Dünya çapında şöhret

ABD Miami’de her yıl dünyanın en gösterişli sanat fuarı ‘Art Basel’ düzenleniyor. Burada onlarca sanatçının eseri sergileniyor. Hicivli çalışmalarıyla ünlü İtalyan sanatçı Maurizio Cattelan’a da (59) fuarda bir duvar ayrıldı. Cattelan bir muz alıp gri bantla o duvara yapıştırdı.

“Bunu 1 yıl düşündüm” dediği esere ‘Komedyen’ adını verdi. O muz bir anda etkinliğin en çok ilgi gören eseri oldu. Üstüne üstlük 120 bin dolara satılınca bu ilgi ikiye katlandı. ‘Bir muza bu kadar para mı verilir?’ tepkisi, görülmemiş bir hızla muza dünya çapında şöhret kazandırdı.

Çağın aynası oldu

Son bir haftada tüm bunlar olup biterken kimse duvardaki muzun gerçek niyetini sorgulamadı. Oysa eser ‘Bir muza 120 bin dolar ödeyebilecek kadar dünyadaki gerçeklikten uzak’ yaşayan zenginler ile yoksullar arasındaki gelir eşitsizliğini simgeliyordu.

Tüm bu gelişmeler, dünya gündemine oturan bir tartışmayı açtı. “Bu muz gerçekten bir eser miydi?” Bazı uzmanlara göre; muz tek başına bir eser değildi. Ama duvara asıldıktan sonra yarattığı etkileşimle esere dönüşmüştü. Çünkü Instagram çağında ‘değer’ eşittir ‘etkileşim’ demekti.

Şirketler kuyruğa girdi

Galeriye akın başladı. Yüz binlerce dolarlık muzu görmek isteyenler galeride izdihama yol açtı. Muzla selfie çektirmek isteyenler kuyruklar oluşturdu. Başka sanatçılar da bu ilgiyi fırsata çevirmek istedi. ABD’li David Datuna (45), duvardaki muzu alıp yedi.

‘Aç sanatçı’ adını verdiği eylemiyle performans sanatçısı dünya çapında ünlendi. Muzun şöhreti daha da katlandı. İlgiden pay kapma yarışı da beraberinde arttı. Şirketler atağa geçti, kendi ürünlerinin tanıtımında bantlanmış muz esprisini kullanmaya başladılar.

Herkes eserin içinde

O eserle fotoğraf çektirmek isteyen, o fotoğrafı paylaşan, o fikirden para kazanan, o fotoğraf hakkında tweet atan herkes aslında sanat eserinin parçası olmuştu.

Duvardaki muz, 21. yüzyıl insanının aynası haline gelerek ‘ikonik bir esere’ dönüşmüştü. Galeri sahibi Emmanuel Perrotin, “Cattelan sıradan bir nesneyi haz ve eleştiri aracına dönüştürdü. Eser ‘Komedyen’ isminin hakkını verdi. İçinde bulunduğu trajikomik çağın aynası oldu.

Sanatın trolü

İtalyan Maurizio Cattelan (59), kendisini ‘kavramsal sanatçı’ olarak tanımlıyor. ‘Hiciv heykelleriyle’ tanınan Cattelan’a mizahi dili nedeniyle ‘modern sanatın trolü’ ve ‘modern sanatın jokeri’ gibi yakıştırmalar yapılıyor. Cattelan’ın en provokatif çalışması, 2016’da yaptığı ‘Amerika’ isimli altın klozet olmuştu.

6 milyon dolar değerindeki klozet, 3 ay önce İngiltere’de sergilendiği Blenheim Sarayı’ndan çalınmıştı. 1991’de bir sergide polis tutanağı sergilemişti. Tutanakta ‘görünmez eserinin çalındığı’ yazıyordu. Sanatçı, “Çalışmalarında sanat dünyasını ‘ti’ye alarak popüler kültüre meydan okuduğunu” söylüyor.

Vasatlığın özeti

Art News yazarı Andrew Russeth: Komedyen, sanat dünyasındaki absürtlüğün ve dünyadaki adaletsizliğin sembolü. Tembel, alaycı, hiçbir şeyi ciddiye almayan modern insanı temsil ediyor. 11 yıl önce Adriana Lara yerde bir muz kabuğu sergilemişti.

Cattelan’ın orijinallikten uzak bu eseri de yine bugünün vasatlığını çok çarpıcı bir şekilde özetliyor. Merkezi İsviçre Basel olan etkinlik, 2015’ten bu yana yılın bu zamanında sıcak Miami’de açılıyor. Çünkü zenginler kalkıp dondurucu İsviçre soğuğunda sergi gezmez.

ABD’li oyuncu Brooke Shields da (54), muzlu paylaşım furyasına bu selfie’yle katıldı.

Reklamların esin kaynağı

Kayseri Büyükşehir Belediyesi’nin reklamı

Süpermarket reklamı