Şabat kelimesi Kulüp dizisinde yer almasının ardından son zamanların en çok merak edilen konuları arasına girdi. Yahudi inancında önemli bir yeri bulunan ve dini ritüellerle geçirilen Şabat günü hakkında merak edilenleri bir araya getirdik…

ŞABAT NEDİR, KİMLER KUTLAR?

Şabat ya da şabat günü Yahudilerin kutladığı bir gündür ve “dinlenme” “işi bırakma” anlamına gelir. Gregoryen takviminde cumartesi gününe denk gelir ve Yahudiler için YHVH ile aralarındaki özel bir bağı temsil eder.

ŞABAT GÜNÜ NASIL KUTLANIR?

Şabat günü Yahudiler gün boyu dinlenir, Tevrat okur ve sinagog'a (havra) giderek dua ederler. Şabat günü bir nevi bütün haftanın panaromasıdır. Şabat hem haftayı ve yaptıklarını düşünmek hem Tanrı'ya yaklaşmak hem de daha iyi bir insan olmak için bir fırsattır. Bugünde iş yapılmaz, elektrik kullanılmaz.

Şabatta yapılanlardan en önemli ritüel ise Şabt sofrasıdır. Sofra önceden hazırlanmış olup, en iyi yemek tabakları ve en güzel beyaz örtü kullanılmalıdır. Diğer günlerden farklı olarak Şabat sofrasında Şabat mumlarının dışında Kiduş bardağı ve iki bütün ekmeğin bulunması şarttır. Şabat sofrasında gerekli her bir ögenin simgesel özellikleri vardır.

Beyaz Örtü: Şabat sofrasında kullanılması istenen beyaz örtü, İsrailoğullarının çölde geçirdikleri süreçte yedikleri ve tüm toprağı örten beyaz renkli yiyecek "manna"nın anısınadır.

Kiduş Bardağı: "En az 1/10 lt civarı şarap alabilmelidir. Ancak bu ebattaki bir bardakla kiduş yapılabilir.

Şabat Ekmekleri: (Hallot) İsrailoğulları Mısır çıkışında çölde kaldıkları süre içinde Tanrı'nın yolladığı gökten gelen "manna" ile beslenmişlerdir. Her gün düşen miktar bir günlük ihtiyacı karşılayacak kadardır. Ancak Şabat günü dinlenmeleri için 6. gün (Cuma günü ) Tanrı iki misli manna yollayarak herkese iki günlük yiyecek sağlamış oldu. Bu olayın anısına Şabat sofrasına iki ekmek koymak adet olmuştur.

İsrail'de bu ekmekler gerek boy, gerek şekil olarak farklıdırlar. Şabat sofrasındaki ekmeklerin güzel bir örtü ile örtülmesi gelenektir. Bir gelinin duvağı misali bu örtü de ancak dua okunduktan sonra kaldırılır. Bir başka açıklama ise şöyledir: Her gece ekmeğe söylenen Amotsi duasıyla yemeğe başlanırken, Şabat akşamı ilk dua Kiduşla şaraba söylenmekte olduğundan, ekmek ikinci dereceye düşmesin diye örtülür ve Kiduş sonrası ekmek üzerindeki örtü kaldırılıp Amotsi söylenir.

Şarap: Geleneksel neşe ve esenlik sembolü olarak kabul edilir. Kiduş söylenecek şarap kesinlikle kaşer ve üzümden yapılmış olmalıdır. Başka meyveden yapılmış şarapla kiduş söylenemez. Şarap bulunmadığı durumlarda Kiduş iki hallot (ekmek) ile yapılır ve bu şekilde hallotlar örtülmez.

Cuma akşamları yenen Şabat yemeği bir takım kuralların da uygulandığı bir şölene benzetilebilir. Kabalat Şabat ve Arvit duasından sonra adet ailenin tüm bireylerinin masa etrafında toplanıp "Şalom Alehem" şarkısını söylemesidir.