Hüzünlü kadınların yalısı

MEHMET ÇELİK

mehmet.celik@posta.com.tr

Zorda kalan Şivezat Hanım yalının yanındaki iki katlı evde kanserden öldü. Yalıyı sonra Uzan Ailesi aldı. Uzan İmparatorluğu çöktüğünde Melahat Uzan bu yalıyı terk eden son kadın oldu.

Yalı, mimarisi ve büyüklüğü itibariyle İstanbul Boğazı’nın eşsiz eserlerinden biri. İstinye-Yeniköy yolu üzerindeki yalının ilk sahibi Koca Reşit Paşa’nın kızı Ferendiz Hanım. 2 bin 500 metrekare arsa üzerine kurulan yalının arkada 17 bin 500 metrekarelik bir de korusu mevcut. Ancak günümüzde koru ile yalı arasındaki bağlantı kesilmiş durumda.

Yalıya ismini veren ikinci sahibi ise iaşe işlerine bakan Beyrutlu Ahmet Afif Paşa. Afif Paşa, yalıyı yıktırarak Pera Palas Oteli’nin mimarı Alexandre Valluary’e bugünkü binayı yaptırınca, yalı da kendi adıyla anılmaya başlanmış.

Deniz tarafı süslü olan ve doğumgünü pastasını andıran yalının arkası çok sade. Beş katlı yalının 21 odası ve 4 kulesi var. ‘Binbir Gece’ dizisi bu yalıda çekildi.

YALININ ÜÇÜNCÜ SAHİBİ ATATÜRK'E SURİYE'DE YARDIM EDEN İŞADAMI

Ahmet Afif Paşa’nın ölümünden sonra yalıyı Misbah Muhayyeş satın aldı. Misbah Muhayyeş, Beyrutlu bir tüccardı. Suriye'deki savaş yıllarında Atatürk ile tanışmış ve kendisine yardımda bulunmuştu. Atatürk de, Cumhurbaşkanı olduktan Misbah Muhayyeş de Türk vatandaşı oldu. Pera Palas'ın işletmesi de kendisine verildi. Yalısında oturmaktan hiç mutlu olmadığını söyleyen Misbah Muhayyeş 1928’de Pera Palas’ın mülkiyetini satın aldı.

Misbah Muhayyeş yalnızdı, tek dostu ise siyah beyaz renkli 19 kiloluk kocaman kedisiydi. Söylentilere göre aslında yalıda bulunmaktan huzursuz olan da kediydi. Misbah Muhayyeş 11 Ekim 1954’te kedisinin ölümünden 2 gün sonra kalp krizinden öldü. Vasiyeti gereği otelin mülkiyeti hayır kurumlarına bırakıldı. Çocuğu olmadığı için yalı yeğeni Cemil Kemal Bey'e kaldı.

60’LARIN SOSYETİK İSMİ

İlk evliliğini Ekrem Orhon ile yapan Şivezat Hanım'ın bu evlilikten üç çocuğu oldu. 10 yıl sonra ayrıldılar. İkinci evliliğini İbrahim Çayhan ile yapan Şivezat Hanım bir yıl içinde boşandı. Son olarak 1960’ta Cemil Muhayyeş ile evlendi. Güzelliği ve zerafetiyle tanınan Şivezat Hanım bu evlilikle İstanbul sosyetesine girmiş oldu. Kızları Meral Muhayyeş yalıda doğdu.

Yalıdaki payını 1983’de satan Şivezat Muhayyeş 2003’te ağır bir mide ameliyatı geçirdi. O günlerde yalının satışından gelen paranın Banker Kastelli’ye verildiği ve geriye anaparanın bile alınamadığı söylentileri çıktı. Hem ekonomik hem sağlık açısından zor günler yaşayan Şivezat Hanım, son günlerini yalının yanındaki eskiden kayıkhane olan binada geçirdi. Tüm malvarlığını ‘ömür boyu bakım’ şartıyla kızı Meral Muhayyeş'e bırakan Şivezat Muhayyeş 2005’te kanserden vefat etti.

Üvey kardeşler vasiyetnamenin kuşkulu olduğunu iddia edip dava açtı. Meral Muhayyeş ise vasiyetnamenin iki tanık huzurunda ve annesinin şuurunun açık olduğuna dair İstanbul Tıp Fakültesi'nden alınan heyet raporu da eklenerek düzenlendiğini açıkladı. Dava yıllarca sürdü, suçlamalar birbirini izledi.

Ahmet Afif Paşa Yalısı 2004’ten itibaren üç kez satışa çıktı ancak satılamadı. 2006’da TMSF tasfiye sürecindeki yalının sahibi olan Basıntaş’ın borcuna karşılık yalıyı satın aldı. 2009’da TMSF yalıyı tekrar satışa çıkardı. 58 milyon lira teklifle Suzan Sabancı Dinçer yalıya sahip oldu.

UZAN AİLESİ’NİN İNANILMAZ ÇÖKÜŞÜ

1983’te yalıyı satın alan Uzan Ailesi lüks yaşantılarıyla sürekli haber oldu. Kemal Uzan’ın oğlu Cem Uzan, York’ta 40 milyon dolara daire alarak dünyanın en zengini Bill Gates’e komşu olurken, lüks yatlar, özel uçaklar bu hayatta eksik olmadı.

RÜZGAR TERSİNE ESİYOR

2003 yılı Haziran’ında ise birden her şey tersine döndü. Önce ÇEAŞ ve Kepez’e el konuldu, ardından İmar Bankası krizi yaşandı. 15 Şubat 2004’te gerçekleştirilen operasyonla, Uzanlar’a ait 219 şirketin mülkiyetine Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu el koydu. Yalı aynı yıl diğer mal varlıklarıyla birlikte satışa çıktı.

Senelerce çocukları ve torunlarıyla birlikte yalıda yaşayan Melahat Hanım da Şivezat Muhayyeş gibi aynı kaderi paylaşarak yalnız kalmıştı. Yalı satılınca Melahat Uzan yalıyı boşaltmadan önce son ziyaretlerinden birini bir zamanlar yalının sahibi olan, hasta yatağındaki Şivezat Hanım’a aşure götürerek yaptı.

Talihsiz sultan

Refia Sultan’ın hayatındaki talihsizlikler zinciri babası II. Abdülhamit’in tahttan indirilmesiyle başladı. Sürgüne gönderilen babasıyla Selanik’e gitti. Refia Sultan, 9 ay sonra evlenmesi için İstanbul’a gönderildi. Refia Sultan, Ahmet Afif Paşa’nın oğlu Ali Fuat Bey ile evlenerek bu yalıya yerleşti. 2 çocukları oldu: Rebia ve Hamide. Rebia Hanım hiç evlenmedi.

Hamide Hanım, 1924’te Osmanlı Hanedanı yurt dışına sürgün edildiğinde babası Fuat Bey ile Fransa’nın Nice şehrine gitti. Bir trafik kazası sonucu orada öldü. Refia Sultan ise bu yalıda evlenerek tam yeni bir hayata başlamışken ikinci bir sürgünle eşinden ve çocuklarından ayrı kaldı. Refia Sultan 1938’de Beyrut’ta yokluk içinde vefat etti.

Agatha Christie’nin sırları

Polisiye roman yazarı Agatha Christie, 1926-1932 yılları arasında İstanbul'a defalarca gelmiş. Her geldiğinde Pera Palas'a yerleşen yazar otelin sahibi Misbah Muhayyeş'in misafiri olarak Yeniköy'deki yalısında da kalmış. Agatha Christie 1926’da gizemli bir şekilde 11 gün ortadan kaybolmuştu. Arabası göl kenarında, devrilmiş halde bulununca, yazarın cinayete kurban gittiğinden zannedildi.

Agatha Christie kaybolduktan 11 gün sonra Yorkshire’da ortaya çıktı. Warner Bros film yapmak için 11 günlük kayboluşun sırrını medyum Tamara Rand’e sordu. Medyum ise yazarın o sırada başka bir isimle Pera Palas’ın 411 numaralı odasında kaldığını söyledi. Odada gizli bir anahtar vardı. Medyum, bu anahtarın Ahmet Afif Paşa Yalısı’ndaki bir odayı açtığı, 11 günlük sırrın yazılı olduğu gizli defterin de bu odada bulunduğunu iddia etmişti.

Gerçekten de 411 numaralı odanın süpürgeliğinde bir anahtar bulundu. Ama anahtarla yalı arasında somut bağlantı kurulamadı. Anahtarın sırrı halen çözülmüş değil.

(28.10.2012 tarihli Posta Karnaval'dan alınmıştır.)