Kara Cuma (Black Friday) çılgınlığı nasıl başladı? Neden ‘Efsane Cuma’ deniliyor?

Yılın sonuna doğru yapılan ve büyük indirimlere sahne olan Kara Cuma (Black Friday) ya da Türkiye’deki ismiyle ‘Efsane Cuma’ başlıyor. Vatandaşların ihtiyaç duyulan ürünleri, normal fiyatından daha uygun bir fiyata almak isteyenlerin merakla beklediği indirim günlerine Kara Cuma (Black Friday) ya da Efsane Cuma adı veriliyor.

Günler öncesinden yapılan indirimler ile ilgili yapılan eleştiriler sosyal medyada yankı bulmuştu. Satmak istedikleri ürünün önceki fiyatını pahalı gösterip, sanki o fiyat üzerinden indirim yapmışçasına satışa sunuyorlar. Önce bindirim, sonra indirim!

Ticaret Bakanlığı uyardı: 'Şikayetler bize ulaştı'

İşte bu noktada Ticaret Bakanlığı da uyarılarda bulunuyor. Ticaret Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamaya göre, tüketicilerin pazarlama stratejisi haline gelen bu tip kampanyalarla talep ettikleri ürünleri en uygun fiyattan almak istemelerinin son derece doğal bir durum olduğu belirtildi. Bakanlığa bu ve benzeri kampanyalar hakkında, "belirtilen indirimlerin gerçeği yansıtmadığı", "kampanyanın hemen öncesinde ürünlerin fiyatlarının yükseltilerek kampanya döneminde yapılan indirimlerin çok yüksek oranlarda indirim yapıldığı şeklinde yansıtıldığı ve böylelikle tüketicilerin yanıltıldığı" yönünde şikayetler ulaştığı ifade edilen açıklamada, tüketicilere mağduriyet yaşamamaları için bazı uyarılara yer verildi.

Kartlı ödeme tutarının 5 milyar TL olacağı tahmin ediliyor

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, "Perakende sektöründe 29 Kasım’daki efsane indirimin alışverişe doping etkisi yapmasını ve bir günlük kartlı ödeme tutarının 5 milyar TL’ye ulaşmasını bekliyoruz. 5 milyar TL'lik kartlı ödemede internetten alışveriş payının da 2 milyar TL’ye yaklaşacağını öngörüyoruz." dedi.

Peki, Kara Cuma (Black Friday) çılgınlığı nasıl başladı?

ABD'de Noel döneminin başlangıcı olarak kabul edilen “Kara Cuma”nın (Black Friday) yavaş yavaş dünyaya yayılmasıyla başladı. Tarihi 1920'lere uzanan Kara Cuma’nın Noel dönemi ve Noel Baba ile ilişkisi pek bilinmiyor.

Her yıl kasım ayının dördüncü perşembesi kutlanan Şükran Günü'nün ardından milyarlarca dolarlık alışverişin yapıldığı Kara Cuma, Amerikalıların güneş doğmadan mağazalara akın etmesinden, indirimli ürünler için kavgaya tutuşmasına kadar pek çok ilginç görüntüyle hatırlanıyor.

Kara Cuma’nın tohumları, ABD’nin en büyük mağazalar zincirlerinden Macy's’in 1924 yılında New York'taki Şükran Günü geçidiyle atıldı. Noel Baba'nın yer aldığı geçit töreninin alışverişleri artırması, geçidi geleneksel hale getirdi ve diğer perakendecilere ilham verdi.

Sayıları yıllar içinde artan birçok mağaza, kasım ayının dördüncü perşembesi kutlanan Şükran Günü’nün ertesi günü müşterileri alışveriş yapmaya teşvik etmek için birbiriyle indirim yarışına girdi.

Ülkede birçok insanın izin almasıyla birlikte zaman içinde bir nevi resmi tatil haline gelen büyük indirim günü, ilk kez Philadelphia Polis Departmanı tarafından 1960’lı yıllarda Kara Cuma olarak anılmaya başladı. Yazılanlara göre, polislerin cumadan önce “kara” tanımlamasını kullanmasında müşterilerin yarattığı kalabalık ve trafiğin yol açtığı fazla iş yükü etkili oldu.

Alışveriş merkezlerinin ülkede mantar gibi çoğaldığı 1970-1990 döneminde popülaritesi giderek artan Kara Cuma, Amerikan kültürünün de önemli bir parçası haline geldi. Ülke halkı Noel alışverişlerinin büyük bir bölümünü indirimlerden yararlanmak için o gün yapmaya başladı.

“Kara Cuma”ya karşı “Beyaz Cuma” ve “Efsane Cuma”

Kapitalist düzenin tüketimi canlı tutma çabalarının başarıya ulaşan örneklerinden Kara Cuma, özellikle son yıllarda diğer ülkelere de yayılmaya başladı.

İnsanları çoğu zaman gerçeği yansıtmayan abartılı indirimlerle gereksiz tüketime sevk etmekle eleştirilen Kara Cuma indirimleri, mevcut durumda İngiltere, İrlanda, Norveç, İsviçre, İspanya, İtalya, Fransa, Almanya gibi birçok Avrupa ülkesinin yanı sıra Kanada, Meksika, Avustralya, Yeni Zelanda, Brezilya, Rusya ve Güney Afrika’da da uygulanıyor.

Öte yandan, Kara Cuma furyasının Türkiye, Pakistan, Endonezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Suudi Arabistan ve Mısır gibi Müslüman ülkelerde de baş göstermesi, kültürel yozlaşma eleştirilerini beraberinde getirdi.

Müslüman din adamları, İslamiyet için önemli gün olan Cuma gününde Noel ile ilişkili Kara Cuma çerçevesinde maddiyata yönelerek indirim peşine düşmeye teşvik eden girişimleri eleştirdi.

Kara Cuma ifadesinin de bazı Müslüman ülkelerde ciddi hassasiyete yol açtığı biliniyor.

Örneğin, Diyanet İşleri Başkanlığı'nın geçtiğimiz yıllarda Türkiye genelindeki camilerde okunması için hazırladığı Cuma hutbesinde, "Son zamanlarda sıkça duyduğumuz 'Kara Cuma' ifadesi, müminler olarak hepimizi rahatsız etti” ifadelerine yer verilmişti.

Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan ise bu hassasiyeti Kara Cuma’yı “Beyaz Cuma”ya çevirerek giderme yolunu seçti. Türkiye’de ise Black Friday’i Efsane Cuma, Çılgın Cuma, Şahane Cuma, İndirimli Cuma gibi farklı varyasyonları türetildi.