Giriş
'Özellikle bu bölgeler için hayati önemde' diyerek anlattı: Depremin tomografisini çekiyor!
Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6'lık depremlerin üzerinden 1 ay geçti. Deprem Bilimci Prof. Dr. Bülent Kaypak, 'Özellikle bu bölgeler için hayati önemde' diyerek depremi yorumlama konusunda en önemli yöntemlerden birini anlattı.
Ömer Faruk Ekinci | Merkez üssü Kahramanmaraş olan 7.7 ve 7.6’lık depremler 11 ilimizde büyük bir yıkıma sebep oldu. Çok sayıda vatandaşımızın hayatını kaybettiği asrın felaketinin üzerinden 1 ay geçti. Ülkemizin pek çok bölgesinde fay hattı bulunması sebebiyle tüm vatandaşlarda büyük bir paniğe sebep oldu.
Ankara Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölüm Başkanı ve Deprem Bilimci Prof. Dr. Bülent Kaypak, depremi yorumlama konusunda en önemli yöntemlerden biri olan ‘sismik tomografi’yi Posta.com.tr’ye anlattı.
"DALGALARIN HIZINA GÖRE SAĞLAMLIK BELLİ OLUR"
Deprem tomografisi olarak da bilinen ‘sismik tomografi’nin depremleri kullanarak yer içerisindeki yapıları görüntülemek için kullanıldığını söyleyen Prof. Dr. Kaypak, buradaki tek parametrenin dalgaların geçiş hızı olduğunu belirtti.
Dalgaların; yapılar, katmanlar içerisinden geçtikleri hızın ölçülmesi ile bu yapının sağlamlığının belirlendiğini söyleyen Prof. Dr. Kaypak, “Sismik dalga hızı yüksek olan kayaçlar, sağlam kayaçlardır. Ancak ova rejimi, çökel alanlar, neojen çökeller gibi yapılaşmanın da yüksek olduğu alanlarda bu dalgalar yavaşlar. Hatta yavaşladığı zaman burada genlikler de büyümeye başlar ve yıkıcılık etkisi de artar” ifadelerini kullandı.
Bölgede yaptıkları araştırmalarda AFAD ve Kandilli’ye ait istasyonları kullandıklarını söyleyen Prof. Dr. Kaypak, bir bölgenin geçmiş dönemine ait yeteri kadar veri varsa buranın sismik tomografisinin çekilebileceğini ifade etti.
3 BOYUTLU HIZ MODELİ
Deprem konumlarının, detaylı bir analiz yapılmadığı tek boyutlu bir çözümleme yapan ‘ilksel’ yöntemle belirlendiğine dikkat çeken Prof. Dr. Kaypak, sismik tomografi ile elde edilen çalışma sonucunda 3 boyutlu bir hız modelinin oluşturulduğunu ve bu şekilde depremlerin konumlarının daha doğru tespit edildiğini söyledi.
KAHRAMANMARAŞ'TA İNCELEME YAPACAK
“Böylece fay çizgisellikleri ile deprem konumları arasındaki ilişki de daha net sağlanmış olacaktır. Bizim de yapmak istediğimiz bu” şeklinde konuşan Prof. Dr. Kaypak, sözlerine şu şekilde devam etti:
Kahramanmaraş’ta öncelikle 7.7 ve 7.6’lık depremlerin konumları doğru yerinde mi onu hesaplayacağız. Daha sonra artçılara geçeceğiz. Artçıları da aynı metodla çözdükten sonra onların dizilimlerine bakacağız. Fay hattı ile ne kadar ilişkili onu görüntüleyeceğiz.
Marmara bölgesi ile ilgili de açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Kaypak, buradaki kayaç yapılarının hızlarının hangi bölgede yüksek, hangi bölgede yavaş olduğunun tespit edildikten sonra birtakım çıkarımlar yapılabileceğini belirtti.
Prof. Dr. Kaypak, “Bu depremin nerede, ne büyüklükte olacağından ziyade daha zayıf zonlar ve sağlam zonların tespitinde kullanılabilir” sözlerini kullanarak, sismik tomografinin Marmara’da önceki depremlerin konumlarının netleştirilerek fay hattının doğru bir şekilde çizilmesi gibi faydalar sağlayabileceğine dikkat çekti.
"BU BÖLGELER İÇİN HAYATİ ÖNEME SAHİP"
Bu işlemin aynı tıpta kullanılan tomografi gibi yer kürenin görüntüsünün oluşturulması olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Kaypak, görüntülemelerde yer kabuğunda oluşan hasarların, 25-30 kilometre derinlikte bulunan magmanın (manto malzemesi) kabuğa sızıntı yapıp yapmadığının tespit edildiğini ifade etti. Prof. Dr. Kaypak, bunun özellikle volkanik alanlar için hayati bir önem taşıdığını belirtti.
