Folik asit önceden alınır (4)

Gebelikte folik asit vitamini kullanımı, beyin ve omuriliğin düzgün gelişmediği bir hastalık olan ‘nöral tüp defekti’ni engelleyebiliyor. Ancak folik asidin etkili olabilmesi için gebelik başlamadan önce alınması gerekiyor

15’inci haftada bebekte ve anne adayında nasıl değişiklikler olur?

Dr. Alper Mumcu: Bu haftanın sürpriz haberi bebeğin saçının çıkıyor oluşudur. Gelişmekte olan bebeğin kafası üzerinde lanugo adı verilen ince ve ipeksi tüyler belirmeye başlar. Bu ilkel saçlar doğumda kaybolur. İkinci önemli haber ise bebeğin parmağını emmeye başlamasıdır. Ultrason altında bebeğin parmağını ağzına götürüp emdiğini doktor anne adayına gösterebilir. Bu doğumdan sonra bebeğin parmak emme alışkanlığı olacağını göstermez. Sadece anne karnındaki bir refleksidir. Her bebek anne karnında parmak emer diye bir kural da yoktur, ama ultrason incelemeleri esnasında sıkça rastladığımız bir durumdur. Bu dönemde bebeğin cildi oldukça incedir ve deri altında damarlar görülebilir. Bu döneme anne adayının da karnı epeyce büyümüştür. El karna götürüldüğünde rahmin bir top gibi olduğu hissedilebilir. Memelerden halk arasında ‘ağız’ da denilen ve klostrum adı verilen sıvı gelebilir. Bu normal bir durumdur.

Bebeğin cinsiyeti ne zaman belli olur?

Dr. Alper Mumcu: İyi bir ultrason cihazı ve deneyimli bir göz 16’ncı haftada bebeğin cinsiyetini çok büyük bir olasılıkla saptar. Bazı durumlarda 12-14’üncü haftalarda da cinsiyet görülebilir. Gebeliğin son dönemlerine kadar hiç görülemeyebilir fakat bu çok nadir bir durumdur. Bu haftalarda bebeğin cinsiyetinin saptanması asıl olarak incelemeyi yapan hekimin tecrübesine bağlıdır. Yine bu haftada down sendromu açısından son derece önemli olan üçlü tarama testi yapılabilir. Bu test için ideal zaman aralığı 16-20’nci haftalardır. 16’ıncı haftada bebekteki değişikliklere gelince... Gözler ve kulaklar bebek doğduğunda bulunacakları son yerlerine gelir. Göz kırpma gibi basit refleksler gelişmeye başlar. Benzer şekilde kulaklar da son pozisyonlarını alır. Bağırsaklarda mekonyum adı verilen fetal dışkı birikmeye başlar. Bu dışkı benzeri yapı fetusun yuttuğu amniyon sıvısı, dökülen hücreler ve sindirim sistemi salgılarından oluşur. Macun kıvamında koyu renkli bir yapıdır. Sinir lifleri onlara özelliklerini veren myelin ismindeki maddeyle kaplanmaya başlar. Myelin sinir iletimi için son derece önemli bir maddedir. Dolaşım sistemi tam anlamıyla görevini yerine getirir hale gelir. Bebeğin plasentası yaklaşık fetus kadardır. Göbek kordonu sistemi olgunlaşmaya başlar. 120 gram olan bebek avuca sığacak kadar büyür. Ultrason altında bebeğin hıçkırdığı saptanabilir. Bu solunumun başlama işaretlerinden biridir. Bu haftanın diğer bir ilki de bebekteki ışık refleksinin ortaya çıkışıdır. Artık bebek teorik olarak ışığa tepki verebilir.

Peki anne adayı bebeğin hareketlerini ne zaman hisseder?

Dr. Alper Mumcu: Tecrübeli anne adayları bebeğin ilk hareketini 16’ncı haftada hissedebilir. Ancak hareketin hissedilmemesi anormal bir durum olduğu anlamına gelmez. İlk gebeliğini yaşayanlarda bu, 20 hafta civarında gerçekleşir.

17’inci haftada bebek anne karnında ne durumdadır?

Dr. Alper Mumcu: Bebeğin cilt altındaki yağ depoları yavaş yavaş dolmaya başlar. Bu bebeğin hızlı büyüme evresine girdiğinin belirtisidir. Büyümeye bağlı olarak anne adayının da kilo artışı bir miktar hızlanır. Bu haftaya kadar 2-4 kilo almak normal. Bebeğin tüm organ sistemleri görevini yerine getirebilir. Ayrıca içinde yüzdüğü amniyon sıvısını akciğerlerine çeker ve geri verir. Bu ilkel solumadır. Bebeğin doğum sonrası normal nefes alıp verişini sağlayacak sistemlerin olgunlaşması için gereklidir. Kalbi ise inanılmaz bir eforlarla sürekli kan pompalar. İnanması güç olabilir ama bebeğin kalbi onun vücuduna günde yaklaşık 25-30 litre kan pompalar. Bu haftada anne adayı karnını elleyerek rahminin ulaştığı boyutu hissedebilir. Bu haftada rahimin tepe noktası göbek deliğinin 3-4 parmak altındadır. Pek çok anne adayı bu haftalarda bebekleri için endişe duyar. Doğumun nasıl olacağı, bebeğin sağlıklı olup olmayacağı endişeleri bu haftalarda yoğunluk kazanır. Yapılacak olan üçlü test bu endişeleri biraz giderebilir.

HAMİLELİK ÖNCESİNDE HANGİ VİTAMİNLER KULLANILMALI?

Gebeliğin ilk haftalarında bebeğin nöral tüpü yani sinir sistemini oluşturan bölümü gelişir ve kapanır. Nöral tüp daha ileri dönemde bebeğin beyin ve omuriliğini meydana getirir. Eğer nöral tüp gelişiminde sorun olursa ‘nöral tüp defekti’ denilen anomaliler ortaya çıkar. Örneğin beyin ya da omurga açık kalabilir. Bu durumda felç, beyinde omurilik sıvısının artmasına bağlı olarak kafada büyüme gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

Nöral tüp defektini folik asit denilen bir vitamin engelleyebiliyor. Bu nedenle bu vitamini kullanmakta fayda var. Folik asit B vitaminidir ve vücutta yeni kan hücresi yapımında, hücrelerin yenilenmesinde önemli görevler üstlenir. Omurganın kapanması gebeliğin 3 ile 7’nci haftası arası olur. Gebeliğin 3’üncü haftası adet geçmeden önceki dönemdir. Yani bir kadın ‘Ben gebeyim’ dediği zaman bizim için 4 haftalık gebedir.

Dolayısıyla folik asit gebeliğin planlandığı ay alınmalı. Gebelik o ay gerçekleşmezse folik asit kullanımına devam edilmesinde bir sakınca yok. Gebe kaldıktan sonra başlarsak bir miktar geç kalmış oluruz. Folik asit hamileliğin ilk 12 haftasında kullanılmalı. Her gün 400 miligram alınır.

YARIN: Karın çatlaklıkları nasıl önlenir?

HAZIRLAYAN: Özgür Gökmen Çelenk