırgızistan 1918

Letonya 1918

Polonya 1918

Sovyetler Birliği 1918

Avusturya 1918

Almanya 1918

Gürcistan 1918

İrlanda 1918

Birleşik Krallık 1918

Söz konusu tarihte, 30 yaşın üzerinde belirlenen özel durumları karşılayan kadınlar oy kullanabilme hakkına sahipken, tam oy kullanma dönemi ise 1928 yılında başladı.

Beyaz Rusya 1919

Ukrayna 1919

Lüksemburg 1919

Hollanda 1919

İsveç 1919

Belçika 1919

Zimbabve 1919

Kenya 1919

Arnavutluk 1920

ABD 1920

Çek Cumhuriyeti 1920

Slovakya 1920

Ermenistan 1921

Tacikistan 1924

Moğolistan 1924

Kazakistan 1924

Türkmenistan 1927

Romanya 1929

Ekvator 1929

Türkiye 1930, 1934

Türkiye'deki kadınlar 20 Mart 1930'da belediye seçimlerinde oy verme hakkı kazandı. 1933'teki Köy Kanunu'nda muhtar seçme ve köy heyetine seçilme hakkı düzenlenmiş oldu.5 Aralık 1934 yılında kadınlara milletvekili seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı verildi. 8 Şubat 1935 yılında ilk kez meclis seçimlerine katıldı.

Güney Afrika 1930

Irklara göre oy hakkı verilmişti. 1930 yılında beyaz ırka, 1984'de Hint ırkına , 1994'de de siyah ırka oy hakkı sunuldu.

Brezilya 1932

İspanya 1931

Sri Lanka 1931

Portekiz 1931

Şili 1931, 1946

Tayland 1932

Uruguay 1932

Maldivler 1932

Küba 1934

Myanmar 1935

Filipinler 1937

Özbekistan 1938

Bolivya 1938, 1952

El Salvador 1939

Panama 1941

Dominik Cumhuriyeti 1943

Fransa 1944

Jamaika 1944

Bulgaristan 1944

Hırvatistan 1945

Slovenya 1945

İtalya 1945

Endonezya 1945

Senegal 1945

Togo 1945

Japonya 1945

Sırbistan 1946

Montenegro 1946

Kuzey Kore 1946

Guatemala 1946

Liberya 1946

Makedonya 1946

Vietnam 1946

Trinidad ve Tobago 1946

Venezuela 1946

Kamerun 1946

Malta 1947

Singapur 1947

Arjantin 1947

Meksika 1947

Pakistan 1947

İsrail 1948

Güney Kore 1948

Surinam 1948

Nijer 1948

Bosna Hersek 1949

Çin 1949

Kostarika 1949

Yunanistan 1949

Suriye 1949

Hong Kong 1949

Barbados 1950

Haiti 1950

Hindistan 1950

Dominik 1951

Grenada 1951

Nepal 1951

Lübnan 1952

Belize 1954

Kolombiya 1954

Gana 1954

Kamboçya 1955

Honduras 1955

Nikaragua 1955

Peru 1955

Etiyopya 1955

Mısır 1956

Benin 1956

Mali 1956

Somali 1956

Malezya 1957

Laos 1958

Burkina Faso 1958

Nijerya 1958

San Marino 1959

Tunus 1959

Tanzanya 1959

Kıbrıs 1960

Paraguay 1961

Malavi 1961

Ruanda 1961

Sierra Leone 1961

Bahamalar 1961

Monaco 1962

Cezayir 1962

Uganda 1962

Zambia 1962

Afganistan 1963

Kongo 1963

Fiji 1963

Fas 1963

İran 1963

Libya 1964

Sudan 1964

Yemen 1967

Andorra 1970

İsviçre 1971

Bangladeş 1972

Bahreyn 1973

Angola 1975

Mozambik 1975

Moldova 1978

Irak 1980

Lihtenştayn 1984

Namibya 1989

Umman 1994

Katar 2003

Kuveyt 2005

Birleşik Arap Emirlikleri 2006