Giriş
Karaciğer sağlığı için 10 altın kural
Prof. Dr. Onur Yaprak, sağlıklı karaciğer için yapılması gereken 10 altın kuralı paylaştı.
Organ Nakli Bölümü'nden Prof. Dr. Onur Yaprak, yeni yılda karaciğer sağlığını korumanın 10 yolunu açıkladı. Prof. Dr. Yaprak, karın boşluğunda sağ üst kısmında yer alan karaciğerin içinden dakikada 1.5 litre kadar kan geçtiğine dikkati çekerek, "Karaciğer vücudun adeta bir kimya fabrikası gibi çalışır. Yemek, ilaç, alkol veya toksinler olsun, her şey karaciğer tarafından filtre edilir. Karaciğer kan şekeri seviyesinin dengelenmesinde çok önemli bir role sahiptir. Fazla şekeri depolar ve gereğinde kullanıma sunar. Proteinler karaciğerde üretilir. Salgıladığı safra ile hem yağların parçalanması ve emilmesine katkı sağlar hem de toksin gibi atıkları vücuttan uzaklaştırır. Demir ve bazı vitaminler gerektiğinde kullanılmak üzere karaciğerde depolanır." ifadelerini kullandı.
Kızartma ve karbonhidratlı besinlerden uzak durun
Karaciğeri sağlıklı tutmanın en temel yolunun, tüketilen her şeye dikkat etmek olduğunu belirten Prof. Dr. Yaprak, şu uyarılarda bulundu: "Alkolden uzak durun. Düzenli alkol kullanımı doğrudan karaciğerde hasara yol açar. Yıllar geçtikçe ilerleyen hasar karaciğerde siroz veya kanser gelişime yol açabilir. İdeal kilonuzu koruyun ve fazla kilo almayın. Bunun için Akdeniz tipi beslenmeye ağırlık verin. Karbonhidrattan zengin gıdaları, fast food ürünlerini, doymuş yağ içeren gıdaları azaltın. Ekmek, unlu mamuller, tatlılar, pilav, makarna, patates kızartması, yağlı soslar, yağlı etler ve şekerli içecekler kaçınmamız gereken gıdalar. Bunları olabildiğince az tüketin."
Zeytinyağlı yemekleri tercih edin
Prof. Dr. Yaprak, sağlıklı karaciğer için tüketilmesi gerekenleri de şöyle sıraladı: "Omega-3, Selenyum, Glutation, C vitamini, E vitamini içeren antioksidan içerikli yiyecekler karaciğere faydalıdır ve bunlardan tüketmeye gayret edin. Zeytinyağı ile yapılmış sebze yemekleri, balık, salata, kuru baklagil, turp, lahana, karalahana, brüksel lahanası, karnabahar, brokoli, roka, tere, kırmızı pancar, havuç, sarımsak, limon, greyfurt, yeşil çay, zerdeçal, siyah üzüm, günde 1 avuca kadar ceviz, çiğ badem gibi çerezler örnek olarak verilebilir. Aflatoksin isimli gizli küf rutubetlenmiş kuru gıdalarda oluşur ve zamanla karaciğerde birikerek karaciğerde kanser gelişimine zemin hazırlar. Bu açıdan hububat çerez ve pul biber gibi yiyecekler uygun saklama koşullarında muhafaza edilmelidirler. Ambalajlı kültür mantarı dışında doğadan toplanmış yabani mantarları yemeyin. Bunların bazıları karaciğerde ağır hasar yapan toksin (zehir) bulundurabilir. Düzenli egzersiz yapın. Günde 20-30 dakikalık tempolu yürüyüşler kilo almanızı engeller ve karaciğerin yağlanmasını önler."
Hijyeni ve kontrolü elden bırakmayın
Karaciğer sağlığı için hepatit B ve C virüslerinden korunmanın oldukça önemli olduğunu açıklayan Prof. Dr. Yaprak, şu bilgileri verdi: "İlk yapmanız gereken hepatit taraması için kan tahlili yaptırmak olmalıdır. Hepatit B için aşı mevcut ve eğer bağışıklığınız yoksa aşılanın. Hepatit C için henüz bir aşı bulunmamakla beraber son yıllarda hepatit C'yi vücuttan temizleyen ilaçlar mevcuttur. Tüketeceğiniz sebze ve meyveleri bol su ile yıkayın. Bu işlem sizi hem karaciğerin kisthidatik hastalığı dediğimiz ve topraktan bulaşan paraziter hastalıktan koruyacağı gibi hem de tarım ilaç kalıntılarının uzaklaştırılmasına yardımcı olur.
Gerek reçeteli gerek doğal olarak satılan reçetesiz ilaçları doktora danışmadan kullanmayın. Kimyasal maddelere uzun süreli maruz kalmaktan uzak durun. Solvent olarak adlandırılan çözücü maddelere gerek soluma gerek temas ile sürekli maruz kalmak karaciğerde hasara yol açabilir. Kimyasal madde kullanılan ortamların iyi havalandırılması ve maske takılması havadaki kimyasallardan korunmak için önemlidir. Her yıl düzenli kan tahlili yaptırarak karaciğer enzimlerinizi ve insülin direnci gelişip gelişmediğini kontrol ettirin. Karaciğer hastalığı açısından risk altındaysanız ultrasonografik kontrol ile karaciğer check up'ınızı tamamlayın."
