Ani şehri, geçmiş dönemlerde “Ani bir dünya ama dünya bir Ani değil” sözü ile övgüye layık görülen şehirler arasına yer almakla birlikte, fethedilmesiyle birlikte tarihte önemli bir yere de sahip olmuştur. İşte, "Binbir kiliseli şehir" adıyla anılan Ani şehri hakkında merak edilen soruların yanıtları…

ANİ ŞEHRİ NEREDE, HANGİ İLDE?

Ani Şehri Kars'ın 44 kilometre doğusunda Ocaklı köyü bitişiğinde yer alıyor. Aras Nehri'nin Arpa Çay kolu kıyısındaki Ani'nin kuzeydoğusunda Tatarcık, batısında Bostanlar deresi akıyor. Harebelerin bulunduğu yerde Arpa Çay, Türkiye ile Ermenistan'ı birbirinde ayırıyor.

İpek yolu üzerindeki 100 bin nüfuslu Krallar Diyarı Ani'nin çağlar boyunca mesken olarak kullanılmasının iki önemli nedeni var. Birincisi güvenlik ki; Ani güneydoğusundan geçen Arpa Çay ve Vadisi, kuzeybatısındaki Alacasu ve Vadisi ile doğal olarak korunan bir platoda yer alıyor. İkinci önemli nedeni ise; şehrin su gereksinimini, debisi yüksek olan Arpa Çay'ın karşılaması.

Yüzyıllar boyunca değişik ulus ve dinleri bünyesinde toplayan Ani’de Türkler, Gürcüler ve Ermeniler birlikte yaşarken, aynı bölgede bulunan cami, kilise ve zerdüşt tapınağı da bu çok kültürlülüğün bir işareti sayılıyor.

Şehrin ticari açıdan gelişmiş olmasını ise İpek Yolu'nun kuzey kanadından Arpa Çay üzerinde köprü durumunda olması olarak gösteriliyor. Ayrıca İpek Yolu'nun güney kanadının Bagrat yönetimi ile Cenevizliler arasında süren savaşlar yüzünden güvensiz olması nedeni ile kervanlar Ani'den geçiyordu. Bu durum şehrin refahına büyük katkıda bulunuyordu.

Tarih kitaplarında "Ehil olmayan kişilerin denetimine kaldığı” söylenen Ani'de taht kavgaları başlamasının ardından başa geçen III. Hovhannes Smbat şehiri 1035 yılında şehri Bizans'a sattı. Şehir halkından gizli olarak yapılan bu "satış" tepki ile karşılanınca sur duvarlarının önünde binlerce kişinin öldüğü bir savaştan sonra şehir yeniden bağımsızlığına devam etti.

ANİ’Yİ KİM FETHETTİ, ÖNEMİ NEDİR?

Sultan Alparslan tarafından 1064 yılında 25 günlük bir kuşatmadan sonra fethedilen Ani, Anadolu'da Türklerin ilk ele geçirdiği şehir unvanını aldı. Alparslan şehir yönetimini bir Türk boyu olan Şeddadilere verdi. Depremde tahrip olan şehir tepeden tırnağa onarıldı ve ikinci bir yükseliş yaşandı. Şehir Malazgirt Savaşı'ndan yedi yıl önce ele geçirildiği için, hazırlık safhası ve geri karakol olma özelliği ile Malazgirt Zaferi'ne büyük katkıda bulundu.

Moğollar tarafından 1239 yılında istila edilen ve yakılıp yıkılarak talan edilen Ani,1319 yılındaki depremle şehri yaşanmaz hale geldi. Her ne kadar ufak bir yerleşim yeri olarak kullanılmaya devam edilse de terk edilmiş bir şehir görünümünden bir daha kurtulamadı.

93 Harbi olarak bilinen Osmanlı-Rus Savaşları'nda 40 yıl Rusların hakimiyetinde kalan bölgede; St. Petersburg Çarlık Üniversitesi'nden gelen ekip şehirde kazı yaparak taşınabilir bütün eserler ve birçok freski Rusya'ya götürdü.